Θεοφανώ: Η καθηγουμένη με τα οράματα και την απέραντη αγάπη

site analysis

ΠΗΓΗ.ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΙΒΩΤΟΣ

Toυ Πάνου Ευαγγέλου

Η ζωή της είχε κάτι από εκείνες τις άγιες μορφές της Ορθοδοξίας, που έρχονται να νικήσουν τα εγκόσμια, ακλουθώντας τη δική τους πορεία, όχι μακριά από τους ανθρώπους τους οποίους αποφάσισαν να υπηρετούν προσφέροντας.

Και η προσφορά της μακαριστής Καθηγουμένης της προτύπου Ιεράς Μονής Θεομήτορος Ηλιουπόλεως, Μοναχής Θεοφανούς κατά κόσμον Ελένης Σανταμούρη, είναι από αυτές που ανοίγουν άλλους δρόμους.

Η γερόντισσα Θεοφανώ εκοιμήθει πριν από λίγες μέρες, σε ηλικία 83 χρόνων, προκαλώντας θλίψη σε όλους όσοι συνεργάστηκαν μαζί της όλα αυτά τα χρόνια που υπηρετούσε το μεγάλο όραμα της Ελένης Κούνδουρου για την ίδρυση των πρότυπων εκπαιδευτηρίων, που ήδη συμπληρώνουν 70 χρόνια πρόσφοράς.

Η μακαριστή γεννήθηκε στην Τήνο το έτος 1935 και στην ηλικία των 18 μηνών ο πατέρας της, τότε Διάκονος, Παναγιώτης Σανταμούρης, τελών εν χηρεία, την αφιέρωσε στην Ιερά Μονή Κεχροβουνίου Τήνου, μαζί με τη -μεγαλύτερη σε ηλικία- κατά σάρκα αδελφή της.

Μοναχή εκάρη την 25η Νοεμβρίου 1964 στην Ιερά Μονή Θεομήτορος Ηλιουπόλεως και την 11η Φεβρουαρίου 2006 εξελέγη Καθηγουμένη αυτής, ενώ η ενθρόνισή της έλαβε χώρα την 3η Οκτωβρίου του ιδίου έτους από τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρό Χριστόδουλο.

Από τη Μονή Κεχροβουνίου έως την Ηλιούπολη

Το 1935, όταν η Ελένη Κουνδούρου, κόρη του Μανούσου Κουνδούρου, οπλαρχηγού στην Επανάσταση της Κρήτης κατά του Τουρκικού ζυγού και κατόπιν Υπουργού Κρήτης, αποφασίζει να πάει στο μοναστήρι της Παναγίας της Τήνου, με σκοπό να γίνει μοναχή και να διακονήσει τον Κύριο με έναν ιδιότυπο για την Εποχή τρόπο: Ιδρύοντας Σχολή στην Τήνο για τα Ελληνόπουλα με διδακτικό προσωπικό ορθόδοξες μοναχές. Η Ηγουμένη της Μονής Κεχροβουνίου, Θεοφανώ Βιδάλη (1933-1941), τη δέχεται, ασπάζεται τούς οραματισμούς της και προσκαλεί στην Τήνο τον τότε Μητροπολίτη Σύρου, Τήνου  Φιλάρετο Ιωαννίδη (1930-1961), για να πάρει τη σχετική απόφαση. Ο Μητροπολίτης έρχεται στο Μοναστήρι, ακούει την Ελένη, συμφωνεί με τα σχέδιά της και δίνει την ευλογία του να γίνει δόκιμος μοναχή και να αρχίσει στο Μοναστήρι την προετοιμασία για το έργο της.

Η Ελένη τότε προετοιμάζει τη μικρή κοινότητα των μοναχών για την υλοποίηση του σκοπού της. Τότε ήταν που ανέλαβε την προστασία ορφανών παιδιών, μεταξύ των οποίων τα πρώτα είναι οι ορφανές θυγατέρες του τότε διακόνου, Παναγιώτη Σανταμούρη, Μαργαρίτα εννέα (9) ετών και Ελένη μόλις δεκαοκτώ (18) μηνών, η οποία όταν μεγάλωσε, εκάρη μοναχή και έλαβε το όνομα Θεοφανώ, ακουλουθώντας την Ελένη σε όλη της την πορεία έως την Ηλιούπολη. Η Ελένη, η οποία εκάρη  μοναχή από τον γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο και έλαβε το όνομα Θεοδούλη, στον ξενώνα της Μονής επιδίδεται στη διδασκαλία μαθημάτων γενικής παιδείας και Κατηχητικού. Ο τότε αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Χρυσόστομος Παπαδόπουλος (1923-1938), ενισχύει τις ανάγκες των παιδιών με την αποστολή ιματισμού και τροφίμων.

