Η αγία Θεοκτίστη της Λέσβου, η "αόρατη" ασκήτρια, σκλάβα των πειρατών

site analysis

Η μεγάλη ασκήτρια & ο άγιος μεταφραστής

ΨΗΓΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Εικ. από εδώ, όπου επίσης post για την αγία. Είναι φανερή η ομοιότητα της εικόνας με την εικόνα της άλλης μεγάλης αγίας ασκήτριας της πνευματικής μας παράδοσης, της αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που έζησε επίσης αθέατη από τους ανθρώπους και αξίζει να τη γνωρίσετε (π.χ.εδώ & εδώ).

Σημαντικές μαρτυρίες για την ζωή και το έργο της Οσίας Θεοκτίστης μας παρέχει ο άγιος Συμεών ο Μεταφραστής, που υπήρξε σύγχρονός της.
Η Αγία Θεοκτίστη καταγόταν από την αρχαία πόλη της Λέσβου Μήθυμνα. Νωρίς έμεινε ορφανή και από τους δύο γονείς της. Την ανατροφή και προστασία της ανέλαβαν οι συγγενείς της. Ένεκα του ότι είχε πικρή πείρα της ορφάνιας, αισθάνθηκε ιδιαίτερη συμπάθεια για τα ορφανά, τα οποία βοηθούσε με κάθε τρόπο. Είχε πολλή πίστη και αγάπη για τον Χριστό. Γι' αυτό και περιφρόνησε όλα τα εγκόσμια και ολοκληρωτικά στράφηκε προς αυτόν. Έγινε μοναχή και μάλιστα ίδρυσε και Ιερή Μονή, στη οποία συγκέντρωσε πολλές ευσεβείς νέες, που με την ζωή και το φιλάνθρωπο έργο τους έτρεφαν πνευματικά και υλικά όλους τούς αναξιοπαθούντας.
Η αγία Θεοκτίστη τις μεγάλες αρετές της χριστιανικής πίστεως και της αγάπης μετέφραζε καθημερινά σε έργα. Συνέτρεχε στις ανάγκες των πιστών και παράλληλα εκήρυττε τον Χριστό, κάνοντας και ιεραποστολή. Ήταν δεκαοκτώ ετών όταν κάποια μέρα της εβδομάδος του Πάσχα πήγε να επισκεφθεί την αδελφή της σε κάποιο χωριό. Όμως τότε έκαναν επιδρομή στη Λέσβο Άραβες Πειρατές, με αρχηγό τον Νήσιρη. Επέδραμαν με άγριο τρόπο. Επέφεραν τρομερές καταστροφές και προέβησαν σε αιχμαλωσίες. Μεταξύ των αιχμαλώτων νεανίδων ήταν και η Θεοκτίστη.
Μετά τις βιαιοπραγίες τους ανεχώρησαν. Την επόμενη όμως ημέρα, ένεκα της μεγάλης θαλασσοταραχής, αναγκάστηκαν να αγκυροβολήσουν στο φυσικό λιμάνι της Πάρου, δηλαδή στη Νάουσα της Πάρου. Εκεί απεβίβασαν τις αιχμάλωτες νέες στην ξηρά και σκεφτόταν για την πώλησή τους. Τότε, η αγία Θεοκτίστη κατόρθωσε να ξεφύγει της προσοχής τους και να φύγει. Ύστερα από πολύ κοπιαστική πορεία αποστάσεως δέκα περίπου χιλιομέτρων, μέσω δάσους και αγρίων περιοχών, έφθασε στη Παροικιά, σημερινή πρωτεύουσα της Πάρου και στον περίφημο Ιερό Ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής που είναι κτίσμα του 4ου αιώνος από την αγία Ελένη.

Εκατονταπυλιανή (από εδώ)

Η ίδια η αγία Θεοκτίστη την πορεία της από την Νάουσα στην Παροικιά περιγράφει ως εξής, σύμφωνα με την εξιστόρηση των κατ' αυτών από τον Συμεών Μεταφραστή. 

"Αφού επαραμέρησα εισήλθον εις το δάσος και περιεπάτησα τόσον, όπου εκαταξέσχισα από το ξύλο και τους λίθους τους πόδας μου. Όθεν έφθασα ως αποθαμένη, μη δυναμένη από τον πόνον να στέκωμαι".

Οι πειρατές ασφαλώς θα την ανεζήτησαν. Αλλ' αφού δεν την εβρήκαν, ανεχώρησαν. Η οσία Θεοκτίστη είχε απαλλαγεί. Από τότε λοιπόν αυτή έζησε στον Ιερό Ναό της Εκατονταπυλιανής και για 35 ολόκληρα χρόνια, κακοπαθώντας, ασκούμενη και μαχόμενη εναντίον της πείνας, του ψύχους και του καύσωνος. Η τροφή της ήταν χόρτα και άγρια φυτά. Και όπως μας διηγείται ο Συμεών ο μεταφραστής, ουδέποτε στο χρονικό αυτό διάστημα την είδε άνθρωπος. Προφανώς κρυβόταν. Περνούσε τις μέρες της με προσευχές, αγρυπνίες και νηστείες. Όλη της την ζωή την είχε εναποθέσει στην πρόνοια του Θεού και στην προστασία της Θεοτόκου.
Μετά την παρέλευση των τριάντα πέντε αυτών ετών, πέρασαν από την Πάρο κάποιοι κυνηγοί, οι οποίοι έφθασαν στην Παροικιά. Ένας από αυτούς ήρθε στον Ναό της Εκατονταπυλιανής για να προσευχηθεί και συνάντησε την Αγίαν, η οποία του εξιστόρησε την ιστορία της. Το θέαμα που συνάντησε ο κυνηγός αυτός ήταν θαυμαστό και εξαίσιο γιατί:

"Οι τρίχες της κεφαλής της Αγίας ήταν λευκές, το δε πρόσωπο της είχε σκούρο χρώμα. Σάρκες καθόλου δεν φαινόταν, μα μόνο ένα δέρμα το οποίο συνείχε και συγκρατούσε τους αρμούς των νεύρων και των οστέων". Το σώμα της έμοιαζε πιο πολύ με σκιά παρά με ανθρώπινο σώμα."

Η αγία Θεοκτίστη, αφού με την όλη της ζωή και την αγγελική της πολιτεία εδόξασε τον Θεό, και αφού μας άφησε αθάνατα ίχνη παραδείγματος αληθινής χριστιανής και οσίας και αφού μετέλαβε των αχράντων μυστηρίων, άφησε τον κόσμο το αυτό έτος 889 στον Ιερό Ναό της Εκατονταπυλιανής. Το άγιο λείψανό της παρέλαβαν οι κάτοικοι της νήσου Ικαρίας. Τμήμα του αγίου της λειψάνου υπάρχει στην Μήθυμνα της Λέσβου. Στην Πάρο και στον Ιερό ναό της Εκατονταπυλιανής σώζεται επίσης τμήμα του λειψάνου της χειρός της. Στην είσοδο του ιστορικού αυτού Ιερού Ναού και αριστερά όπως εισερχόμαστε, ευρίσκεται ο τάφος της. 

Η ξυπόλητη πόρνη

site analysis

Κάποιος αδελφός ησύχαζε σ' ένα κεΛλί της Αιγύπτου, ζώντας με πολλή ταπείνωση. Είχε όμως στην πόλη μιαν αδελφή πόρνη, πού γινόταν αιτία νά χάνονται πολλές ψυχές. Οι γέροντες παρακινούσαν συχνά τον αδελφό νά πάει νά τη βρει, μήπως με τις συμβουλές του κατορθώσει νά την αποσπάσει από την αμαρτωλή ζωή της. Τελικά κατάφεραν νά τον πείσουν.

Μόλις έφτασε στον τόπο πού έμενε ή αδελφή του, κάποιος γνωστός τον είδε κι έτρεξε νά της μηνύσει:

Έλα νά δεις! Ό αδελφός σου είναι έξω, στην πόρτα! Σκίρτησε ή καρδιά της μόλις τ' άκουσε.

Παράτησε τούς εραστές, πού περιποιόταν, κι έτρεξε ξέσκεπη νά συναντήσει τον αδελφό της. 'Έκανε αυθόρμητα νά τον αγκαλιάσει, και εκείνος της είπε:

Αδελφή μου γνήσια, λυπήσου την ψυχή σου.

Πώς θ' αντέξεις τα πικρά κι ατέλειωτα βασανιστήρια της κολάσεως, για τούς τόσου πού χάνονται εξαιτίας σου; Περίτρομη εκείνη τού λέει: Είσαι βέβαιος πώς -υπάρχει πλέον για μένα σωτηρία;

Υπάρχει, φτάνει νά θέλεις, απάντησε ο αδελφός.