Στην Τήνο δεν της επιτρέπουν να λειτουργήσει τα εκπαιδευτήρια όπως αυτή τα είχε ονειρευτεί, γιατί τότε είχαν αντιδράσει στη σύζυγο του Ιωάννη Μεταξά οι καθολικές μοναχές, οι οποίες ήδη λειτουργούσαν στο νησί πρότυπο σχολείο.

Οι μοναχές πήγαν στη Σύρο, αλλά στη συνέχεια αποφάσισαν να εγκατασταθούν προσωρινά στο πατρικό σπίτι της -μοναχής- Θεοδούλης Κουνδούρου στην Αθήνα, στο οποίο ήδη έχει εγκατασταθεί η οικογένειά της από το έτος 1934.

Η Θεοφανώ αλλά και τα άλλα κορίτσια, περίπου 35 τον αριθμό, βρίσκονται στην Αθήνα και στην Αγία Παρασκευή σε ένα μικρό σπίτι. Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος όταν ενημερώνεται για το πρόβλημά τους, προτείνει να εγκατασταθούν σε κτίριο της Αρχιεπισκοπής στην Ηλιούπολη.

Από τότε βήμα -βήμα η μακαριστή Θεοφανώ μαζί με άλλες μοναχές έστησαν τα εκπαιδευτήρια «Θεομήτωρ», από τα σημαντικότερα ιδρύματα των Αθηνων.

Σήμερα το σχολείο λειτουργεί με όλες τις βαθμίδες -Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο- στεγάζοντας παράλληλα και Παράρτημα τού Ελληνικού Ωδείου. Η Μονή, εκτός από τις υπόλοιπες δραστηριότητές της, συντηρεί με δικά της έξοδα Εκκλησιαστικό Ορφανοτροφείο Θηλέων. Είναι ένα σχολείο που ξεχωρίζει.Που ενώνει το «απαιτητικό σήμερα» με την Ορθόδοξη πίστη και την ελληνική παράδοση. Ενα σχολείο το οποίο από το 1935, όταν αποφασίστηκε η ίδρυσή του και έως τις μέρες μας, προσφέρει γνώσεις σε παιδιά όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης με τη βοήθεια του θεού και της Υπεραγίας Θεοτόκου της Θεομήτορος, της οποίας φέρει και την επωνυμία και βεβαίως των επιλεγμένων εκπαιδευτικών και των αδελφών της Μονής.

Η «υπεροχή των εκπαιδευτηρίων» δεν οφείλεται μόνο στην παροχή γνώσεων και ανάδειξης των δεξιοτήτων καθενός μαθητού, αλλά κυρίως στη συνεχή προσπάθεια όλων, ώστε να υπάρχει ένα συνδυαστικό αποτέλεσμα που να προσφέρει εφόδια σε κάθε νέο και νέα που φοιτά σε αυτά, τα οποία θα τον κάνουν χρήσιμο άνθρωπο και καλό επιστήμονα.

Τα «Εκπαιδευτήρια Ορθοδόξων Καλογραιών η Θεομήτωρ» στην Ηλιούπολη εδώ και περίπου 70 χρόνια βήμα -βήμα έχουν καταφέρει να αποκτήσουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, τα οποία τα έχουν αναδείξει σε ένα χώρο πνευματικής δημιουργίας, όπου στο επίκεντρο είναι τα παιδιά για τα οποία περισσεύουν η στοργή και η αδιάκοπη προσπάθεια όλων για ουσιαστική μόρφωση.

Ο σκοπός των ιδρυτών, από την πρώτη στιγμή που γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας μιας σχολής όπου θα διδάσκουν ορθόδοξες μοναχές στη Μονή Κεχροβουνίου στην Τήνο και μέχρι σήμερα, αλλά και όσων αγωνίζονται μέσα σ' αυτό, δεν είναι απλώς να προστεθεί στον αριθμό των σχολείων που λειτουργούν στην Ελλάδα σήμερα. Είναι μαζί με την προσφορά γνώσεων να διαπλάσουν και το ήθος των μαθητών. Να τους μιλήσουν για ιδανικά, να τους εμπνεύσουν την αγάπη στον Χριστό, να τους ευαισθητοποιήσουν στον ανθρώπινο πόνο και να τους δώσουν τα υλικά να κτίσουν γέφυρες προς τον πλησίον.

Tο να βάζει βεβαίως κάποιος στόχους, είναι πολύ καλό.Το άριστο είναι να τους πετυχαίνει.Και στα εκπαιδευτήρια «Θεομήτωρ» η επιτυχία είναι δεδομένη, γιατί δεν στηρίζεται σε ευχές και θεωρίες.Το διδακτικό προσωπικό -αποτελούμενο από μοναχές και λαϊκά κατά το πλείστον πρόσωπα- είναι το «μικρό μυστικό» της δημιουργίας ενός πρότυπου σχολείου. Αυτό, ανεξάρτητα των συνθηκών, επιλέγεται με βάση την επιστημονική κατάρτιση, το ήθος και τα παιδαγωγικά προσόντα. Επιβλέπει τους μαθητές, τους οποίους και βοηθά ώστε να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες και τα προβλήματα που τους παρουσιάζονται .Το έργο των δασκάλων συμπληρώνεται με την πρωινή προσευχή, τη συμμετοχή στα μυστήρια της εκκλησίας, τις σχολικές γιορτές, τις πολιτιστικές, αθλητικές, φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τις εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές εκδρομές…

Ενα άλλο στοιχείο που κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει, είναι ότι η συνεργασία σχολείου και οικογένειας θεωρείται ιδιαίτερα αποδοτική και γι’ αυτό επιδιώκεται συστηματικά με τακτικές και έκτακτες συγκεντρώσεις και ενημερωτικές συναντήσεις των γονέων.

"Σαν την υπακοή της Κατερνώς..." - (Πως είναι να ανακαλύπτεις πως μια συγγενή σου ήταν...Αγία;;;)

site analysis

~

Μικρές ιστορίες του χθες και του σήμερα...

Μια ασυνήθιστη μοναχή...

26 Αυγούστου, ώρα 3 μετά τα μεσάνυχτα. 
Είναι - δεν είναι είκοσι λεπτά που σαλπάραμε με το πλοίο Νήσος Χίος για να επιστρέψουμε στον Πειραιά. Όμορφη η βραδιά απόψε. Το φεγγάρι από πάνω μας παίζει με τα σύννεφα. 
«Έχει Πανσέληνο απόψε κι είν’ ωραία ...» 
ακούγεται μια μελαγχολική μελωδία από κάποιο κινητό. 
Λογάριαζα να περάσω τούτη τη βραδιά όπως κάθε χρόνο, σε κάποιο Αρχαιολογικό χώρο συντροφιά με φίλους και όμορφη μουσική. 
Δεν με πειράζει όμως, κι ας είμαι μόνος και συλλογισμένος πάνω στο κατάστρωμα.

Δεν είναι πολύς καιρός που έμαθα ότι το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού προσπαθεί να συνθέσει την εικόνα της ελληνικής παρουσίας σε τόπους εκτός των συνόρων της σημερινής Ελλάδας. 
Ενθουσιάστηκα με την ιδέα ότι συμπληρώνοντας το Δελτίο, υπήρχε ενδεχόμενο να βρω συγγενείς του, αφού η προγιαγιά μου η Κατερίνα ήταν από τη χερσόνησο της Ερυθραίας, το Τσεσμέ.

Έκανα αίτηση, μου έστειλαν ένα τεράστιο χαρτί σαν σεντόνι για να το συμπληρώσω, αλλά ενώ όλα τα έγραψα σωστά, ένα όνομα δεν μου έβγαινε.

Ας τα πάρουμε από την αρχή. 

Εγώ, ο Γεώργιος Λιγνός είμαι γιος της Καίτης Κοντόζογλου και εγγονός του Γεωργίου Κοντόζογλου από τη Χίο. 
Ο Γεώργιος Κοντόζογλου είναι γιος του Λεοντίου Κοντόζογλου (από το Μελί της χερσονήσου της Ερυθραίας) και της ...;;;  
Εδώ τα χαλάμε».

Η μάνα μου η Καίτη, όπως και η ξαδέλφη της η Κατερίνα έχουν το όνομα της προγιαγιάς μου, της Κατερίνας από το Μελί. 
Τα χαρτιά όμως λένε άλλα. 
Το πιστοποιητικό του παππού του Γιώργη γράφουν ότι είναι γιος του Λεοντίου και της Καλλιόπης Κοντόζογλου. 

Πουθενά δεν υπάρχει προγιαγιά Κατερίνα.

Ο παππούς μου ο Γιώργης έχει πεθάνει χρόνια τώρα.  
Ρώτησα τη μάνα μου, αλλά δεν έβγαλα άκρη. 
Μη έχοντας άλλη επιλογή, αποφάσισα να κάνω ένα ταξίδι μέχρι τη Χίο και να βρω την ξαδέλφη της μάνας μου την Κατερίνα. 
Ίσως και να έκανα και μια μικρή έρευνα στο Ληξιαρχείο.

«Γιούκα μου[1], η προγιαγιά σου είναι πράγματι η Καλλιόπη, μα ο πατέρας μου είχε μάνα την Κατερίνα, όπως και ο παππούς σου» μου ’πε χωρίς περιστροφές η θεία Κατερίνα. 