'Έπεσε τότε στα πόδια  του και τον παρακαλούσε νά την πάρει μαζί του στην έρημο.

Ρίξε στο κεφάλι σου το ιμάτιο σου κι έλα, της είπε. 'Όχι, πάμε νά φύγουμε! Με συμφέρει νά κυκλοφορώ άπρεπα ξέσκεπη, παρά νά ξαναμπώ οστό εργαστήριο της ανομίας.

Καθώς προχωρούσαν, ο αδελφός της τη νουθετούσε για νά μετανοήσει. Κάποια στιγμή όμως είδε μερικούς διαβάτες νά τούς πλησιάζουν από την αντίθετη κατεύθυνση. της λέει λοιπόν:

- Επειδή δεν ξέρουν πώς είσαι αδελφή μου, βγές για λίγο έξω από το δρόμο, ώσπου νά περάσουν αυτοί πού έρχονται. Εκείνη ξεμάκρυνε από κοντά του.

Ας συνεχίσουμε τώρα το δρόμο μας, αδελφή μου, της είπε μετα την απομάκρυνση των περαστικών.

Μα δεν πήρε απόκριση.

Πλησίασε κοντά της, και τη βρίσκει νεκρή! Συνάμα βλέπει και τα πόδια  της καταματωμένα.Ήταν, βλέπετε, ξυπόλητη.

Όταν αργότερα ο αδελφός ανακοίνωσε το γεγονός στους γέροντες, εκείνοι διαφωνούσαν μεταξύ τους για το αν σώθηκε ή όχι. Τελικά όμως ο Θεός αποκάλυψε γι' αυτήν σ' ένα γέροντα, ότι δέχθηκε τη μετάνοιά της, επειδή, μόλις μεταμελήθηκε, αδιαφόρησε πια για όλα τα υλικά πράγματα, καταφρόνησε ακόμα και το σώμα της και δεν έβγαλε ούτε ένα στεναγμό για τις τόσες πληγές της. 

ΔΙΑΚΗΡΥΞΙΣ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ

site analysis

 

Στο μοναστήρι της Αγίας Σκέπης στο Κίεβο έγινε-χοροστατούντος του Μητροπολίτου Κιέβου Βλαδιμήρου-η αγιοκατάταξη της Ηγουμένης Σοφίας Γκρίνιεβα. Εκοιμήθη το 1941 και η μνήμη της θα τιμάται στις 24 Μαρτίου και στις 28 Απριλίου ημερομηνία ευρέσεως των αγίων λειψάνων της.

Η μοναχή Σοφία γεννήθηκε στη Μόσχα το 1873. Όταν ήταν παιδί ένας Στάρετς της είχε προφητέψει ότι κάποτε θα γίνει Ηγουμένη. Σπούδασε στο Ωδείο μετά όμως αρρώστησε βαριά. Ενώ ήταν ετοιμοθάνατη την κοινώνησαν και κοιμήθηκε. Όταν ξύπνησε την επόμενη μέρα αισθάνθηκε καλύτερα και τελικά έγινε καλά. Μετά από αυτό το θαύμα - στα 22 της χρόνια - αποφάσισε να μπει σε μοναστήρι. Πήγε στο μοναστήρι της Παναγίας στην Καλουγκα, όπου έγινε Ηγουμένη.

Όταν ήρθαν στην εξουσία οι Μπολσεβίκοι, την συνέλαβαν τρεις φορές. Ομολόγησε την πίστη της στον Χριστό και χαρακτηρίσε τους άθεους κομμουνιστές ως αντίχριστους. Κατά την φυλάκισή της η υγεία της υπέστη σοβαρές βλάβες. Μετά την αποφυλάκιση της το 1932 την εξόρισαν. Φτωχή, πεινασμένη και άρρωστη παρέδωσε την ψυχή της στον Χριστό το 1941.

ΠΗΓΗ.ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Άγιες Ζηναΐδα και Φιλονίλλα

site analysis

Η στεντόρεια φωνή του Αποστόλου Παύλου «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» συντάραξε το κοινωνικό κατεστημένο της εποχής του. Η γυναίκα που στον προχριστιανικό κόσμο είχε υποτιμηθεί και στον εξωχριστιανικό κόσμο παραθεωρείται, πολλές φορές ακόμα και σήμερα, πήρε τη θέση που της άρμοζε, θέση ισότιμη προς τον άνδρα. Και πράγματι η Εκκλησία δεν σεμνύνεται µόνο για την ανεπανάληπτη και μοναδική μορφή της Παναγίας. Γυναίκες πολλές πύκνωσαν τις τάξεις των αγίων της, των οποίων το ηθικό ανάστημα ξεπέρασε συχνά το ηθικό ανάστημα των αγίων ανδρών. Ανάμεσα στις πρώτες ήσαν και οι άγιες Ζηναίδα και Φιλονίλλα που έδρασαν και εκοιµήθηκαν στην Πάφο και έκτοτε τιμώνται ιδιαίτερα σ' αυτή. Οι Άγιες ήσαν αδελφές, κατάγονταν από την Ταρσό της Κιλικίας και ήσαν συγγενείς του Αποστόλου Παύλου. Τα συναξάρια δεν µας λεν πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή και τη δράση τους. Κι είναι αυτό δικαιολογημένο. Η μεγάλη χρονική απόσταση που µας χωρίζει από την εποχή τους, οι πολλές δοκιμασίες από τις οποίες πέρασε ο τόπος µας, οι καταστροφές και οι δηώσεις είχαν ως αποτέλεσμα να ξεχασθούν αρκετά στοιχεία της εκκλησιαστικής ζωής και της εκκλησιαστικής µας ιστορίας των πρώτων µ.Χ. αιώνων. Για τη ζωή τους όμως αντλούμε αρκετές πληροφορίες από την ακολουθία τους.

Πληροφορούμαστε λοιπόν πως προέρχονταν από πλούσια και ευκατάστατη οικογένεια, πράγμα που τους επέτρεψε να εκμάθουν και την ιατρική τέχνη και επιστήμη. Κι ακόμα πως πολύ νωρίς οδηγήθηκαν στη χριστιανική πίστη της οποίας έγιναν θερμότατες ακόλουθοι.

Αφού μελέτησαν τη διδασκαλία του Ευαγγελίου και αντελήφθησαν ότι τα αγαθά του κόσμου τούτου είναι «ρέοντα» ενώ τα «επαγγελλόµενα» αγαθά είναι «µένοντα», απεφάσισαν να εγκαταλείψουν ό,τι τις κρατούσε δέσμιες στον κόσμο τούτο και να αφιερωθούν ολοκληρωτικά στο κήρυγμα του Ευαγγελίου. Η συγγένειά τους µε τον Παύλο τις ώθησε να εργασθούν στα μέρη όπου εκείνος κήρυξε προηγουμένως, εδραιώνοντας µε τον τρόπο αυτό το έργο του. Έτσι τις βλέπουμε πρώτα στα μέρη της Ελλαδικής Μαγνησίας, εκεί που σήμερα βρίσκεται η πόλη του Βόλου, στην αρχαία Δημητριάδα. Εκεί, εξασκώντας και την ιατρική επιστήμη τους, που την παρείχαν σε όλους αναργύρως, επεδόθησαν στο κήρυγμα του Ευαγγελίου. Έγιναν έτσι θεραπεύτριες και της ψυχής και του σώματος των ανθρώπων. Εκεί μάλιστα που η ιατρική επιστήμη δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους µε τη θερμή προσευχή τους. Ανεδείχθησαν έτσι και ιαµατικές, θεραπεύτριες δηλαδή σωμάτων µε τη δύναμη του Θεού.

Από τη Δηµητριάδα τις βρίσκουμε στην Πάφο και συγκεκριμένα στην Κισσόνεργα, όπου στήνουν το ιεραποστολικό ορμητήριο τους. Η παράδοση τις φέρει να ζουν σ' ένα σπήλαιο κι απ' εκεί να δέχονται ασθενείς - ιδιαίτερα γυναίκες - τις οποίες και κατηχούσαν στη νέα θρησκεία, προετοιμάζοντας τες για το βάπτισμα.

Φαίνεται πως η κάποια χαλάρωση των ηθών που επικρατούσε τότε σ' όλη την περιοχή της Πάφου, λόγω και της λατρείας της Αφροδίτης, είχε σαν αποτέλεσμα τη στροφή πολλών ανθρώπων προς κάτι το ανώτερο. Γι' αυτό και το έργο των δύο ιεραποστόλων βρήκε πρόσφορο έδαφος στην Πάφο. Επαληθεύτηκε. και στην περίπτωση αυτή το Γραφικό «Όπου επλεόνασεν η αµαρτία εκεί υπερεπερίσσευσεν η χάρις». Οι τάξεις των χριστιανών πλήθαιναν µέρα µε τη µέρα και η κοινωνία άρχισε να παίρνει όψη Χριστιανική.

Οι άσχημες συνθήκες διαβίωσής τους όμως, οι κακουχίες και οι ταλαιπωρίες του ιεραποστολικού έργου, έφθειραν την υγεία τους. Κι έτσι, χωρίς να φθάσουν σε «γήρας πολυχρόνιον», άφησαν το μάταιο αυτό κόσμο και πέταξαν στην αιωνιότητα. Πρώτη η Ζηναίδα και ύστερα η Φιλονίλλα, παρέδωσαν την ψυχή τους στον Χριστό που τόσο αγάπησαν και για τον οποίο τόσο εκοπίασαν.

Στον τόπο που τάφηκαν, στην Κισσόνεργα, κτίστηκε αργότερα, µετά την κατάπαυση των διωγμών, ναός επ' ονόµατί τους και οι πιστοί συγκεντρώνονταν εκεί στις 11Οκτωβρίου, οπότε τελείται η µνήµη τους και τις τιμούσαν µε ιδιαίτερη λαμπρότητα. Ερείπια του ναού υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Εκεί, στις 11Οκτωβρίου, τελείται και σήμερα η Θεία Λειτουργία στη µνήµη των αγίων αδελφών. Λόγω του ιατρικού λειτουργήματος τους, θεωρούνται και σήμερα θεραπεύτριες διαφόρων ασθενειών, ιδιαίτερα δε των αιμορραγιών στις γυναίκες.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ

Ήχος γ΄. Την ωραιότητα.

Την πολυθαύµαστον Ταρσόν τιµήσωµεν, την εξανθήσασαν άνθη τα τίμια, την Ζηναίδα τήν σοφήν και Φιλονίλλαν. Άµα δε έχουσαι της πίστεως την κρηπίδα ασάλευτον, πάσαν πληµµυρίδα των δαιµόνων κατήσχυναν. Διό και συν Αγγέλοις χορεύουσαι, υπέρ ηµών αεί πρεσβεύουσιν.

Αντιστεκόταν στην ακατανοησία. Στη μνήμη της μοναχής Ιουλιανίας (Σοκολόβα)

site analysis

Πριν από 30 χρόνια,την πρώτη ημέρα μετά την Υπαπαντή του Κυρίου, εκοιμήθη εν Κυρίω η μοναχή Ιουλιανία (Σοκολόβα), η οποία έλαβε την ευλογία για εικονογραφία από τον Άγιο Αλέξιο Μετσιώφ. Ήταν μια δουλεύτρα,χαρη στην οποία η ρωσική αγιογραφία όχι μόνο σώθηκε στα χρόνια της άθεης εξουσίας, αλλά και άρχισε την πορεία της επιστροφής στις κανονικές πηγές της. Για τον ρόλο της μοναχής Ιουλιανίας στον ορθόδοξο πολιτισμό και στην εκπαίδευση των μελλοντικών ποιμένων,για το πώς έμεινε στη μνήμη των στενότερων μαθητών της,μιλα ο εκτελών χρέη προϊστάμενου του ναού του Αγίου Νικολάου στα Κλιόννικι, επίκουρος καθηγητής της εικονογραφίας του ΟΑΠ του Αγίου Τύχωνα, πρωθιερέας Νικολάι Τσερνισσώφ.

- Πάτερ Νικόλαε, στη συνοδική περίοδο τοιχογραφίες και εικόνες εγγράφονταν στην παράδοση της Δυτικής ακαδημαϊκής τέχνης. Ποιος ήταν ο ρόλος της μοναχής Ιουλιανίας στην αποκατάσταση της παράδοσης της προ-Πέτρου εποχής;

Πρωθιερέας Νικόλαος Τσερνισσώφ: Πρώτα απ 'όλα, πρέπει να πούμε ότι οι πιο βαθιές και λεπτομερείς πληροφορίες για τη ζωή και το έργο της μοναχής Ιουλιανίας περιέχονται στο βιβλίο «Ευλογημένο έργο». Αυτό το βιβλίο αποτελείται από μνήμες και μαρτυρίες πολλών ποιμένων και επισκόπων, καλλιτεχνών, αγιογράφων, ζωγράφων, ανθρώπων που γνώριζαν τη Μαρία Νικολάεβνα (ακριβώς με αυτό το όνομα ξέραμε την κρυφή μοναχή Ιουλιανία), επίσης το βιβλίο περιέχει τα θεολογικά άρθρα της. Το υλικό για το βιβλίο συλλέχθηκε από τις αδελφές Αλντόσσιν- Ναταλία και Άννα- παρανηψιές της Μαρίας Νικολάεβνα. Αυτό το υπέροχο βιβλίο μπορείτε να αγοράσετε στην Λαύρα του Αγίου Σεργίου και στο ναό μας στη Μαροσεϊκα.

Όταν η Μαρία Νικολάεβνα άρχισε τις δραστηριότητές της στον τομέα του Εκκλησιαστικού πολιτισμού, της αγιογραφίας,ο καιρος ήταν πιο δύσκολος από ό, τι σήμερα. Και τώρα υπάρχουν πολλά προβλήματα, πολλές διαφωνίες, πολλές ατέλειες, ο καιρος μας είναι μακριά από την ακμή της εικονογραφίας, κάνουμε ακόμα τα πρώτα βήματα. Αλλά, τουλάχιστον, η εκκλησιαστική κοινωνία αισθάνθηκε την ανάγκη να αναβιώσει την εικονογραφία. Όμως τότε, στις αρχές του ΧΧ αιώνα, κανείς δεν συμμεριζόταν την άποψή της, όχι μόνο από τους κοσμικούς καλλιτέχνες και ιστορικούς της τέχνης, αλλά και από τους ανθρώπους της Εκκλησίας. Λίγοι άνθρωποι καταλάβαιναν το πραγματικό νόημα της εικόνας, και ακόμα λιγότεροι συνένοχοι και συνεργάτες μπορούσαν να την υποστήριξουν στο έργο της αποκατάστασης των παραδόσεων.

Στο γύρισμα των ΧΙΧ-ΧΧ αιώνων, όταν γινόταν η ανακαίνιση εικόνων, ο καθαρισμός τους από τα μετέπειτα στρώματα, είχαν αφαιρεθεί όλα τα μεταγενέστρα στρώματα από την «Αγία Τριάδα» του Ρουμπλιώφ, όμως μετά δόθηκε ευλογία να την ξανασκεπάσουν με όλα αυτά τα μεταγενέστερα στρώματα. Ειπώθηκε ότι δεν μπορεί να υπάρχει τέτοια αγιογραφία, τόσο ασυνήθιστο ήταν για εκείνη την εποχή, αυτό που είδαν. Ο πατήρ Αλέξιος και ο πατήρ Σέργιος Mετσιώφ ήταν εκείνοι που πρώτοι ευλόγησαν την Μαρία Νικολάεβνα για το μεγάλο έργο της μελέτης και της αναβίωσης της εικόνας. Εκείνη την εποχή, οι πραγματικές εικόνες ήταν κτήμα είτε της παλαιάς πίστης, είτε των μουσείων, όπως του Αυτοκρατορικού Μουσείου του Αλεξάνδρου Γ '. Ο Αυτοκράτορας, φυσικά, αισθάνθηκε την αξία της αρχαίας ρωσικής αγιογραφίας, αλλά θα το ξαναπώ, μέσα στην εκκλησιαστική κοινότητα, και ακόμη και στον κλήρο, η εικόνα θεωρήθηκε μια απαρχαιωμένη κληρονομιά αρχαίας εποχής. Υπήρξε μια διαδεδομένη άποψη ότι, αν οι αγιογράφοι δεν θέλουν να πάρουν το παράδειγμα από το Ραφαήλ και τον Καραβάτζιο, τότε μπορούν να κατευθύνονται σε συμπατριώτες του: τον Ιβανώφ, τον Βασνετσώφ, τον Νέστερωφ, τον Μπρουνί.

Η Μαρία Νικολάεβνα, παρά τη γνώμη της πλειοψηφίας των κληρικών, καλλιτεχνών, τη γνώμη της πλειοψηφίας των μορφωμένων ανθρώπων, ήταν σε θέση να αισθανθεί και να κατανοήσει τί σημαίνει η «κανονική εικόνα», σε τί συνίστανται αυτοί οι κανόνες και πώς πρέπει να τους αναβιώσει στην εικονογραφία. Είμαι πρόθυμος να περιγράψω τον αγώνα της με τέτοια λόγια: ήταν η πρώτη και ουσιαστικά μόνη που αντιμετώπιζε τη σχεδόν πλήρη ακατανοησία μεταξύ των ορθοδόξων πατέρων και αδελφών.