Και πριν προλάβω να σκεφτώ ότι οσονούπω θα μας καλέσουν στο Πάμε πακέτο, η θεία με πρόλαβε. 

«Μη βάζεις κακό με το νου σου. Κάτσε να σου πω μιαν ιστορία τόσο παράξενη, που θα σου φανεί ψεύτικη».

***

Το Κατερνώ από το Τσεσμέ ήταν η πιο υπάκουη κοπέλα στο Μοναστήρι της Παναγίας της Βοήθειας.  Πολλές φορές ο Γέροντας Άνθιμος[2] όταν ήθελε να μιλήσει για μεγάλη υπακοή έλεγε 
«σαν την υπακοή της Κατερνώς». 
Δεν ήταν ντυμένη μοναχή, αλλά στις αρετές δεν ξεχώριζε από τις άλλες.

Μια φορά το μήνα την έστελνε στους δικούς της...
«άντε κόρη μου, πήγαινε να τους δεις κι όταν περάσουν δυο τρεις μέρες, ξαναέλα». 
Δεν του ’φερε ποτέ αντίρρηση. 
Είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στο Γέροντα. Μόνο κάθε φορά που γυρνούσε, του ’λεγε με παράπονο:
«Γέροντα, πάλι θένε να με παντρέψουν, αλλά εγώ δεν θέλω». 
Εκείνος δεν απαντούσε.

Τον επόμενο μήνα πάλι τα ίδια. 
«Κατερνώ, ετοιμάσου. Σε τρεις μέρες να είσαι πάλι πίσω». 
Έφευγε χωρίς την παραμικρή αντίρρηση εκείνη και γύριζε όπως πάντα, μ’ ένα γλυκό παράπονο 
«Γέροντα μου φέρνουν προξενιά, αλλά εγώ δεν σκέφτομαι τέτοια». 
Εκείνος πάλι δεν μιλούσε.

Η Αννιώ η φιλενάδα της έγινε δόκιμη στα 22 και μετά από 3 χρόνια μπήκε στη δύναμη του Μοναστηριού. 
Η Αγλαΐα η ξαδέλφη της εδώ και 15 χρόνια είναι η αδελφή Ματρώνα. 
Κι άλλες, μικρότερες από εκείνην, που ήρθαν πολλά χρόνια αργότερα, τώρα είναι μοναχές. 
Εκείνη ακολουθεί κανονικά όλο το τυπικό της Μονής, μα ούτε ρασοευχή δεν αποφάσισε ακόμα ο Γέροντας. 
Ποτέ της ωστόσο, δεν σκέφτηκε «γιατί;». Είχε αφήσει τη ζωή της στα χέρια του και στα χέρια του Θεού.

Οι μέρες κι οι μήνες και τα χρόνια περνούσαν. 

Η Κατερνώ άγγιξε τα 40. 
Όταν πρωτοήρθε στο Μοναστήρι ήταν 19 χρονών. 
Τώρα πια κανείς δεν στέλνει προξενιά στους γονιούς της. 
Οι αδελφάδες της έχουν νοικοκυρευτεί όλες, έχει αποκτήσει ανίψια, μόνο εκείνη πηγαινοέρχεται εικοσιένα χρόνια ανάμεσα στην Παναγία τη Βοήθεια και το πατρικό της σπίτι. 
Κι ο Γέροντας ούτε απόφαση παίρνει για να την κρατήσει, αλλά ούτε και να τη διώξει δείχνει πως θέλει.

Απορούν πολύ με το παράξενο τούτο φέρσιμο του Γέροντα οι κοντινοί τού Μοναστηριού. 
Δεν είναι λίγες οι φορές που το κουβεντιάζουν σιγανά όταν την βλέπουν. 

«Μα τι θέλει και την αφήνει έτσι; Αν δεν κάνει για το Μοναστήρι, ας την αφήσει να φύγει». 

Ξέρουν βέβαια ότι ο Γέροντας είχε «διώξει» τη Μαργίτσα, την Ελένη κι άλλες κοπέλες που ζήτησαν να μείνουν στο Μοναστήρι και εκείνος έβλεπε πως είναι γι’ αλλού. 
Τούτη όμως εδώ η περίπτωση ήταν μοναδική. 21 χρόνια στο Μοναστήρι, 21 χρόνια με τα κοσμικά της ρούχα, 21 χρόνια χωρίς ράσο.

Ένα ανοιξιάτικο απόγευμα το Κατερνώ γύρισε αναστατωμένη, ύστερα από τη συνηθισμένη επίσκεψη στο πατρικό της.