- Υπήρχε αυτή η ακατανοησία κατά τη διάρκεια της σοβιετικής εποχής;

- Κατά την Σοβιετική περίοδο, παρά τις φοβερές διώξεις, παρά το γεγονός ότι η ασχολία με την αγιογραφία τιμωρείτο ως αντι-σοβιετική προπαγάνδα, άρχισε η αναβίωση της αγιογραφίας, μεταξύ άλλων και χάρη στο έργο της Μαρίας Nικολάεβνα ως εκπαιδευτικού, καθηγήτριας της αγιογραφίας και θεολογίας της εικόνας. Όταν, μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, άνοιξαν ξανά την Λαύρα της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Σεργίου, η Μαρία Nικολάεβνα άρχισε να διδάσκει στον όμιλο της αγιογραφίας στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας, αλλά όχι μόνο για τους ζωγράφους και μελλοντικούς αγιογράφους. Ηταν πολύ σημαντικό ότι τις διαλέξεις της μπορούσαν να παρακολουθούν φοιτητές της ιερατικής σχολής, μελλοντικοί ιερείς.

- Ως ιερέας και αγιογράφος, μάλλον μπορείτε να μιλησετε σχετικά με τον αγιογραφικό κύκλο στη ΘΑΜ ως ένα στοιχείο της κατάρτισης για μελλοντικούς ιερείς. 

- Έχετε απόλυτο δίκιο, ο κύκλος δημιουργήθηκε όχι μόνο για τους επαγγελματίες αγιογράφους, αλλά και για την προετοιμασία των μελλοντικών ποιμένων. Όταν η Μαρία Νικολάεβνα άρχισε το παιδαγωγικό της έργο εδώ, στο Μαροσεϊκα, το πρώτο ζήτημα γι αυτήν ήταν ο εκκλησιασμός του μαθητή, και στη συνέχεια η επαγγελματική ανάπτυξή του. Πρώτα, φρόντιζε για την εμφύτευση σ’αυτόν της πίστης, της εκκλησιαστικής κουλτούρας, της αντίληψης τί είναι εικόνα, πώς διαφέρει από τη ζωγραφιά, πόσο διαφορετικά είναι αυτά τα δύο είδη της τέχνης,αλλά και τί κοινό έχουν. Το ίδιο έκανε και στη Θεολογική Ακαδημία Μόσχας μόνο σε εντελώς διαφορετική κλίμακα.

Τις περισσότερες φορές,για τους μαθητές της, μια εικόνα που αποδόθηκε σύμφωνα με τους αρχαίους κανόνες,ήταν μια ανακάλυψη, και χωρίς τη Μαρία Nικολάεβνα και λίγους συνεργάτες της, θα υπήρχε η αντίληψη ότι υπάρχει μόνο αυτός ο πολιτισμός, της Αναγέννησης,σχετικά με τις ζωγραφιές σε θρησκευτικά θέματα. Η Μαρία Νικολάεβνα έχει δείξει ότι υπάρχει ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος, ο οποίος ανάγεται όχι στη Δυτική Αναγέννηση αλλά στην Αναγέννηση του Παλαιολόγου και στον ακόμη παλαιότερο πολιτισμό, της Ανατολικής Χριστιανικής Εκκλησίας.

Ήταν σε θέση να μεταδώσει στους μαθητές της ότι υπάρχουν παροδικά στυλ, γεγονός που αντανακλά το πρόσωπο της κάθε εποχής, αλλά υπάρχει και κάτι βαθύτερο: η γλώσσα της εικόνας, η γλώσσα η οποία έχει την ειδική της αποστολή - να δείξει μια πραγματικά θετική εικόνα, να δείξει τον άνθρωπο που γνώρισε τον Θεό, τον άνθρωπο συνδεδεμένο με το Θεό, να δείξει τον ίδιο τον Θεάνθρωπο. Στην κοσμική τέχνη η συντριπτική πλειοψηφία των εικόνων είναι αρνητικές, και εδώ έγκειται η ειλικρίνεια της κοσμικής τέχνης, αλλά η εκκλησιαστική τέχνη είναι σε θέση όχι απλώς να απεικονίσει, αλλά να μας παρουσιάσει την ορατή εικόνα του αόρατου κόσμου, την εικόνα του μέλλοντος αιώνος, την εικόνα της αιωνιότητας.

- Έχουν περάσει 30 χρόνια από το θάνατο της μοναχής Ιουλιανίας (Σοκολόβα), μπορούμε να πούμε ότι η επιρροή του σχολείου της σώζεται μέχρι σήμερα; 

- Πράγματι πέρασαν τριάντα χρόνια, κατά μια έννοια, ολόκληρη εποχή. Μια αγιογράφος, κατά τη διάρκεια της ζωής της Μαρίας Νικολάεβνα, σχετικά με το ζήτημα τί μπορεί να ειπωθεί για τη σύγχρονη εικονογραφία, είπε: «Τώρα το έργο μας είναι τόσο μικρό, όταν θα γίνει ένας ωκεανός, τότε μπορούμε να του δώσουμε κάποια χαρακτηριστικά».

Υπήρχαν, βέβαια, και άλλοι αγιογράφοι, πρωτ’απ’όλα οι μετανάστες μας και οι απόγονοί τους, οι οποίοι εργάζονταν στην Ευρώπη. Μπορούμε να θυμηθούμε τον πατέρα Γρηγόριο Κρούγκ, τον Λεωνίδα Ουσπένσκι, αλλά αυτή ήταν ήδη μια συνδετική εμπειρία, που έγινε μακριά από τη Ρωσία και δεν ήταν αρκετό μέρος του πολιτισμού της.

Τώρα, σε 30 χρόνια, δημιουργήθηκε αυτός ο ωκεανός, δημιουργήθηκε ένας τεράστιος αριθμός από εικόνες, τοιχογραφίες, και δεν πρέπει να ξεχάσουμε: σ’αυτό που συμβαίνει στον τομέα της εικονογραφίας στις μέρες μας, την αρχή έβαλε η Μαρία Νικολάεβνα. Το καλοκαίρι του περασμένου έτους στο Μουσείο του Ρουμπλιώφ πραγματοποιήθηκε μια έκθεσή της, η οποία προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον, την επισκέφθηκαν πάρα πολλοί σύγχρονοι αγιογράφοι, ιερείς που μελετούσαν τα έργα της Μαρίας Nικολάεβνα με μεγάλη προσοχή και, ενδεχομένως, με μεγάλο όφελος για τον εαυτό τους.

- Αν και δεν είχατε προσωπική γνωριμία με την μοναχή Ιουλιανία, μπήκατε στο αγιογραφικό περιβάλλον σε εποχή που άμεσα γειτνίαζε με τα χρόνια ζωής της και το έργο της, μαθαίνατε από τους πιο κοντινούς μαθητές της. Σίγουρα οι μαθητές της - οι δάσκαλοί σας - την θυμούνταν όχι μόνο ως μια δασκάλα και μάστορα της εκκλησιαστικής τέχνης, αλλά και ως ένα ζωντανό άνθρωπο.

- Τα πρώτα μου βήματα ως αγιογράφου συνέπεσαν με τον καιρό του εκκλησιασμού μου και πέρασαν κοντά στην πλησιέστερη μαθήτρια της Μαρίας Nικολάεβνα –Ειρήνη Βατάγκινα . Ήταν μια από εκείνες που εργάστηκαν με τη Μαρία Nικολάεβνα, από τα μεταπολεμικά χρόνια, όταν ανέλαβε να αποκαταστήσει τους κατεστραμμένους και προσβλημένους ναούς της Λαύρας της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου. Η Ειρήνη Βασίλεβνα πάντα με πολύ ζέστη, με πολλή αγάπη μιλούσε για την δασκάλα της ως έναν άνθρωπο που όχι μόνο είχε επιδράάσει σ’αυτήν,αλλά και την καθόρισε ως άτομο και ως καλλιτέχνη. Η Ειρήνη Βασίλεβνα μιλούσε για την μοναχή Ιουλιανία ως μια αυστηρή ασκήτρια, αλλά και ως ένα ζωντανό πρόσωπο, το οποίο φερόταν με ευγενική ευαισθησία σε ανθρώπους με διαφορετικά ταλέντα, διαφορετικές παραδόσεις και οργανώσεις.

Μεταξύ άλλων, με μεγάλη προσοχή φερόταν στο έργο του μέλλοντος Αρχιμανδρίτη Ζήνωνα, ο οποίος είχε μόλις αρχίσει την πορεία του στους τοίχους της Λαύρας της Αγίας Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου: «Τι ταλαντούχο παιδί!» Η Μαρία πάντα με πολύ σεβασμό φερόταν σε εκείνους που δεν έμοιαζαν σ αυτήν στο γραφικό χαρακτήρα,στο στυλ. Στη διδασκαλία της έδειχνε τους τρόπους και το σύνολό τους, δεν τους ποιούσε, δεν τους εφεύρισκε αλλά προσπαθούσε να τους αντλήσει από τα βάθη της εκκλησιαστικής παράδοσης.