«Γέροντα, η Καλλιοπίτσα δεν είναι καλά. Έπαθε οξεία ωτίτιδα και όταν την πήγανε στο Νοσοκομείο, είπανε οι γιατροί πως κακοφόρμισε[3] και η αρρώστια έχει πειράξει τον εγκέφαλο».

Η Καλλιοπίτσα ήταν προσφυγοπούλα από το ίδιο χωριό, το Μελί. 
Μετά τον ξεριζωμό του ’22 ήρθε στη Χίο και εκεί επαντρεύτηκε το Λιοντή το συντοπίτη τους. 
Απόχτησαν δύο χαριτωμένα παιδάκια, το Γιώργη που τον φώναζαν Γκώγκη και το Φραγκούλη. 
Τώρα περνούσε δύσκολες ώρες. 

Σε μια βδομάδα το Κατερνώ ξαναπήγε στη γειτονιά της, αλλά αυτή τη φορά για να δώσει τον «τελευταῖον ἀσπασμόν» στην αγαπημένη της Καλλιοπίτσα. 
Ο Λιοντής ίσα που κρατιότανε στα πόδια του. 
Ένα μήνα μετά ήρθαν τα χειρότερα. 
Η μάνα της Καλλιοπίτσας από τον καημό της έπαθε γούσουρη[4] και μετά από δυο μέρες πέθανε. 
Ο Λιοντής ήταν απαρηγόρητος. 
Δεν μιλούσε. 
Μοναχά κρατούσε το κεφάλι μέσα στα δυο του χέρια. 
Πώς θα μεγάλωναν τώρα δύο ορφανά, χωρίς τη γιαγιά; 
Πάνω στην απελπισία του σκέφτηκε την υιοθεσία. 
Μάλιστα, έγραψε σε μια ξαδέρφη του στην Αμερική, μην τυχόν βρεθεί κανένα ζευγάρι άτεκνο και πάρει μαζί και τα δύο. 
Και όταν τελείωσε το γράμμα και ήταν έτοιμος να το ποστάρει, έμπηξε τα κλάματα και το έσκισε. 
Δεν μπορούσε όμως, να χωρέσει το μυαλό του τις παράξενες βουλές του Θεού.

Πέρασε το καλοκαίρι, μπήκε ο Σεπτέμβρης και το Κατερνώ έκανε όπως πάντα το συνηθισμένο δρομολόγιο: 
Παναγία η Βοήθεια – σπίτι – Παναγία η Βοήθεια.  
Επιστρέφοντας στη Μονή πήγε στο Γέροντα. 
«Μου κάνουν προξενιά το Λιοντή της Καλλιοπίτσας, μα εγώ θέλω να γίνω μοναχή» είπε κι ετοιμάστηκε να φύγει.

«Ναι κόρη μου» μίλησε ο Γέροντας για πρώτη φορά και την ξάφνιασε. 
«Ναι, θα γίνεις μοναχή» συνέχισε. 
«Μόνο που δεν θα γίνεις εδώ, θα γίνεις στο σπίτι του Λιοντή “μοναχή” και θα αναστήσεις  τα ορφανά».

Δεν έκανε ούτε μια σύσπαση το πρόσωπό της. 
Δεν πέρασε ούτε μια σκέψη αντίθετη στο μυαλό της. 
«Να ’ναι ευλογημένο!» είπε με όλη της καρδιά.

Η Μονή "Παναγία η Βοήθεια" 
και ο Άγιος Άνθιμος...

Τον άλλο μήνα στην ενορία του Αγίου Νικολάου στο Φραγκομαχαλά έγινε το μυστήριο του γάμου. 
Όταν ο παπάς είπε «ἀξίωσον αὐτοὺς ἰδεῖν τέκνα τέκνων» εκείνη χαμογελώντας έσκυψε και χάιδεψε τα κεφαλάκια του Γκώγκη και του Φραγκούλη, που ’χανε γαντζωθεί από το φόρεμά  της  όλη την ώρα του μυστηρίου. 

Πράγματι, ενώ δεν έκαμε δικά της παιδιά, την αξίωσε ο Θεός να πάρει στην αγκαλιά της εφτά εγγονάκια. 

Και πρόλαβε λίγο πριν πετάξει η ψυχή της στον ουρανό να δει και δισέγγονο.

Γιούκα μου, δεν χρειάζεται να σου πω περισσότερα, μου είπε η θεία Κατερίνα. 
Θαρρώ πως κατάλαβες ότι το Κατερνώ ήταν η θετή γιαγιά μου και θετή γιαγιά της μητέρας σου. 
Ο Φραγκούλης και ο Γκώγκης σαν επαντρεύτηκαν και έκαμαν κόρες (τη μητέρα σου κι εμένα), δεν έβγαλαν το όνομα της μητέρας τους, αλλά της μητριάς τους, της Κατερνώς. 
Της Κατερνώς, που στα 40 της έκαμε υπακοή στο Γέροντα, άφησε το Μοναστήρι που ζούσε και στάθηκε περισσότερο κι από πραγματική μάνα στα δυο ορφανά.