- Μερικές φορές μπορούμε να ακούσουμε την άποψη ότι η σύγχρονη αγιογραφία δεν είναι δημιούργημα αλλά αντιγραφή αρχαίων δειγμάτων. Είναι δυνατόν να δημιουργεί κάτι ένας αγιογράφος ενώ παραμένει αυστηρός οπαδός των αγιογραφικών κανόνων;

- Ναι, μερικές φορές για την Μαρία Nικολάεβνα λένε ότι επαναλάμβανε το έργο του Διονυσίου, αλλά αυτό δεν είναι έτσι. Μάθαινε ως επί το πλείστον από τον Διονύσιο (αν και όχι μόνο απ 'αυτόν), αλλά δημιούργησε το δικό της στυλ και εργάστηκε σ’ αυτό, όπως και κάθε αγιογράφος από τους μαθητές της δημιούργησε το δικό του στυλ. Μετά από όλα, ο καθένας αληθινός καλλιτέχνης έχει το δικό του πρόσωπο. Και, αν εξετάσουμε αυτόν τον ωκεανό των εικόνων και τοιχογραφιών που έχουμε τώρα, τότε σ’αυτά μπορούμε να δούμε και πολλά κοινά στοιχεία, και οπωσδήποτε εκείνο το μοναδικό του κάθε μάστορα. Η Μαρία Νικολάεβνα δεν καλούσε σε απομίμηση του δικού της στυλ αλλά, με μια προσεκτική και ευαίσθητη συμπεριφορά στον εκκλησιαστικό πολιτισμό στο σύνολο του, καλούσε να αντλήσουμε από τις αρχαίες εικόνες τις δυνάμεις για το δικό μας έργο.

Μιλούσε ο Στανισλάφ Κολότβιν

πηγη.http://www.bogoslov.ru

Μαρτύριον της Αγίας Παρθενομάρτυρος Ελένης της εκ Σινώπης του Ποντου, αθλησάσης τον ΙΗ αιώνα(1 Νοεμβρίου)

site analysis

01ΝΟΕ

 Η ΠΑΡΘΕΝΟΜΑΡΤΥΣ του Χριστού  Αγία  Ελένη ήταν κόρη της ευσεβους οικογενείας Μπεκιάρη και έζησε τον ΙΗt αιώνα στην αρχαιότερη πόλι του Ποντου, την ωραία Σινώπη. Οι γονείς της ανέθρεψαν αυτήν εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου και  εφύτευσαν μέσα στην καθαρή καρδιά της την θερμή αγάπη προς τον  Ιησού Χριστό.
Στην ανατροφή της επέδρασε ιδιαίτερα ο θείος της, αδελφός του πατέρα της, ο οποίος εδίδασκε τότε σε  Ελληνικό κρυφό Σχολείο της Σινώπης.
Ηταν ωραιότατη στο σώμα, η δε αγνότητά της προσέδιδε ιδιαίτερη χάρη στο πρόσωπό της, το οποίο έλαμπε από την Χαρι του  Αγίου Πνεύματος.
Διακρινόταν για την υπακοή στους γονείς της και τον θερμό έρωτα της ψυχής της προς τον Νυμφίο Χριστό και Σωτήρα μας.

***
ΗΤΑΝ 15 ετών, όταν μία άμέρα α μητέρα της την έστειλε να αγοράση    νήματα για το κέντημα από το κατάστημα του Κρυωνά. Στον δρόμο υπήρχε το σπίτι του Ουκούζογλου Πασά, Διοικητού της
Σινώπης, ο οποίος  είδε την  Ελένη από το παράθυρο.  Η ωραιότητά της προσείλκυσε την ακόλαστη ψυχή του και σκέφθηκε να την μολύνη.
Ο Πασάς διέταξε και την έφεραν μπροστά του.  Αφού έμαθε ποια ήταν, προσεπάθησε δύο και τρεις φορές να την μιάνη, αλλά μία αόρατη δύναμι τον απεμάκρυνε!…
Ενα αόρατο τείχος προστάτευε την κόρη.  Ηταν το τείχος της προσευχής.  Η  Ελένη καθ  όλη την διάρκεια εκείνης της δοκιμασίας προσευχόταν νοερά, λέγοντας συνεχώς τον  Εξάψαλμο.
Ο  Αγαρηνός δεν απελπίστηκε… Διέταξε τους στρατιώτες να την κρατήσουν στο σπίτι του.  Ηλπιζε ότι αργότερα θα κατώρθωνε να πετύχη τον βδελυρό σκοπό του…

***
ΚΑΤΑ την διάρκεια της κρατήσεώς της α αγνή κόρη κατώρθωσε, με   την βοήθεια του Θεού, να διαφύγη την προσοχή των στρατιωτώνκαί να επιστρέψη στους ανήσυχους γονείς της, στους οποίους και διηγήθηκε όσα συνέβησαν.
Σε λίγο, ο Πασάς αντελήφθη την απόδρασί της, έγινε έξω φρενών και απειλούσε τους πάντας και τα πάντα!…
Εκάλεσε την Δημογεροντία της Σινώπης και ζήτησε να του φέρουν την  Ελένη. Σε διαφορετική περίπτωσι, θα επακολουθούσε γενική σφαγή των  Ελλήνων της πόλεως.
Η Δημογεροντία τότε συνήλθε σε σύσκεψι στο  Ελληνικό Σχολείο της Σινώπης.
Εκάλεσαν τον πατέρα της  Ελένης και του ζήτησαν να παραδώση στον Πασά την κόρη του  για το συμφέρον του συνόλου.
Ο πατέρας της ανελύθη σε λυγμούς, αλλά τελικά υποτάχθηκε, όπως ο Πατριάρχης  Αβραάμ, και εδέχθη να θυσιασθή η θυγατέρα του, προκειμένου να αποφευχθή η γενική σφαγή.
Μετέβη στο σπίτι του και αφού καταλλήλως ενίσχυσε την  Ελένη, παρέλαβε αυτήν και πνίγοντας τον πατρικό του πόνο, την παρέδωσε στον Πασά, για να προσφέρη τον εαυτό της όχι βεβαίως στις ασελγείς ορέξεις του αγαρηνού, αλλά ως θυμίαμα ευώδες στον Νυμφίο της Χριστό.

***
Ο ΒΔΕΛΥΡΟΣ Ουκούζογλου Πασάς εδέχθη με ανείπωτη χαρά την     ωραιότατη  Ελένη με την ελπίδα ότι θα κορέση πλέον τις ασελγεις ορέξεις του.  Ετσι, προσεπάθησε πάλι πολλές φορές να μιάνη αυτήν, αλλά πάλι η
ίδια έκπληξις: ένα αόρατο τείχος γύρω από την κόρη εμπόδιζε τον Πασά, ενώ μία αόρατη δύναμι απωθούσε αυτόν.
Η αγία κόρη προσευχόταν θερμά, έλεγε μυστικά τον  Εξάψαλμο, τον οποίο εγνώριζε από τον θείο της…
Την επομένη άμέρα επεχείρησε πάλι ο Πασάς να επιτύχη τον βδελυρό σκοπό του, αλλά και πάλι αντιμετώπισε το ίδιο παράδοξο εμπόδιο.  Εκνευρισμένος και ωργισμένος, διέταξε να την κλείσουν στις φοβερές υγρές φυλακές της Σινώπης.
Η καρδιά του κακοπροαίρετου Πασά σκλήραινε συνεχώς, τα μάτια του δεν έβλεπαν το ζωντανό θαύμα, η ακάθαρτη ψυχή του δεν συνερχόταν, αλλά αντιθέτως: κυριευμένος από την σατανική ενέργεια, ήθελε οπωσδήποτε να μολύνη την αγία παρθένο.
Ετσι, την άλλη άμέρα μετέβη στην φυλακή αποφασισμένος να επιτύχη επί τέλους την ικανοποίησι του πάθους του.
Αλλά και πάλι το αόρατο τείχος!… Και πάλι α Θεία Χαρις τον απωθούσε!…

***
ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ωργισμένος, ο Πασάς διατάσσει να βασανίσουν την    Ελένη και να την θανατώσουν, πράγμα το οποίο και έγινε. Το ιερό Λείψανό της ετέθη μέσα σε ένα σάκκο και ερρίφθη στην  θάλασσα.  Αντί όμως να βυθισθή, το μαρτυρικό σκήνος επέπλεε, ενώ ουράνιο φως κατέβαινε επ  αυτού.
Οι Τούρκοι ετρομοκρατήθησαν και εκραύγαζαν: « Η γκιαούρισσα καίγεται!..  Η γκιαούρισσα καίγεται!…».
Το σεπτό Λείψανο συνέχισε να επιπλέη, ώσπου έφθασε στην τοποθεσία Γαει, όπου λόγω του μεγάλου βάθους της θαλάσσης τα νερά είναι μαύρα.  Εκεί πλέον βυθίστηκε…

***
ΜΕΤΑ από μερικές ημέρες, ένα ελληνικό πλοίο αγκυροβόλησε στην  τοποθεσία Γαει. Το τρίτο βράδυ, ο φύλακας του πλοίου παρετή-
ρησε ότι από τον πυθμένα της θαλάσσης εξερχόταν φως και ενόμισε ότι εκεί υπήρχε μεγάλος θησαυρός από χρυσό.
Αμέσως, ειδοποίησε τον πλοίαρχο για να ανελκύσουν με δύτες τον θησαυρό, τελικά όμως αντί χρυσού ανείλκυσαν τον σάκκο με το τίμιο Λείψανο της  Αγίας Παρθενομάρτυρος  Ελένης.
Στον πολύτιμο σάκκο υπήρχε η σεπτή κεφαλή της  Αγίας, αποκομμένη από το υπόλοιπο σώμα… Στην κορυφή είχε ένα καρφί….  Επίσης, υπήρχε και μία άλλη τρύπα από καρφί.
Ηταν προφανές, ότι οι αγαρηνοί αφού βασάνισαν την  Αγία, έμπηξαν δύο καρφιά στο κεφάλι της και την αποκεφάλισαν.
Δυο από τους τούρκους δύτες εγνώριζαν για το μαρτύριο και ότι έρριψαν την  Αγία στην θάλασσα, αλλά εφοβούντο να ομιλήσουν προηγουμένως.
Ο πλοίαρχος τότε μετέφερε κρυφά την τιμία Καρα της  Αγίας  Ελένης στον  Ιερό Ναό της Παναγίας στην Σινώπη, το δε σεπτό Σκήνωμά της επεβίβασε σε άλλο πλοίο, το οποίο έφευγε με  Ελληνες για την Ρωσία.
Στο σημείο της θαλάσσης που βυθίστηκε το ιερό Λείψανο, εξήλθε ως πίδακας γλυκύ νερό και από τότε η περιοχή αυτή ωνομάσθηκε « Αγιάσματα».
ΔΙΑ της τιμίας Καρας της  Αγίας Παρθενομάρτυρος  Ελένης εγίνοντο πολλά θαύματα στην Σινώπη.
Ιδιαίτερα, όσοι υπέφεραν από πονοκεφάλους, εκαλούσαν τον  Ιερέα, ο οποίος έφερνε την αγία Καρα, έψαλλε την Παράκλησι, έκαμνε  Αγιασμό και εθεραπεύετο ο πόνος.
Ο πρόεδρος Καφαρόπουλος Χρήστος, κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών πριν από το 1924, έφερε την τιμία Καρα της  Αγίας  Ελένης και εναπέθεσε αυτήν στον  Ιερό Ναό της  Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνης στην  Ανω Τούμπα Θεσσαλονίκης, όπου φυλάσσεται σήμερα ευωδιάζουσα και θαυματουργούσα, προς δόξαν του εν  Αγίοις δοξαζομένου Κυρίου και Θεού ημών.

Ταις της  Αγίας Παρθενομάρτυρος  Ελένης της εκ Σινώπης του Ποντου
αγίαις πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός,ελέησον και σώσον ημάς.  Αμήν! 

Οσία Μαρία τού Όλονετς, η Ερημίτρια ( Ρωσία αρχές 19ου αι.— 19-2-1860)

site analysis

31ΟΚΤ

Βίος και Πολιτεία

Α. Γέννηση – ανατροφή: Στην επαρχία του Νόβγκοροντ της Ρωσίας, κατά μήκος του ποταμού Λόβατ στο χωριό Περεντίνο γεννήθηκε η Μαρία, αρχές του 19^ου αιώνα. Ήταν η γενέτειρα του γέροντα Ιγνατίου, ιδρυτή της Ι. Μ. του Όλονετς, στη λίμνη Βέϊζ. Ο γέροντας αυτός, μαζί με τον αδελφό του Θεόδωρο πολύ νέοι ξεκίνησαν τους μοναχικούς τους αγώνες από το Άγιο Όρος. Ο τρίτος αδελφός τους, ο Βασίλειος Σοφρόνωφ παντρεύτηκε μια χωρική από διπλανό χωριό. Μετά από χρόνιες προσευχές γέννησαν τη Μαρία και κατόπιν δυο γιους και δυο θυγατέρες.

Οι γονείς τους έδωσαν με την ζωή τους το παράδειγμα στα παιδιά τους. Στην Μαρία αυτό έμπαινε βαθιά στην καρδιά της, γι’ αυτό φαινομενικά δεν διέφερε από τα άλλα παιδιά. Ίσως γιατί όλη η οικογένεια ξεχώριζε για την καλοσύνη της σ’ όλο το χωριό.

Η Μαρία από έξη χρονών φρόντιζε τα αδέλφια της και βοηθούσε στο νοικοκυριό. Φρόντιζε ακόμα και τα κατοικίδια ζώα. Άρχισε όμως να μην παίζει με τα παιδιά της γειτονιάς και να μη συμμετέχει στους χορούς του χωριού. Όταν η μητέρα της την ωθούσε να παίξει, αυτή χωρίς φασαρία έβγαινε, αλλά  έμενε μόνη και παρατηρούσε τη φύση…

Όταν προσκυνητές ή ταξιδιώτες φιλοξενούνταν στο σπίτι, η Μαρία ρουφούσε κυριολεκτικά τις ιστορίες για τα μοναστήρια και τις ακολουθίες σ’ αυτά. Οι γονείς άρχιζαν να διαβλέπουν την κλήση της αυτή, γι’ αυτό ο πατέρας της το συζήτησε με διαφόρους γέροντες. Έτσι ο αναγνώστης του Περεντίνο την έμαθε να διαβάζει Ωρολόγιο και Ψαλτήρι. Σύντομα αποστήθισε όλες τις προσευχές και πολλούς ψαλμούς. Έτσι οι γονείς τους την οδήγησαν για ευλογία στον γέροντα Ησαΐα στην περιοχή του Όλονετς…

Β. Αναχωρεί από τον κόσμο  με την φίλη της: Όσο ζούσαν οι γονείς της, έμενε μαζί τους. Μόνο για προσκύνηση απομακρυνόταν. Κοιμήθηκε πρώτα ο πατέρας της. Ο πρωτότοκος – με οικογένεια – γιος  κληρονόμησε το σπίτι με τα γύρω κτήματα. Αυτή με την μητέρα της έμειναν σ’ ένα κήπο με μηλιές, όπου αδελφός της τους έφτιαξε ένα ζεστό ξύλινο σπιτάκι.

Κάποτε πηγαίνοντας   για προσκύνημα στο Κίεβο γνώρισε την Άννα, μια κοπέλα  δουλοπάροικη. Ήθελε να μονάσει, γι’ αυτό το είχε σκάσει απ’ το «αφεντικό» της. Γνωρίστηκαν και αγαπήθηκαν τόσο, ώστε έμειναν στον κήπο με τις μηλιές… Σ’ ένα χρόνο πέθανε και η μητέρα της Μαρίας. Μετά την κηδεία, παρ’ ότι ήταν χειμώνας, ξεκίνησαν για το Όλονετς. Πέρασαν από πυκνό χιονισμένο δάσος περπατώντας… Όταν βγήκαν απ’ αυτό συνάντησαν βρήκαν τον θείο της  π. Ησαΐα ιδρυτή του ερημητηρίου του Αγίου Νικηφόρου! Τις οδήγησε με την διορατικότητά του στη γερόντισσα Ακυλίνα, πρώην ερημήτρια λίγα χιλιόμετρα από τη Μονή. Ο Γέροντας άκουσε και την εξομολόγηση της Άννας. Ζήτησε απ’ τους μαθητές του, π. Δανιήλ και π. Γεράσιμο να τις φροντίσουν και να τις εξασφαλίσουν και μετά τον θάνατό του… Με την ανιψιά του έκανε ιδιαίτερη συζήτηση, κυρίως για θέματα της γνήσιας πνευματικής άσκησης και της εργασίας της νοεράς προσευχής. Της έδωσε «μοναχικό κανόνα». Ήταν ο μοναχικός κανόνας του Αγίου Παχωμίου για την ζωή στην έρημο:

α) διάβασμα Ψαλτηρίου,

β) πολλές μετάνοιες,

γ) μελέτη ιερών βιβλίων,

δ) συνεχής εργασία με την νοερά προσευχή… και εργόχειρο!   Τους έδωσε μάλιστα εντολή να μην συζητούν μεταξύ τους, παρά μόνο για τα αναγκαία.