***

26 Αυγούστου, ώρα 3 μετά τα μεσάνυχτα. Είναι - δεν είναι είκοσι λεπτά που σαλπάραμε με το πλοίο Νήσος Χίος για να επιστρέψουμε στον Πειραιά. 
Όμορφη η βραδιά απόψε. 
Το φεγγάρι από πάνω μας παίζει με τα σύννεφα. 
«Έχει Πανσέληνο απόψε κι είν’ ωραία ...» 
ακούγεται μια μελαγχολική μελωδία από κάποιο κινητό. 
Λογάριαζα να περάσω τούτη τη βραδιά όπως κάθε χρόνο, σε κάποιο Αρχαιολογικό χώρο συντροφιά με φίλους και όμορφη μουσική. 
Δεν με πειράζει όμως, κι ας είμαι μόνος και συλλογισμένος πάνω στο κατάστρωμα.

Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησα να συμπληρώνω το Δελτίο Καταγραφής Γενεαλογικού Δένδρου, με την ελπίδα να βρω συγγενείς μου. 
Πριν το τελειώσω, είχα ήδη βρει μια αγία συγγενή μου. 
Κι ας μην τη γνώρισα ... 
Κι ας μην ήταν αίμα μου ...

Γιώργος

Και για την αντιγραφή, Κρ. Π.

---

[1] Γιούκα μου: γιε μου

[2] Ο Άγιος Άνθιμος (Βαγιάνος), ο εν Χίω υπήρξε ο εφημέριος του Λεπροκομείου Χίου και ο ιδρυτής της Μονής Παναγία η Βοήθεια.

[3] κακοφόρμισε: πήρε άσχημη τροπή

[4] γούσουρη: εγκεφαλικό
ΠΗΓΗ.ΑΜΦΟΤΕΡΟΔΕΞΙΟΣ

Η «Ψυχομάνα» του Νικολάου Γύζη… και η δική μου γιαγιά

site analysis

Σαν σήμερα ήταν που έφυγε η αγαπημένη μου γιαγιά από τον κόσμο αυτό… Μου λείπει πολύ, παρ΄ όλο που πέρασαν πολλά χρόνια.

Και νιώθω πως στην επέτειο της μνήμης της οφείλω να γράψω για την επιλογή μου αυτή, που ως «διαδικτυακή φωτογραφία ταυτότητας» με σηματοδοτεί ως ιστολόγιο.

Πρόκειται για τον πίνακα «η Ψυχομάνα ή Καλομάνα », που είναι από τους αγαπημένους μου… Και μόνο το κεντρικό θέμα του, ο μητρικός θηλασμός, είναι κάτι που αγαπώ πολύ, με εκφράζει ως μητέρα και το ζω με χαρά και ευγνωμοσύνη τα τελευταία χρόνια, από τότε που πρωτοέγινα μάνα.

Όμως ο πίνακας αυτός, συνειρμικά, μου θυμίζει και την αγαπημένη μου γιαγιά. Στο πρόσωπο του μαυροφορεμένου βρέφους που θηλάζει, βλέπω την ίδια… θα εξηγήσω στην συνέχεια γιατί.

Ο πίνακας αυτός απεικονίζει μια νεαρή μητέρα να θηλάζει ένα μαυροντυμένο βρέφος (πόσο βαριά τα μαύρα για ένα τόσο τρυφερό πλάσμα!…). Της το έχει φέρει για να το ταΐσει η νεαρή αδελφή της θανούσας μητέρας, και περιμένει θλιμμένη να ολοκληρώσει το θηλασμό του το μικρό ορφανό… Το παιδάκι της Ψυχομάνας, ένα κοριτσάκι, προσπαθεί να προσεγγίσει την μητέρα του και να βρεθεί στην αγκαλιά της, που προσωρινά την έχει γεμίσει το άτυχο μωράκι…

Έτσι γινόταν τα παλιότερα χρόνια, τότε που δεν υπήρχαν βρεφικά γάλατα και η επιβίωση των μωρών στηρίζονταν στο μητρικό γάλα. Πολλές ήταν οι γυναίκες που έχανα την ζωή τους κατά τον τοκετό ή στη λοχεία, και τα ορφανά που απέμενα αναλάμβαναν να τα θηλάσουν άλλες μητέρες, οι λεγόμενες Ψυχομάνες ή Καλομάνες, που έχαιραν ιδιαίτερης εκτιμήσεως από την τοπική κοινωνία, λόγω της μεγάλης προσφοράς της. Αναλάμβαναν ακόμα να θρέψουν και μωράκια, όταν μια μάνα αρρώσταινε και δυσκολευόταν να θρέψει το παιδί της μόνο με το δικό της γάλα. *