Γ.  Η  αφετηρία της ερημική της ζωής: Έμεναν σε μια καλύβα οκτώ τετραγωνικών μέτρων, όπου ο γέροντας τους έδωσε τα απαραίτητα γι’ αυτή την ερημική συμβίωση! Μέσα σε τρία χρόνια έφτασαν σε ζηλευτά ύψη ερημικής ασκητικής ζωής. Τότε πηγαίνοντας στο ερημητήριο του π. Ησαΐα για να κοινωνήσουν (που εν τω μεταξύ είχε γίνει μεγαλόσχημος με το όνομα Ιγνάτιος) και του ανακοίνωσαν την απόφασή  τους να ζήσουν χωριστά. Ο γέροντας μετά από ιδιαίτερες συζητήσεις έδωσε την ευλογία του. Χάρηκε πολύ και φρόντισε να φτιαχτεί στο δάσος και ένα δεύτερο κελί. Σύντομα όμως αναπαύτηκε (20-4-1852).

Τότε άρχισαν για την Μαρία πολλοί πνευματικοί πειρασμοί. Υπόμεινε αρκετές νύκτες άγρυπνη  με απερίγραπτο φόβο. Ο νέος πνευματικός της (π. Γεράσιμος) με προσευχή και συμβουλές για απάθεια στους «παιδαριώδεις» αυτούς πειρασμούς την βοήθησε να τους ξεπεράσει…

Τότε άρχισαν νέοι και πιο δυνατοί πειρασμοί: Ο ιερομόναχος Μητροφάνης, υπεύθυνος για την διοίκηση του Μοναστηριού, επικουρούμενος από τον π. Δανιήλ, ζήτησε να απομακρυνθούν και να μονάσουν σε γυναικεία μοναστήρια … λόγω ευθυνοφοβίας. Απομακρύνθηκε πρώτα η Άννα δέκα μίλια και πήγε πίσω απ’ την λίμνη. Με την βοήθεια ευλαβών πιστών εγκαταστάθηκε σε μια περιοχή που ήταν πραγματικό κρησφύγετο. Έτσι ο Θεός διαφύλαξε την εκλεκτή του. Μετά από λίγο καιρό ο ηγούμενος απομάκρυνε και την Μαρία. Αυτή άρχισε να περιπλανιέται στο δάσος, για να μην στερηθεί το αγαπημένο της … καταφύγιο!

Εκεί ανακάλυψε μια καλύβα με το δάπεδό της κάτω από το έδαφος. Έφτασε στο κοντινότερο χωριό και γνώρισε μέσω του γερο-Αντρέα, ενός συμπαθούς ξυλοκόπου, τον «ιδιοκτήτη της». Αυτός της την χάρισε… Ο δόκιμος μοναχός Τρύφων έμαθε το γεγονός από τον γερο-Ανδρέα και το ανέφερε στον π. Γεράσιμο. Αυτός τότε άρχισε πάλι να την έχει υπό την προστασία του. Και η Μαρία επισκεπτόταν το Μοναστήρι για να κοινωνήσει…

Δ΄. «Νέα  τάξη» στο …δάσος:   Το φθινόπωρο η Μαρία έλαβε ένα γράμμα από το χωριό της για να παρουσιαστεί στις τοπικές αρχές, για έλεγχο των  πιστοποιητικών της. Πήγε. Στο διάστημα που έλειπε ένα άγριο παγερό βράδυ δυο ξυλοκόποι ανακάλυψαν την καλύβα της. Έμειναν εκεί, άναψαν την υγρή θερμάστρα τους και μετά από λίγες μέρες από ένστικτο  πήγε εκεί ο γερο – Ανδρέας και τους βρήκε νεκρούς. Έγινε αυτοψία από τις αρχές και βρέθηκε ότι πέθαναν από ασφυξία. Οπότε κατέστρεψαν την καλύβα, χωρίς δικαίωμα ξανακτισίματος…

Όταν η Μαρία γύρισε έκλαψε πάνω από τα συντρίμμια… Είχε όμως σταθερή την απόφαση να ζήσει εκεί. Έδειξε στη διοίκηση του μοναστηριού την άδεια που είχε στα πιστοποιητικά της για ελεύθερη εγκαταβίωση. Ζήτησε τότε από τον γερο-Ανδρέα να της κτίσει κρυφά, με εργάτη, μια νέα καλύβα σε άλλο σημείο με τα λίγα χρήματα που έφερε από το χωριό της. Εγκαταστάθηκε λοιπόν πέρα από ένα φαράγγι…

Στο μοναστήρι αποσύρθηκε ο ηγούμενος και εγκαταστάθηκε ο π. Σίλβεστρος, που δεν εκτιμούσε ιδιαίτερα τον π. Γεράσιμο… Αυτός έκανε ριζικές αλλαγές και έσπασε η ενότητα και η ομοψυχία! Έτσι ο π. Γεράσιμος έμεινε έγκλειστος για να μην προκαλέσει και άλλες αντιδράσεις! Η Μαρία όμως κατάφερε να έχει επικοινωνία μαζί του. Όμως αργότερα την ανακάλυψαν… Τότε ο ηγούμενος την έδιωξε από την κρυψώνα της, ονομάζοντάς την «απατεώνα», γιατί ζούσε εκεί κρυφά! Της έκαψαν την καλύβα της! Το δάσος ολόκληρο άκουγε τότε τους λυγμούς της Μαρίας…

Ο ηγούμενος μάλιστα αποφάσισε να την διώξει τελείως και ενημερώσει τις αρχές, γι’ αυτήν και τον γερο-Ανδρέα. Ο π. Γεράσιμος τα πληροφορήθηκε και με τον π. Τρύφωνα έστειλε μήνυμα στην Μαρία να υποταχθεί στο θέλημα του Θεού και να περιμένει την Πρόνοιά του. Της ζήτησε να πάει κοντά στην πατρίδα της όπου σε ανθρώπους που τιμούσαν τον π. Ησαΐα – Ιγνάτιο  να βρει καταφύγιο. Ενημέρωσε μάλιστα τον επίσκοπο Ιγνάτιο Μπριατσινίνωφ και άλλους πατέρες να την δεχτούν. Η Μαρία τα δέχτηκε και έκανε υπακοή… χωρίς γογγυσμούς!

Ε΄. Ταξίδι στον Καύκασο:  Η  Μαρία έφυγε και έφτασε στην Σταράγια όπου έγινε δεκτή από τον Αρχιμανδρίτη Ιγνάτιο στην μονή του αγίου Σεργίου, κοντά στην Πετρούπολη. Την βοήθησε επίσης η πασίγνωστη ευεργέτρια  Τ. Β. Ποτέμκινα, η οποία είχε περιουσία κοντά στο μοναστήρι Σβιατογκόρσκ (Άγια Όρη), στο Καρκώφ.  Με συστατική της επιστολή έφτασε, μέσω Κιέβου, μαζί με την καινούργια της συναθλήτρια και συγγενή της Ματρώνα Μιχαήλοβνα στη διάρκεια της νηστείας των Αγίων Αποστόλων.  Ο ηγούμενος όμως εκεί δεν θεώρησε καλό να τους δώσει ευλογία να μείνουν στο δάσος, όπου ζούσαν αρκετοί γέροντες ερημίτες.

Εν τω μεταξύ η Μαρία έλαβε ένα γράμμα από τον π. Θεοφάνη, μέσω του γέροντα Γεράσιμου, να πάει κοντά του στον Καύκασο, στην Σταυρούπολη! Εκεί υπήρχαν πολλά γυναικεία ερημητήρια. Οι προσκυνήτριες πραγματοποίησαν το μακρύ και δύσκολο ταξίδι τους, αφού στηρίζονταν στην Πρόνοια του Θεού. Μερικές φορές βάδιζαν μέχρι τριάντα μίλια!  Ξεκίνησαν στις  29 Ιουνίου και έφτασαν στις 29 Αυγούστου! Το έλεος του Θεού πράγματι τις προστάτεψε και από ανθρώπους και από άγρια ζώα και από τον καύσωνα της ημέρας και από την έλλειψη χρημάτων … Στην Σταυρούπολη συνάντησαν ένα ευλαβή κτηματία που γνώριζε τον π. Θεοφάνη.

Εκεί έλειπε ο επίσκοπος και διαπραγματεύτηκε ο π. Θεοφάνης με την ηγουμένη Σεραφιμίνα της μονής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Εκεί ζούσαν 200 μοναχές, που δύσκολα χωρούσαν. Η Μαρία άφησε την Ματρώνα στη μονή και εξομολογήθηκε στον π. Θεοφάνη την αγάπη της για ερημική ζωή, στην οποία ήταν… συνηθισμένη.

ΣΤ΄. Σε ερημικό καταφύγιο στον Καύκασο:  Η Μαρία ανακάλυψε σ’ ένα γειτονικό φαράγγι μία σπηλιά. Οι προσπάθειες του γέροντα και της ηγουμένης στάθηκαν μάταιες να την μεταπείσουν! Τα δάκρυα και η επιμονή της λύγισαν τον π. Θεοφάνη. Η σπηλιά  ήταν χαμηλή και στενή. Τα τοιχώματά της ήταν από χώμα και η οροφή της ήταν πλεγμένη από λινάρι. Για θέρμανση έφτιαξαν πέτρινη θερμάστρα. Τα τραπέζια και τα καθίσματα έγιναν από κορμούς δένδρων και στρώμα  μια υφαντή ψάθα…Για τροφή κράτησε λίγο αλεύρι και ένα είδος σίκαλης…

Η φιλέρημη ερημήτρια χάρηκε πολύ με την νέα κατοικία της! Το χειμώνα όμως φάνηκε η ακαταλληλότητα της σπηλιάς. Οι βροχές εισχωρούσαν από την οροφή και η υγρασία έφτανε μέχρι τα ρούχα… Το κρύο ήταν παγερό. Η Μαρία εξαντλήθηκε. Αναγκάστηκε να ζητήσει να πάει κοντά της η … Ματρώνα. Ζήτησε εξομολόγηση από τον εφημέριο της περιοχής και κοινώνησε. Μετά δυνάμωσε κάπως, αλλά ήταν ανήμπορη.

Παρ’ όλα αυτά δεν άφησε το κανόνα της… Για να μην την βλέπει στην προσευχή της η  Ματρώνα ζήτησε και της έφτιαξαν μια γωνία με παραβάν. Έτσι χωρίστηκε η σπηλιά σε … δύο δωμάτια. Η σπηλιά βέβαια ήταν σκοτεινή και είχε σύνολο 5 μέτρα μήκος και 2.5  μέτρα πλάτος. Αγωνίστηκαν με αναστεναγμούς και δάκρυα, με αδιάλειπτη προσευχή μέρα και νύκτα μέχρις εκεί που επέτρεπε η σωματική τους αδυναμία. Η Ματρώνα μάζευε τα ξύλα για την φωτιά, νερό απ’ την χαράδρα και έφτιαχνε χυλό με το αλεύρι. Αυτή ήταν η τροφή τους!

Κάποτε οι πατέρες του Όλονετς έμαθαν για την Μαρία και την εξάντλησή της! Ο π. Γεράσιμος μέσω του π. Δανιήλ, που είχε γίνει ηγούμενος στην μονή Πολυούστρωφ, με επιστολή  ζήτησε να επιστρέψουν κοντά στη λίμνη Βέϊζ, αφού δεν υπήρχαν πια τα παλιά εμπόδια. Ενημερώθηκε επίσης και ο επίσκοπος Ιγνάτιος. Την  άνοιξη τους έδωσε ευλογία να γυρίσουν στην πατρίδα τους.

Ζ΄. Το τελευταίο ερημητήριο του Βορρά:  Οδοιπορώντας πέρασαν από το μοναστήρι Σβιατογκόρσκ.

Ξεκουράστηκαν και με πλοίο  έφτασαν στη Νέα Λάντογκα από το Νόβγκοροντ. Πέρασαν και από την ιδιαίτερη πατρίδα τους, που έμεινε η Ματρώνα ένα χρόνο γιατί είχε εξαντληθεί απ’ το ταξίδι και δεν μπορούσε ούτε να περπατήσει! Στο ερημητήριο του Αγίου Νικηφόρου η Μαρία συνάντησε την Άννα, που με μεσολάβηση των πατέρων του Όλονετς εγκαταστάθηκε σ’ ένα εγκαταλειμμένο μοναστήρι, το Παντάν.  Βρισκόταν στη μέση ενός δάσους. Εκεί η Άννα κάρηκε μοναχή και έζησε 31 χρόνια. Κοιμήθηκε στις 11 Ιουλίου το 1901, Σε ηλικία 83 ετών.

Οι γέροντες δεν θέλησαν να λυπήσουν την Μαρία και της έδωσαν την ευλογία να μείνει στα γύρω δάση. Της διάλεξαν όμως την καταλληλότερη δυνατή τοποθεσία, 5 μίλια μακριά από το μοναστήρι. Εδώ η Μαρία εγκαταστάθηκε μαζί με την …ανιψιά της Πελαγία που παλιότερα είχε μείνει μαζί της. Αυτή όμως δεν άντεξε. Την επόμενη άνοιξη κάλεσε κοντά της την  Ματρώνα, που είχε συνέλθει. Ο ηγούμενος ήταν συγκαταβατικός και είχε ευλάβεια γι’ αυτές! H Μαρία δεν έζησε για πολύ στο τελευταίο της καταφύγιο. Οι κακουχίες της και ένα άγριο κρυολόγημα της κλόνισαν οριστικά την υγεία της. Όλο τον χειμώνα υπέφερε από υψηλό πυρετό και πόνους στα δόντια και το πρόσωπό της. Υπήρχαν φάσεις που ξεπερνούσαν τα όρια της αντοχής αυτής της σκληρής αθλήτριας!

Στα τέλη του Ιανουαρίου του 1860 οι πόνοι έφτασαν στο απροχώρητο. Η κατάστασή της χειροτέρευε γιατί δεν έπαιρνε κανένα φάρμακο!  Η Ματρώνα πήγε  να μείνει με την Πελαγία. Δεν μπόρεσε να γυρίσει σύντομα κοντά της λόγω χιονοθύελλας. Ο γερο – Ανδρέας πρώτος άνοιξε δρόμο στο χιόνι και με πέδιλα του σκι έφτασε στην καλύβα. Όταν την είδε πώς ήταν έφυγε για το χωριό και επέστρεψε σε δύο ώρες με ένα μπουκάλι βότκα! Χωρίς συναίσθηση η ερημήτρια έβρεξε ένα πανί με βότκα και το έβαλε στα χείλη της, ενώ ο Ανδρέας είχε φύγει. Η βότκα την άναψε και έβγαλε μια κραυγή προς το Θεό έβαλε χιόνι στο πρόσωπό της και άρχισε να φτύνει κάτι που δοκίμαζε για πρώτη φορά! Τα δάκρυά της ήταν ασυγκράτητα. Ξεκίνησε να πάει στο μοναστήρι! Ακολούθησε τα’ αχνάρια του Ανδρέα και η Πρόνοια του Θεού δεν την άφησε…

Έπεσε αναίσθητη στο χιόνι, αλλά  αδελφοί την είδαν από μακριά και αναίσθητη την πήγαν σε κοντινό … στάβλο. Όταν έφτασε ο π. Γεράσιμος η Μαρία φέρθηκε σαν να ξύπνησε απ’ τον ύπνο. Δεν κατάφερε να μιλήσει, αλλά με νοήματα ζήτησε να της κάνουν ευχέλαιο.

Για τρεις βδομάδες η μαρτυρική ερημήτρια έμεινε στο κρεβάτι. Την δέκατη Πέμπτη ημέρα το πρόσωπό της έλαμψε μ’ ένα υπερκόσμιο φως και πήρε την έκφραση μιας ευλογημένης ηρεμίας. Όλα τα σημάδια εξαφανίστηκαν. Ζήτησε να εξομολογηθεί και τις  επόμενες ημέρες κοινωνούσε!

Το απόγευμα της 19^ης Φεβρουαρίου του 1860 η Μαρία αναπαύτηκε…Στην κηδεία της μαζεύτηκε τόσος κόσμος, που ούτε στην πανήγυρη δεν ερχόταν. Στην διάρκεια της εξόδιας ακολουθίας το πρόσωπό της το κάλυψε ένα ουράνιο φως, σημάδι για την οσιότητα του βίου και μήνυμα για το περιεχόμενο της ησυχαστικής ζωής των Ορθοδόξων ασκητών!!!

Βιβλιογραφία: Πέτρου Μπότση, Οσία Μαρία του Όλονετς, σειρά οι Φιλόθεες, Αθήνα 1992.

Επιμέλεια – Παρουσίαση: Π. Α. Μ.

Πηγή: Ενοριακός Παλμός. Ιερά Μητρόπολη Πατρών – Μηνιαίο Ενοριακό έντυπο. Κοιμήσεως Θεοτόκου Οβρυάς Μεσσατίδος. Έτος έκτο – Αρ. Φύλλου 62 – ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ  2001.-Ο.Ο.Δ.Ε