Έτσι έγινε και με τη δική μου τη γιαγιά: η μανούλα της αρρώστησε βαριά και πέθανε… και την άφησε έξι μηνών ορφανή…

Και μας έλεγε η γιαγιά, όταν ακούραστη μας διηγιούνταν ιστορίες από την πολυκύμαντη ζωή της- ακόμα ηχούν τα λόγια της στα αυτιά μου, που τα επαναλάμβανε πάντα με τις ίδιες ακριβώς λέξεις, καθώς ήταν τόσο καθοριστικά για εκείνη:

«Εγώ ορφανό μεγάλωσα… με πήγαιναν σε άλλη μάνα για να θηλάσω».

Με πολύ πόνο το έλεγε η γιαγιά, γιατί είναι τόσο βαριά η ορφάνια για την παιδική ψυχή… αλλά και με ευγνωμοσύνη για τη γυναίκα εκείνη που με το γάλα της την κράτησε στη ζωή.

Όποτε θυμάμαι και αναλογίζομαι τα λόγια αυτά της γιαγιάς μου, καθώς και τις συνθήκες μέσα στις οποίες μεγάλωσε, συγκινούμαι… όπως και τώρα που τα γράφω.

Και νομίζω πως έχουν «μπολιαστεί» μέσα μου και έχουν συμβάλει στο να αναπτυχθεί η μεγάλη αγάπη και η εκτίμηση που έχω για το μητρικό θηλασμό.

Κι όταν χρειάστηκε να επιλέξω το «στίγμα» μου για την κοινωνία του διαδικτύου, την μορφή της Ψυχομάνας επέλεξα.

Η Ψυχομάνα συμβολίζει την μάνα και τον άνθρωπο γενικότερα που την αγάπη της δεν την κρατά μόνο για τον εαυτό της, τους δικούς της και την οικογένειά της αλλά το περίσσευμά της το σκορπίζει και γύρω της, μαζί με τα πιο ακριβά και πολύτιμα αισθήματα της καρδιάς της.

Κίνητρο και έμπνευση ο συμβολισμός της εικόνας και της μορφής αυτής… και πώς να «φτάσω» το μεγαλείο της;… αισθάνομαι πολύ «μικρή» μπροστά της.

***

Η γιαγιά μου, αν και μεγάλωσε ορφανή και δεν γεύτηκε την μητρική στοργή και φροντίδα, είχε μέσα της τεράστια αποθέματα αγάπης, δύναμης και θυσιαστικής προσφοράς που, όσο τα αναλογίζομαι, πιστεύω πως της τα έστελνε η μανούλα της από Ψηλά… Ήταν μοναδικός άνθρωπος «θυσίας» η γιαγιά…

Γιαγιά μου, δείξε μου να αγαπώ όπως εσύ αγαπούσες, να γίνομαι θυσία και προσφορά ολόκαρδη, όπως εσύ ήσουν για όλους. Να βάζω στην άκρη το «εγώ» μου και να χορταίνω την ψυχή μου με το ολοπρόθυμο και ανιδιοτελές «δόσιμο»…

Καλή αντάμωση, αγαπημένη μου γιαγιά! Μου λείπεις, αλλά θα ξαναβρεθούμε. Καλό παράδεισο να έχουμε…

Με την αγάπη μου  

Αλεξία 

*έλεγε ο όσιος Παΐσιος: «Παλιά μια μητέρα μπορεί να θήλαζε και το παιδί της γειτόνισσας, αν δεν είχε γάλα. Τώρα πολλές μητέρες βαριούνται να θηλάσουν ακόμη και τα δικά τους παιδιά» περισσότερα ΕΔΩ

ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ

Οσία Μαρία του Ντιβέεβο η δια Χριστόν σαλή(+26 Αυγούστου 1927)

site analysis

Γεννήθηκε στο χωριό Γκολέτκοβα της επαρχίας Ταμπόφ της Ρωσίας. Σέ ηλικία 13 χρόνων έμεινε ορφανή και από τους δυο γονείς της Ζαχαρία και Πελαγία και πήγε να μείνει με την οικογένεια του μεγαλύτερου της αδελφού. Εκεί δεν την ήθελαν, λόγω κυρίως του γεγονότος ότι παραμελούσε τον εαυτό της και ένοιωθαν προσβεβλημένοι από το όλο παρουσιαστικό της. Ποτέ δεν χτενιζόταν και τα ρούχα της αποτελούνταν κυρίως από κουρέλια. Είχε επίσης από πολύ μικρή μια τάση να συμπεριφέρεται παράξενα.

"Έτσι έφυγε και άρχισε να περιπλανιέται μεταξύ των περιοχών του Σάρωφ, του Ντιβέγεβο και του Άρντάτωφ. Πάντοτε μισόγυμνη και πεινασμένη φορώντας καταστρεμμένα παπούτσια χειμώνα-καλοκαίρι. Τα βράδια τα περνούσε στο δάσος προσευχόμενη και ήταν σχεδόν πάντοτε λασπωμένη.

Συχνά επισκεπτόταν το μοναστήρι του Ντιβέγεβο και εκεί όσες καλογριές τη λυπόντουσαν της έδιναν καθαρά ρούχα, τα όποϊα σε λίγες μέρες ή Μαρία απαλλασσόταν δίνοντας τα στους φτωχούς. Υπήρχαν όμως και οι μοναχές εκείνες πού την έδιωχναν κακήν κακώς. Ποτέ δεν παραπονέθηκε για κανέναν και για τίποτα.

Από κάποιο χρονικό σημείο και μετά τη δέχτηκαν στο μοναστήρι οπού έκάρη μοναχή. Έκεί συνέχισε να προσποιείται τη σαλή για να κρύβει τις αρετές της, ιδίως το προορατικό χάρισμα πού ό Κύριος μας της έδωσε. Άρχισαν σιγά-σιγά να την επισκέπτονται διάφοροι πού άκουσαν γιααυτήν και ζητούσαν συμβουλή για κάποιο πρόβλημα τους η για να πάρουν πνευματικές νουθεσίες.

Κάποτε την επισκέφτηκε ένα μικρό αγόρι και ή Μαρία είπε: «Κοίταξε, ήρθε ό ιερέας Αλέξιος». Το παιδί αργότερα έγινε ιερομόναχος με το όνομα αυτό. Όταν κάποτε την επισκέφτηκε ό πατήρ Αλέξιος ή όσία του είπε: «Δεν τρώω κρέας. Άρχισα να τρώω χορταρικά και τώρα είμαι καλύτερα». Τα λόγια αυτά ήταν για εκείνον, που είχε αρχίσει να τρώει κρέας μετά από κάποια αρρώστια του. Της έβαλε μετάνοια και έκοψε το κρέας.

"Αλλοτε την επισκέφτηκε μια κυρία από το Μούρομ και μόλις την είδε της είπε ότι κάπνιζε σαν φουγάρο. «Δεν μπορώ να το κόψω, καπνίζω και τη νύχτα, ακόμα και πριν τη Θεία Λειτουργία» της απάντησε. Τότε ή Μαρία είπε στη συγκελλιώτισσά της να πάρει την ακριβή ταμπακέρα της και να την πετάξει στη φωτιά. Μετά από καιρό πήραν ένα γράμμα από την κυρία αύτη πού εκφράζε την ευγνωμοσύνη της, αναφέροντας ότι από τότε πού τους επισκέφτηκε ούτε πού σκέφτεται το τσιγάρο.

Μια άλλη φορά την επισκέφτηκαν κάποιες μοναχές, εξαδέλφες του Μίσα Άρτσιμπούσεβα και τη ρώτησαν γι' αυτόν. Ή όσία τους είπε ότι ό Μίσα έμπλεξε τελευταία με μια γύφτισσα. Μετά αφού συναντήθηκαν και τον ρώτησαν σχετικά, τους εξήγησε ότι ενώ ποτέ δεν κάπνιζε, τελευταία αγόρασε ένα πακέτο τσιγάρα πού είχαν για μάρκα μια «γύφτισσα».

Μετά την μεταπολίτευση στη Ρωσία από την Κομμουνιστική Επανάσταση του 1917, ή Μαρία άρχισε να χρησιμοποιεί πολύ άσχημη γλώσσα, θέλοντας έτσι να υποδείξει τα νέα δεινά της Εκκλησίας από το νέο καθεστώς. Οι υπόλοιπες μοναχές σκανδαλιζόμενες τη ρώτησαν πώς ήταν δυνατόν μια καλογριά να μην μιλάει ευγενικά και ή Μαρία απάντησε: «Υπό τον Τσάρο Νικόλαο αυτό ήταν εύκολο, για δοκιμάστε το και με τους Σοβιετικους».

Τέλος ή Μαρία Ίβάνοβνα κοιμήθηκε ειρηνικά το 1927.

Διαβάστε και-Εμπειρίες της μοναχής Μαργαρίτας από την Οσία Μαρία του Ντιβέεβο την δια Χριστόν σαλή

ΠΗΓΗ.ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗΣ