Τώρα να ιδούμεν ποίος είναι ο πύργος ο υψηλός. Ο υψηλός και δυνατός πύργος είναι ο ουρανός, που εμοίρασεν δηλαδή όλα της τα πράγματα ελεημοσύνην, και τα έστειλεν με τους πτωχούς εις τον Παράδεισον. Με τι έβαφε τα μάτια της; Όχι με μαυράδι ωσάν μερικές γυναίκες ανόητες, που το βάνουν δια να φαίνονται εύμορφες εις τους άνδρας, αλλά εσηκωνόταν η Αγία κάθε αυγή, και ενθυμούμενη τις αμαρτίες των χριστιανών, έκλαιε κτυπώντας το πρόσωπόν της και βρέχοντάς το με δάκρυα. Ποία είναι τα σκουλαρίκια; Είχε τα αυτιά της ανοικτά, στέκοντας με ευλάβειαν δια να ακούη το ιερόν και άγιον Ευαγγέλιον. Με τι έβαφε τα χείλη της; Όχι με κοκκινάδι, αλλά λέγοντας το «Κύριε Ιησού Χριστέ», είχε δηλαδή στα χείλη της την ιδίαν την αλήθεια. Ποίον είναι το γερδάνι που είχεν εις τον λαιμόν της; Είναι από τις νηστείες που έκανε, και έλαμπεν ο λαιμός της ωσάν τον ηλιον. Ποία είναι τα δακτυλίδια; Είναι από τις πολλές μετάνοιες που έκαμνε και εγίνοντο κόμποι κόμποι τα δάκτυλά της. Ποίον είναι το ζωνάρι το μαλαματένιο; Είναι η παρθενία που εφύλαγεν εις όλην της την ζωήν. Ποίον είναι το φόρεμα; Είναι η εντροπή που είχεν εις του λόγου της, και ο φόβος του Θεού που την εσκέπαζε. Ποία είναι τα παπούτσια τα υψηλά; Είναι ο νους της, που τον είχεν εις τον ουρανόν, και δεν τον είχεν εις την γην να στοχάζεται τούτα τα μάταια, τα ψεύτικα, τα γήινα ωσάν τα άλλα κορίτσια. Έτσι εστολιζόταν η Αγία. Αν ίσως και είναι κανένα κορίτσι και θέλει να στολίζεται ωσάν την αγίαν Παρασκευήν, να στοχασθεί τι έκαμεν η Αγία, να κάμει και εκείνη δια να σωθεί.
Έτσι αδελφοί μου, η αγία Παρασκευή έμαθε γράμματα και έγινε σοφωτάτη, επούλησε τα πράγματά της και τα έδωκεν ελεημοσύνην, εφύλαξε παρθενίαν εις όλην της την ζωήν. Την αξίωσεν ο Θεός και έκαμε θαύματα, ιάτρευε τυφλούς και κουφούς και λεπρούς και δαιμονισμένους, και νεκρούς ανέσταινε. Δύο Εβραίοι, τέκνα του διαβόλου, βλέποντες την Αγίαν να κάνει θαύματα, την εφθόνησαν και πηγαίνοντες εις τον βασιλέα Αντωνίνον, ο οποίος ήταν από την παλαιάν Ρώμην, του λέγουν πως είναι χριστιανή. Ακούοντας ο βασιλεύς πως η αγία Παρασκευή πιστεύει εις τον Χριστόν, την κράζει ο βασιλεύς και της λέγει: Παρασκευή, αρνήσου τον Χριστόν και έλα να θυσιάσεις εις τους μεγάλους Θεούς να σε κάμω βασίλισσα. Λέγει του η Αγία: εγώ δεν είμαι τρελλή και ανόητη ωσάν εσένα να αρνηθώ τον Χριστόν μου, και να πηγαίνω με τον διάβολον, να αφήσω την Ζωήν, και να πηγαίνω εις τον θάνατον. Άμποτε εσύ να άφηνες το σκότος και να έλθεις εις το φως. Ακούετε, αδελφοί μου, ένα κορίτσι να ομιλεί με τέτοιαν παρρησίαν εμπρός εις τον βασιλέα; Όποιος έχει τον Χριστόν εις την καρδίαν του δεν φοβάται όλον τον κόσμον. Αν ίσως θέλομεν και εμείς, αδελφοί μου, να μη φοβούμεθα μήτε ανθρώπους μήτε δαίμονας, τον Θεόν να έχωμε πάντοτε εις την καρδίαν μας, και έτσι να μη φοβούμεθα τίποτε. Λέγει της αγίας ο βασιλεύς: τρεις ημέρες σου δίδω διορίαν, διότι αν ίσως και δεν έλθεις να προσκυνήσεις τα είδωλα σε τρεις ημέρες, θα σε θανατώσω, θα σε καύσω μέσα εις ένα καζάνι. Του λέγει η Αγία: Βασιλέα, εκείνο που θέλεις να κάμεις εις τρεις ημέρας, κάμε το τώρα, διατί εγώ δεν αρνούμαι τον Χριστόν μου. Τότε προστάζει ο βασιλεύς και ανάφτουνε μίαν φωτιάν μεγάλην και βάνουν ένα καζάνι γεμάτο πίσσα, θειάφι και κατράμι και βράζει καλά. Βλέποντας η Αγία το καζάνι που έβραζε εχαιρόταν, πως έμελλε να αναχωρήσει από τούτον τον ψεύτικον κόσμον δια να υπάγει εις τον Αληθινόν. Προστάζει ο βασιλεύς να βάνουν την Αγίαν μέσα εις το καζάνι δια να καεί. Έκανε τον σταυρόν της η Αγία και εμβαίνει μέσα. Καρτερεί δύο τρεις ώρες ο βασιλεύς, έβλεπε οπού δεν εκαιγόταν η Αγία. Τότε της λέγει ο βασιλεύς: Παρασκευή, διατί δεν καίεσαι; Του λέγει η Αγία: Ο Χριστός μου το εδρόσισε και δεν καίομαι. Της λέγει ο βασιλεύς: Ράντισέ με και εμένα εις το πρόσωπον να ιδώ, καίει; Επήρεν η Αγία με τα δύο της χέρια και του ρίχνει εις το πρόσωπον, και ευθύς –ω του θαύματος- ετυφλώθηκε και εγδάρθηκε το πρόσωπόν του. Φωνάζει ο βασιλεύς: Μέγας ο Θεός των χριστιανών! Πιστεύω και εγώ τον Θεόν που πιστεύεις και εσύ, Παρασκευή, μόνον έβγα γρήγορα να με βαπτίσεις. Εβγήκεν η αγία Παρασκευή και τον εβάπτισε με όλον του το βασίλειον και εκαθαρίσθη. Εβγήκεν η Αγία Παρασκευή και επήγε και εδίδαξε και ένα άλλο βασίλειον και τους εβάπτισε. Ύστερον την έπιασεν άλλος βασιλεύς και την αποκεφάλισε, και επήγεν εις τον Παράδεισον να χαίρεται πάντοτε. Αυτή η αγία έκαμε τα εκατόν και εκέρδισε πέντε στεφάνους: πρώτον στέφανον έχει να λάβει διατί εμοίρασεν όλα της τα υπάρχοντα ελεημοσύνην, δεύτερον διατί έμαθε γράμματα και έγινε σοφωτάτη, τρίτον διατί εφύλαξε παρθενίαν εις όλην της την ζωήν, τέταρτον διατί εδίδαξε δύο βασιλείς και τους έκαμε χριστιανούς, πέμπτον διατί έχυσε το αίμα της δια την αγάπην του Ιησού Χριστού. Αυτή η Αγία έκαμε τα εκατόν.
Είναι εδώ κανένας από λόγου σας που θέλει να γένη τέλειος ωσάν την αγίαν Παρασκευήν; Ας αγωνίζεται δια να σωθεί…
(Απόσπασμα ομιλίας του Αγίου νέου Ιερομάρτυρος και Ισαποστόλου Κοσμά του Αιτωλού, εις την παραβολήν του Σπορέως. Από το βιβλίο "Πατερικόν Κυριακοδρόμιον", σελίς 325 και εξής…)
(Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Δημουλάς)
(Πηγή: "Ορθόδοξη Πορεία")
-----------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Οσιοπαρθενομάρτυς Παρασκευή η Θαυματουργός – Ιερομ. Δημητρίου Καββαδία.
Η ιάτειρα των οφθαλμών, Αγία Οσιοπαρθενομάρτυς
Παρασκευή η θαυματουργός.
Παρασκευή η θαυματουργός.
Οι γονείς της ήταν ευλαβείς χριστιανοί και κατήγοντο από την Γαλλία, περιοχή της Β.Δ. Ιταλίας. Μιλούσαν την ελληνική και λατινική γλώσσα. Είχαν ελληνικά ονόματα. Ωνομάζοντο Αγάθων και Ιππολύτη ή Πολιτεία. Συνήλθαν εις γάμου κοινωνίαν σε νεαρά ηλικία άλλ’ όμως η ένωσί τους δεν ευλογήθη από τον Θεό με την γέννησι τέκνων. Η μεγάλη τους πίστι δεν τους επέτρεπε να απελπίζωνται. Οι δακρύβρεκτες προσευχές τους πλήρεις θερμής πίστεως και υποταγής στο θείον θέλημα, ως εύοσμο θυμίαμα ανέβαιναν στον θρόνο Του κάθε στιγμή του χρόνου επί τριάντα πέντε έτη.
Για λόγους ιερού προσκυνήματος στους τάφους των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου μετέβησαν στην Ρώμη και ακολούθως εγκατεστάθησαν στην σημερινή πόλι Acireale της Σικελίας, εννέα μίλια μακριά από την Κατάνη. Εκεί επεδόθησαν στην μελέτη του νόμου του Θεού και την εξάσκησι των αρετών. Και η πίστι τους δεν άργησε να καρποφορήση…
Η ευλογία του Θεού πλημμύρισε το σπιτικό τους καθώς εγεννήθη η μονάκριβη θυγατέρα τους κατά τους χρόνους του Ρωμαίου Αυτοκράτορος Αδριανού (117-138). Επειδή εγεννήθη κατά την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής του Χριστιανικού Πάσχα που ήταν ημέρα ιερή και πένθιμη καθ’ όσον διηγείται το σταυρικό πάθος του Χριστού, της εδόθη κατά το άγιο βάπτισμα το όνομα «Παρασκευή».
Μεγάλωσε με την πρέπουσα χριστιανική αγωγή και αυξήθηκε κατά την πίστι και την αρετή. Εκ της νεαράς της ηλικίας εζήλωσε την ζωή των αφιερωμένων παρθένων. Και όταν ο Θεός εκάλεσε κοντά του τους αγαθούς γονείς της, εκείνη υπακούοντας στην εντολή του Κυρίου επώλησε τα υπάρχοντά της και εμοίρασε τον πλούτο της στα χέρια των πενήτων και των ενδεών. Αμέσως μετά κατετάγη σε αδελφότητα Κοινοβιακού Παρθενώνος της ευρύτερης περιφέρειας της Ρώμης. Η υπακοή της στην Ηγουμένη και η παραμονή της στο Κοινόβιο ήταν ένα στάδιο βαθειάς εσωτερικής προετοιμασίας για όσα έμελλαν να ακολουθήσουν.
Τα χρόνια της κυλούσαν με προσευχή και εξαγιασμό. Επειδή όμως δεν άντεχε να ζη σε μια πόλι όπου εβασίλευε το σκοτάδι της αθεΐας, η πλάνη του δωδεκαθεϊσμού και η σαρκολατρεία, σε ένα τόπο όπου υφίσταντο φρικτά μαρτύρια οι χριστιανοί, με την ευλογία της Ηγουμένης της εξήλθε του Παρθενώνος για ιεραποστολική εργασία.
Κήρυξε το Ευαγγέλιο και την νέα θρησκεία ανάμεσα σε δωδεκαθεϊστές – ειδωλολάτρες και ιουδαϊστές. Ο φλογερός της λόγος συνωδεύετο από θαύματα τα οποία ετελούσε με την ζέουσα πίστι της χάριτι Θεού για να έλκωνται οι ψυχές των ακροατών στην αλήθεια και την θεογνωσία.
Έσπειρε την ευαγγελική αλήθεια πεζοπορώντας ακούραστα σε κάθε γωνιά της Σικελίας και των Συρακουσών. Εφώτισε με την παρουσία της την Μεγάλη Ελλάδα (Magna Grecia), την Καμπανία και ανέβηκε μέχρι τα περίχωρα της Ρώμης. Η δραστηριότητά της να θηρεύη ψυχές και να τις οδηγή στον Χριστό, εκίνησε τον φθόνο του διαβόλου που εχρησιμοποίησε ως όργανό του τους μισοχρίστους Εβραίους που κατοικούσαν στην Ρώμη. Την συκοφάντησαν ότι υποκινεί εξεγέρσεις εναντίον του Ρωμαϊκού κράτους και έτσι συνελήφθη και ωδηγήθη στον τοπάρχη Αντώνιο και μετά στον αυτοκράτορα Αντωνίνο για να απολογηθή. Παρ’ όλο που ο αυτοκράτορας καθηλώθηκε από την εξαίρετη προσωπικότητά της, εν τούτοις διέταξε την φυλάκισι και τον βασανισμό της. Αφού την εκτύπησαν, της εφόρεσαν στο κεφάλι πυρακτωμένη κασίδα (περικεφαλαία). Επειδή όμως το βασανιστήριο αυτό δεν την έβλαψε παντελώς, πλήθος των παρισταμένων επίστευσαν στον Χριστό και εζήτησαν να βαπτισθούν. Η Αγία τότε προσευχήθη και ένα νέφος με βροχή τους περιέλουσε ενώ ταυτόχρονα ακούγοντο οι βαπτισματικοί λόγοι: «βαπτίζονται ούτοι πάντες εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Αμέσως ο κακοπροαίρετος αυτοκράτορας έδωσε εντολή να αποκεφαλισθούν όλοι και τα σώματά τους να πεταχθούν στον Τίβερι. Την δε Αγία που εθεράπευσε Άγγελος Κυρίου έδωσε εντολή να την βασανίσουν σκληρά. Διέταξε τους δημίους της να βράσουν σε ένα χάλκινο καζάνι πίσσα, λάδι και θειάφι και αφού την ρίξουν μέσα να σκεπάσουν το καζάνι για να βρη οδυνηρό θάνατο. Η έκπληξι όμως όλων ήταν μεγάλη καθώς διεπίστωσαν μετά την αποσφράγιση του καζανιού ότι η Αγία παρέμενε σώα και αβλαβής, γεγονός που ο αυτοκράτορας απέδωσε σε μαγεία.
Την διέταξε να του ρίξη υγρό για να δη αν καίη, πράξι που η Αγία έκανε άμεσα με τις παλάμες της. το πρόσωπό του εκάηκε και ετυφλώθη. Ταπεινά της ζήτησε να τον θεραπεύση με αντάλλαγμα την μεταστροφή του στον Χριστιανισμό. Η προσευχή της Αγίας εθεράπευσε τα μάτια του αυτοκράτορος˙ εκείνος επίστευσε στον Χριστό και εβαπτίσθη οικογενειακώς. Από διώκτης των Χριστιανών έγινε ο ένθερμος υποστηρικτής τους σταματώντας τους επί των ημερών του διωγμούς.
Μετά από το μεγάλο αυτό θαύμα η Αγία ανενόχλητη συνέχισε το έργο της με περισσότερο ζήλο. Συμπλήρωσε το έργο της στην Μεγάλη Ελλάδα και μετέβη δια θαλάσσης στο Ρωμαϊκό Δυρράχιο της Αλβανίας, την νήσο Κέρκυρα και όλη την Ήπειρο. Κατόπιν προχώρησε βορειοανατολικά προς την Μακεδονία και ακολούθως την Θράκη, Δυτική και Ανατολική, και ακολούθως ευλόγησε τα εδάφη του Βυζαντίου. Κατά την επιστροφή της στην Ελλάδα, έρχεται στην Θεσσαλία όπου ασκείται στο σπήλαιο του όρους Όσσα (νυν Ομόλιο) και αργότερα στην κοιλάδα των Τεμπών όπου συνελήφθη και εφυλακίσθη.
Επόμενος σταθμός της η Θεσσαλονίκη, η Στερεά Ελλάδα (Φθιώτιδα, Λειβαδιά, πόλι των Αθηνών και χωριά της Αττικής) και η Πελοπόννησος (Μεγαρίδα, Γεράνεια Όρη, Κορινθία). Η πλούσια αυτή δράσι της και η προσφορά της στην πατρίδα μας την καθιστά μέγα ιεραπόστολο του Ελληνισμού.
Και πάλι καλείται άνωθεν να ολοκληρώση την εργασία της στην Μεγάλη Ελλάδα. Εκεί συνελήφθη από τον ειδωλολάτρη έπαρχο Θέμιο ή Θεότιμο και εβασανίσθη ανηλεώς. Αφού απέκοψαν με την πυράγρα τους μαστούς της, την εκτύπησαν και την έριξαν στην φυλακή. Την επεσκέφθη όμως Άγγελος Κυρίου, την εθεράπευσε και με παραμυθητικούς λόγους της έδωσε το κουράγιο να συνεχίση. Βλέποντάς την υγιή ο έπαρχος, διέταξε να την ρίξουν βορά ενός ανθρωποφάγου και τρομερού δράκοντος. Όμως η Αγία με την πίστι της, την προσευχή της και το σημείο του Τιμίου Σταυρού, εξωλόθρευσε τον δράκοντα. Έτσι για άλλη μια φορά ελεύθερη συνέχισε τον δρόμο της με επόμενη στάσι την πόλι Ascoli. Βασιληάς της πόλεως ήταν ο Ασκληπιός ο οποίος ενοχληθείς από την παρουσία και το έργο της φωτισμένης ιεραποστόλου, διέταξε να συλληφθή και να φυλακισθή. Με διάφορα ταξίματα προσπαθούσε να την πείση να υποχωρήση στις θέσεις της και να αρνηθή τον Χριστό. Μάταια όμως πάσχιζε. Γι’ αυτό αφού με την εντολή του την βασάνισαν αλύπητα, την έριξαν αιμόφυρτη και ημιθανή στην φυλακή, όπου Άγγελος Κυρίου την κατέστησε υγιή. Ακολούθως ο βάναυσος Ασκληπιός έδωσε εντολή να ριφθή η μάρτυς σε ένα λέβητα όπου έβραζε πίσσα με λάδι. Η Αγία δεν δείλιασε. Προσευχόμενη κατόρθωσε το ακατόρθωτο˙ έσκασε ο λέβητας και έτσι ελευθερώθηκε. Αυτό το θαύμα έγινε αιτία για να πιστεύσουν ομαδικώς 995 άτομα που ήταν παρόντα στο μαρτύριο της Αγίας και να ζητήσουν να βαπτισθούν.
Ο βασιληάς ταπεινωμένος δεν είχε σκοπό να εγκαταλείψη τον αγώνα του για την εξολόθρευσι της μοναχής. Για να διαπιστώση αν είναι μάγισσα διέταξε τους δημίους να την ρίξουν στον λάκκο ενός δράκοντα που κατεσπάρασε τους καταδίκους εις θάνατον. Αν έβγαινε αβλαβής και από αυτό το μαρτύριο, υπεσχέθη να βαπτισθή οικογενειακώς. Ατάραχη η Αγία εσημείωσε επάνω στον δράκοντα το σημείο του Τιμίου Σταυρού, τον εφύσηξε τρεις φορές και επρόφερε εξορκιστικούς λόγους. Αμέσως το ανήμερο θηρίο άφησε ένα δυνατό σφύριγμα και αφού εκόπη στα δύο, έγινε άφαντο, ο δε διάβολος που κατοικούσε μέσα του έφυγε αλαλάζοντας. Ο Ασκληπιός εγονάτισε μπροστά στην Αγία μετανιωμένος και κρατώντας την υπόσχεσί του, εβαπτίσθη «πανοικί». Πολλοί δε κάτοικοι της πόλεως κατέστρεψαν τους ειδωλικούς ναούς και στην θέσι τους ανήγειρας χριστιανικούς.
Η ιεραποστολή της Αγίας συνεχίσθηκε με επιτυχία και στην περιφέρεια του ηγεμόνος Ταρασίου ο οποίος της εζήτησε να αρνηθή την πίστι της και να θυσιάση στα είδωλα. Η αγάπη του Χριστού όμως της έδινε την δύναμι να αντισταθή στον νέο κύκλο των βασανιστηρίων της…
Αρχικά ρίχθηκε σε λάκκο με φαρμακερά φίδια και άγρια θηρία. Η Αγία σταύρωσε τον χώρο και τότε έγινε μέγας σεισμός. Άγγελοι δε έβγαλαν την Αγία χαρούμενη για να την δουν όσοι την είχαν διαβάλει και παρακολουθούσαν εκστατικοί αυτό της το μαρτύριο. Άπαντες ωμολόγησαν τον χριστιανισμό ως αληθινή θρησκεία και εζήτησαν να βαπτισθούν. Κατόπιν την εκρέμασαν από τα μαλλιά και με κοφτερά σπαθιά καταξέσχιζαν τις σάρκες της. Όταν την κατέβασαν της ξύρισαν το κεφάλι και έκαψαν το σώμα της με αναμμένα κάρβουνα.
Της απέκοψαν τους μαστούς και την διαπόμπευσαν στην πόλι. Έγδαραν το σώμα της με σιδερένια κτένια, εκρίζωσαν τα νύχια και τα δόντια της και την μαστίγωσαν με βούνευρα. Αιμόφυρτη την έριξαν στην φυλακή. Την ξάπλωσαν ύπτια, την έδεσαν και έβαλαν πάνω στο στήθος της μια βαριά πλάκα που έκοβε την ανάσα και την εγκατέλειψαν στο σκοτάδι. Κατά την διάρκεια του μεσονυκτίου της παρουσιάσθηκε ο Ιησούς Χριστός δορυφορούμενος υπό πλήθους Αρχαγγέλων και Αγγέλων, την απελευθέρωσε από την πλάκα και τα δεσμά, την εθεράπευσε, την ευλόγησε ενισχύοντάς την στο μαρτύριο και έγινε άφαντος.
Ο ηγεμόνας Ταράσιος απέδωσε το γεγονός σε παρέμβασι των ειδωλικών θεών και έτσι συνώδευσε την μάρτυρα στο ειδωλείο για να προσφέρει θυσία ευχαριστίας. Εκεί η Αγία με την προσευχή της συνέτριψε το άγαλμα του ψευδοθεού Απόλλωνος. Ο διάβολος που κατοικούσε εκεί, έφυγε τρομαγμένος προκαλώντας σεισμό και ταραχή με αποτέλεσμα να συντριβούν και όλα τα υπόλοιπα αγάλματα του ναού. Οι εξοργισμένοι ιερείς την προπηλάκισαν και εζήτησαν την θανατική της καταδίκη. Παρ’ όλα ταύτα αρκετοί από αυτούς που είδαν την συντριβή των ειδώλων, επίστευσαν στον Χριστό και εζήτησαν να βαπτισθούν.
Η συντριβή των αγαλμάτων των ψευδοθεών έπεισε τον Ταράσιο να προχωρήση στο ανοσιούργημά του. Η εντολή του, έφερε την Αγία έξω των τειχών της πόλεως, στον τόπο της εκτελέσεώς της. Η Αγία ολόχαρη, πρόφερε την τελευταία της προσευχή:
«Δέσποτα Κύριε ο Θεός ημών, ο ποιήσας τον ουρανόν και την γην, την θάλασσαν και πάντα τα εν αυτή˙ ο πλάσας τον άνθρωπον κατ’ εικόνα σην και ομοίωσιν˙ επάκουσόν μου της αναξίας δούλης Σου εν τη ώρα ταύτη˙ και δος πάσι τοις δια σε εκτελούσι την μνήμην μου, ειρήνην και έλεος εν ημέρα κρίσεως˙ μηδέ άψοιτο αυτών λοιμική νόσος, μήτε θανατηφόρος όλεθρος, μήτε λιμός απευκτός ή ετέρα τις βαρεία μάστιγξ˙ αλλά πάσι τοις εν πίστει και αληθεία τω εμώ οίκω ή τω ονόματι προσκειμένοις και δοξολογίαν και αίνεσίν σοι Κύριε προσφέρουσι και δι’ εμού σωτηρίαν και έλεος αιτουμένοις, χάρισαι ο Θεός άφθονον περιουσίαν των σων αγαθών και της επουρανίου σου βασιλείας καταξίωσον˙ ότι μόνος ει αγαθός και φιλάνθρωπος και δεδοξασμένον το όνομά σου εις τους αιώνας, Αμήν».1
Η προσευχή αυτή εξηγεί την μεγάλη ιαματική δύναμι της Αγίας Παρασκευής και τον λόγο για τον οποίο κατέστη η πλέον λαοφιλής Αγία. Ο δήμιος εκτέλεσε την εντολή του Ταρασίου και απέτεμε την τιμία της κεφαλή. Τότε αντί αίματος έρρευσε γάλα. Άγγελος Κυρίου παρέλαβε την άγια ψυχή της και την ωδήγησε στους ουρανούς ενώ ταυτοχρόνως ηκούσθη ουράνια φωνή που την καλωσόριζε στην Βασιλεία των Ουρανών. Ήταν τότε 26 Ιουλίου του 143 μ. Χ. (κατ’ άλλους η 9η Νοεμβρίου).
Το σκήνωμα της Αγίας ενεταφιάσθη με μεγάλες τιμές από έναν ευλαβή χριστιανό νέο, τον Άνθιμο. Το πιθανότερο είναι ότι για να τύχη της πρεπούσης τιμής να μετεφέρθη το λείψανο από την πόλι του Ascoli όπου εμαρτύρησε η Αγία στα απέναντι ηπειρωτικά παράλια και στη θέσι Καναλλάκι Πρεβέζης εκεί όπου ευρίσκεται η παλαίφατος Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Της. Στο μέρος αυτό δείχνεται από τις μοναχές ο βράχος αποτομής της κεφαλής της Αγίας καθώς και ο τάφος της. Το γεγονός αυτό υποστηρίζει την μεγάλη διάδοσι τιμής της Αγίας στην Δυτική Ελλάδα, την Ήπειρο και την Αλβανία.
Σήμερα πολλά τμήματα του τιμίου σκηνώματος της Αγίας κοσμούν πολλά μοναστήρια και ναούς της πατρίδος μας και του εξωτερικού. Για τέτοιους πολύτιμους θησαυρούς καυχώνται οι Αγιορείτικες Μονές Κουτλουμουσίου, Διονυσίου, Δοχειαρίου, Αγ. Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας, Ασωμάτων Πετράκη, Μακρυμάλλης Ευβοίας, Αγ. Παρασκευής Κοινοπιαστών Κερκύρας, Μεταμορφώσεως Μεγάλου Μετεώρου καθώς και οι Ναοί Αγίας Τριάδος Κέας, Παναγίας Κατασυρτής Άνδρου κ.α.
Αρκετοί χειρόγραφοι κώδικες διαφόρου χρονολογήσεως διασώζουν τον βίο και το μαρτύριο με κυριότερη και παλαιότερη πηγή τον κώδικα: GR 24 Bodleian Library, Οξφόρδη, φ. 166v 173r που φέρει τίτλο: «Μηνί Νοεμβρίω Θ’ Μαρτύριον της αγίας οσιομάρτυρος Παρασκευής˙ Συγγραφή Ιωάννου πρεσβυτέρου Ευβοίας» (8ος αι.).
Στις 14 Οκτωβρίου αναφέρεται στο Μηνολόγιο της ημέρας το συγκλονιστικό θαύμα της Αγίας Παρασκευής στην νήσο Χίο την οποία έσωσε η θαυματουργός Αγία από καταποντισμό. Ιδιαιτέρως μάλιστα τιμάται στο μυροβόλο νησί με Ιερά Ακολουθία η οποία συνετέθη ειδικώς βάσει της διηγήσεως του θαύματος όπως το κατέγραψε ο Άγιος Κολλυβάς, Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος.
Προς τιμήν της Αγίας κανόνες συνέθεσαν οι βυζαντινοί μελωδοί Όσιος Θεοφάνης ο Γραπτός (+11 Οκτωβρίου), Επίσκοπος Νικαίας {σε ήχο δ’, ου η αρχή˙ «Υμνούσι την φωτοφόρον μνήμην σου, Μάρτυς πανεύφημε». Ο κανόνας αυτός δημοσιεύεται και στο εν χρήσει Μηναίο του Ιουλίου εκδόσεως της Αποστολικής Διακονίας} και Όσιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος (4 Απριλίου), Σκευοφύλαξ της Μεγάλης Εκκλησίας {σε ήχο πλ. δ’, ου η αρχή˙ «Την σκοτισθείσαν ηδοναίς˙ καρδίαν μου κάθαρον δέομαι»}. Κανόνες και έτερα υμνολογήματα συνέθεσαν και οι Ιεροδιάκονοι Βενέδικτος εκ του Ρωσσικού και Γεράσιμος Μοναχός Μικραγιαννανίτης και αρκετοί σύγχρονοί μας υμνογράφοι.
Η εικόνα της Αγίας κατέστη πρώτη στην ζήτησι από τους χριστιανούς μετά τις εικόνες του Κυρίου και της Θεοτόκου. Κατά τα πρώτα χρόνια παρουσιαζόταν στην εικονογραφία να κρατά Σταυρό ενώ αργότερα επικράτησε να παρουσιάζεται σε προτομή βαστώντας στον κόρφο της την εικόνα του Χριστού η «Άκρα Ταπείνωσις».
Αυτό συνέβη κατά μίμησι των εικόνων της θρηνούσης Θεοτόκου στην απεικόνισι του σταυρικού πάθους του Χριστού και του πένθους από την Εκκλησία γι’ Αυτόν.
Έτσι η εικόνα αυτή της Αγίας προήλθε από την απεικόνισι της τεθλιμμένης Θεοτόκου που βαστά τον νεκρό Υιό Της και η οποία ήταν προσωποποίηση της πιο πένθιμης ημέρας των Χριστιανών που ονομαζόταν «Η Αγία και Μεγάλη Παρασκευή».
Άλλη παράστασι της Αγίας είναι η κεφαλοφόρος (τέμπλο Μονής Σινά), όπου την βλέπουμε να προσφέρη στον Ιησού Χριστό την κεφαλή της θυσία ευάρεστο.
Κατά τα νεώτερα χρόνια (δεκαετία του 1950) ο εκδοτικός οίκος Απέργη κυκλοφόρησε την εικόνα της Αγίας όπου η Αγία φέρεται να βαστά πινακίδιο με οφθαλμούς (λόγω του θαύματος της ομματώσεως του αυτοκράτορος Αντωνίνου).
Στην παράσταση αυτή ο αγιογράφος «δανείστηκε» το πινακίδιο από τα χέρια της Αγίας Παρθενομάρτυρος Λουκίας της οποίας το κατεξοχήν σύμβολο είναι το πινακίδιο με τους οφθαλμούς της που εξόρυξε ο δήμιός της χρησιμοποιώντας ξιφίδιο.
Για λόγους ιερού προσκυνήματος στους τάφους των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου μετέβησαν στην Ρώμη και ακολούθως εγκατεστάθησαν στην σημερινή πόλι Acireale της Σικελίας, εννέα μίλια μακριά από την Κατάνη. Εκεί επεδόθησαν στην μελέτη του νόμου του Θεού και την εξάσκησι των αρετών. Και η πίστι τους δεν άργησε να καρποφορήση…
Η ευλογία του Θεού πλημμύρισε το σπιτικό τους καθώς εγεννήθη η μονάκριβη θυγατέρα τους κατά τους χρόνους του Ρωμαίου Αυτοκράτορος Αδριανού (117-138). Επειδή εγεννήθη κατά την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής του Χριστιανικού Πάσχα που ήταν ημέρα ιερή και πένθιμη καθ’ όσον διηγείται το σταυρικό πάθος του Χριστού, της εδόθη κατά το άγιο βάπτισμα το όνομα «Παρασκευή».
Μεγάλωσε με την πρέπουσα χριστιανική αγωγή και αυξήθηκε κατά την πίστι και την αρετή. Εκ της νεαράς της ηλικίας εζήλωσε την ζωή των αφιερωμένων παρθένων. Και όταν ο Θεός εκάλεσε κοντά του τους αγαθούς γονείς της, εκείνη υπακούοντας στην εντολή του Κυρίου επώλησε τα υπάρχοντά της και εμοίρασε τον πλούτο της στα χέρια των πενήτων και των ενδεών. Αμέσως μετά κατετάγη σε αδελφότητα Κοινοβιακού Παρθενώνος της ευρύτερης περιφέρειας της Ρώμης. Η υπακοή της στην Ηγουμένη και η παραμονή της στο Κοινόβιο ήταν ένα στάδιο βαθειάς εσωτερικής προετοιμασίας για όσα έμελλαν να ακολουθήσουν.
Τα χρόνια της κυλούσαν με προσευχή και εξαγιασμό. Επειδή όμως δεν άντεχε να ζη σε μια πόλι όπου εβασίλευε το σκοτάδι της αθεΐας, η πλάνη του δωδεκαθεϊσμού και η σαρκολατρεία, σε ένα τόπο όπου υφίσταντο φρικτά μαρτύρια οι χριστιανοί, με την ευλογία της Ηγουμένης της εξήλθε του Παρθενώνος για ιεραποστολική εργασία.
Κήρυξε το Ευαγγέλιο και την νέα θρησκεία ανάμεσα σε δωδεκαθεϊστές – ειδωλολάτρες και ιουδαϊστές. Ο φλογερός της λόγος συνωδεύετο από θαύματα τα οποία ετελούσε με την ζέουσα πίστι της χάριτι Θεού για να έλκωνται οι ψυχές των ακροατών στην αλήθεια και την θεογνωσία.
Έσπειρε την ευαγγελική αλήθεια πεζοπορώντας ακούραστα σε κάθε γωνιά της Σικελίας και των Συρακουσών. Εφώτισε με την παρουσία της την Μεγάλη Ελλάδα (Magna Grecia), την Καμπανία και ανέβηκε μέχρι τα περίχωρα της Ρώμης. Η δραστηριότητά της να θηρεύη ψυχές και να τις οδηγή στον Χριστό, εκίνησε τον φθόνο του διαβόλου που εχρησιμοποίησε ως όργανό του τους μισοχρίστους Εβραίους που κατοικούσαν στην Ρώμη. Την συκοφάντησαν ότι υποκινεί εξεγέρσεις εναντίον του Ρωμαϊκού κράτους και έτσι συνελήφθη και ωδηγήθη στον τοπάρχη Αντώνιο και μετά στον αυτοκράτορα Αντωνίνο για να απολογηθή. Παρ’ όλο που ο αυτοκράτορας καθηλώθηκε από την εξαίρετη προσωπικότητά της, εν τούτοις διέταξε την φυλάκισι και τον βασανισμό της. Αφού την εκτύπησαν, της εφόρεσαν στο κεφάλι πυρακτωμένη κασίδα (περικεφαλαία). Επειδή όμως το βασανιστήριο αυτό δεν την έβλαψε παντελώς, πλήθος των παρισταμένων επίστευσαν στον Χριστό και εζήτησαν να βαπτισθούν. Η Αγία τότε προσευχήθη και ένα νέφος με βροχή τους περιέλουσε ενώ ταυτόχρονα ακούγοντο οι βαπτισματικοί λόγοι: «βαπτίζονται ούτοι πάντες εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Αμέσως ο κακοπροαίρετος αυτοκράτορας έδωσε εντολή να αποκεφαλισθούν όλοι και τα σώματά τους να πεταχθούν στον Τίβερι. Την δε Αγία που εθεράπευσε Άγγελος Κυρίου έδωσε εντολή να την βασανίσουν σκληρά. Διέταξε τους δημίους της να βράσουν σε ένα χάλκινο καζάνι πίσσα, λάδι και θειάφι και αφού την ρίξουν μέσα να σκεπάσουν το καζάνι για να βρη οδυνηρό θάνατο. Η έκπληξι όμως όλων ήταν μεγάλη καθώς διεπίστωσαν μετά την αποσφράγιση του καζανιού ότι η Αγία παρέμενε σώα και αβλαβής, γεγονός που ο αυτοκράτορας απέδωσε σε μαγεία.
Την διέταξε να του ρίξη υγρό για να δη αν καίη, πράξι που η Αγία έκανε άμεσα με τις παλάμες της. το πρόσωπό του εκάηκε και ετυφλώθη. Ταπεινά της ζήτησε να τον θεραπεύση με αντάλλαγμα την μεταστροφή του στον Χριστιανισμό. Η προσευχή της Αγίας εθεράπευσε τα μάτια του αυτοκράτορος˙ εκείνος επίστευσε στον Χριστό και εβαπτίσθη οικογενειακώς. Από διώκτης των Χριστιανών έγινε ο ένθερμος υποστηρικτής τους σταματώντας τους επί των ημερών του διωγμούς.
Μετά από το μεγάλο αυτό θαύμα η Αγία ανενόχλητη συνέχισε το έργο της με περισσότερο ζήλο. Συμπλήρωσε το έργο της στην Μεγάλη Ελλάδα και μετέβη δια θαλάσσης στο Ρωμαϊκό Δυρράχιο της Αλβανίας, την νήσο Κέρκυρα και όλη την Ήπειρο. Κατόπιν προχώρησε βορειοανατολικά προς την Μακεδονία και ακολούθως την Θράκη, Δυτική και Ανατολική, και ακολούθως ευλόγησε τα εδάφη του Βυζαντίου. Κατά την επιστροφή της στην Ελλάδα, έρχεται στην Θεσσαλία όπου ασκείται στο σπήλαιο του όρους Όσσα (νυν Ομόλιο) και αργότερα στην κοιλάδα των Τεμπών όπου συνελήφθη και εφυλακίσθη.
Επόμενος σταθμός της η Θεσσαλονίκη, η Στερεά Ελλάδα (Φθιώτιδα, Λειβαδιά, πόλι των Αθηνών και χωριά της Αττικής) και η Πελοπόννησος (Μεγαρίδα, Γεράνεια Όρη, Κορινθία). Η πλούσια αυτή δράσι της και η προσφορά της στην πατρίδα μας την καθιστά μέγα ιεραπόστολο του Ελληνισμού.
Και πάλι καλείται άνωθεν να ολοκληρώση την εργασία της στην Μεγάλη Ελλάδα. Εκεί συνελήφθη από τον ειδωλολάτρη έπαρχο Θέμιο ή Θεότιμο και εβασανίσθη ανηλεώς. Αφού απέκοψαν με την πυράγρα τους μαστούς της, την εκτύπησαν και την έριξαν στην φυλακή. Την επεσκέφθη όμως Άγγελος Κυρίου, την εθεράπευσε και με παραμυθητικούς λόγους της έδωσε το κουράγιο να συνεχίση. Βλέποντάς την υγιή ο έπαρχος, διέταξε να την ρίξουν βορά ενός ανθρωποφάγου και τρομερού δράκοντος. Όμως η Αγία με την πίστι της, την προσευχή της και το σημείο του Τιμίου Σταυρού, εξωλόθρευσε τον δράκοντα. Έτσι για άλλη μια φορά ελεύθερη συνέχισε τον δρόμο της με επόμενη στάσι την πόλι Ascoli. Βασιληάς της πόλεως ήταν ο Ασκληπιός ο οποίος ενοχληθείς από την παρουσία και το έργο της φωτισμένης ιεραποστόλου, διέταξε να συλληφθή και να φυλακισθή. Με διάφορα ταξίματα προσπαθούσε να την πείση να υποχωρήση στις θέσεις της και να αρνηθή τον Χριστό. Μάταια όμως πάσχιζε. Γι’ αυτό αφού με την εντολή του την βασάνισαν αλύπητα, την έριξαν αιμόφυρτη και ημιθανή στην φυλακή, όπου Άγγελος Κυρίου την κατέστησε υγιή. Ακολούθως ο βάναυσος Ασκληπιός έδωσε εντολή να ριφθή η μάρτυς σε ένα λέβητα όπου έβραζε πίσσα με λάδι. Η Αγία δεν δείλιασε. Προσευχόμενη κατόρθωσε το ακατόρθωτο˙ έσκασε ο λέβητας και έτσι ελευθερώθηκε. Αυτό το θαύμα έγινε αιτία για να πιστεύσουν ομαδικώς 995 άτομα που ήταν παρόντα στο μαρτύριο της Αγίας και να ζητήσουν να βαπτισθούν.
Ο βασιληάς ταπεινωμένος δεν είχε σκοπό να εγκαταλείψη τον αγώνα του για την εξολόθρευσι της μοναχής. Για να διαπιστώση αν είναι μάγισσα διέταξε τους δημίους να την ρίξουν στον λάκκο ενός δράκοντα που κατεσπάρασε τους καταδίκους εις θάνατον. Αν έβγαινε αβλαβής και από αυτό το μαρτύριο, υπεσχέθη να βαπτισθή οικογενειακώς. Ατάραχη η Αγία εσημείωσε επάνω στον δράκοντα το σημείο του Τιμίου Σταυρού, τον εφύσηξε τρεις φορές και επρόφερε εξορκιστικούς λόγους. Αμέσως το ανήμερο θηρίο άφησε ένα δυνατό σφύριγμα και αφού εκόπη στα δύο, έγινε άφαντο, ο δε διάβολος που κατοικούσε μέσα του έφυγε αλαλάζοντας. Ο Ασκληπιός εγονάτισε μπροστά στην Αγία μετανιωμένος και κρατώντας την υπόσχεσί του, εβαπτίσθη «πανοικί». Πολλοί δε κάτοικοι της πόλεως κατέστρεψαν τους ειδωλικούς ναούς και στην θέσι τους ανήγειρας χριστιανικούς.
Η ιεραποστολή της Αγίας συνεχίσθηκε με επιτυχία και στην περιφέρεια του ηγεμόνος Ταρασίου ο οποίος της εζήτησε να αρνηθή την πίστι της και να θυσιάση στα είδωλα. Η αγάπη του Χριστού όμως της έδινε την δύναμι να αντισταθή στον νέο κύκλο των βασανιστηρίων της…
Αρχικά ρίχθηκε σε λάκκο με φαρμακερά φίδια και άγρια θηρία. Η Αγία σταύρωσε τον χώρο και τότε έγινε μέγας σεισμός. Άγγελοι δε έβγαλαν την Αγία χαρούμενη για να την δουν όσοι την είχαν διαβάλει και παρακολουθούσαν εκστατικοί αυτό της το μαρτύριο. Άπαντες ωμολόγησαν τον χριστιανισμό ως αληθινή θρησκεία και εζήτησαν να βαπτισθούν. Κατόπιν την εκρέμασαν από τα μαλλιά και με κοφτερά σπαθιά καταξέσχιζαν τις σάρκες της. Όταν την κατέβασαν της ξύρισαν το κεφάλι και έκαψαν το σώμα της με αναμμένα κάρβουνα.
Της απέκοψαν τους μαστούς και την διαπόμπευσαν στην πόλι. Έγδαραν το σώμα της με σιδερένια κτένια, εκρίζωσαν τα νύχια και τα δόντια της και την μαστίγωσαν με βούνευρα. Αιμόφυρτη την έριξαν στην φυλακή. Την ξάπλωσαν ύπτια, την έδεσαν και έβαλαν πάνω στο στήθος της μια βαριά πλάκα που έκοβε την ανάσα και την εγκατέλειψαν στο σκοτάδι. Κατά την διάρκεια του μεσονυκτίου της παρουσιάσθηκε ο Ιησούς Χριστός δορυφορούμενος υπό πλήθους Αρχαγγέλων και Αγγέλων, την απελευθέρωσε από την πλάκα και τα δεσμά, την εθεράπευσε, την ευλόγησε ενισχύοντάς την στο μαρτύριο και έγινε άφαντος.
Ο ηγεμόνας Ταράσιος απέδωσε το γεγονός σε παρέμβασι των ειδωλικών θεών και έτσι συνώδευσε την μάρτυρα στο ειδωλείο για να προσφέρει θυσία ευχαριστίας. Εκεί η Αγία με την προσευχή της συνέτριψε το άγαλμα του ψευδοθεού Απόλλωνος. Ο διάβολος που κατοικούσε εκεί, έφυγε τρομαγμένος προκαλώντας σεισμό και ταραχή με αποτέλεσμα να συντριβούν και όλα τα υπόλοιπα αγάλματα του ναού. Οι εξοργισμένοι ιερείς την προπηλάκισαν και εζήτησαν την θανατική της καταδίκη. Παρ’ όλα ταύτα αρκετοί από αυτούς που είδαν την συντριβή των ειδώλων, επίστευσαν στον Χριστό και εζήτησαν να βαπτισθούν.
Η συντριβή των αγαλμάτων των ψευδοθεών έπεισε τον Ταράσιο να προχωρήση στο ανοσιούργημά του. Η εντολή του, έφερε την Αγία έξω των τειχών της πόλεως, στον τόπο της εκτελέσεώς της. Η Αγία ολόχαρη, πρόφερε την τελευταία της προσευχή:
«Δέσποτα Κύριε ο Θεός ημών, ο ποιήσας τον ουρανόν και την γην, την θάλασσαν και πάντα τα εν αυτή˙ ο πλάσας τον άνθρωπον κατ’ εικόνα σην και ομοίωσιν˙ επάκουσόν μου της αναξίας δούλης Σου εν τη ώρα ταύτη˙ και δος πάσι τοις δια σε εκτελούσι την μνήμην μου, ειρήνην και έλεος εν ημέρα κρίσεως˙ μηδέ άψοιτο αυτών λοιμική νόσος, μήτε θανατηφόρος όλεθρος, μήτε λιμός απευκτός ή ετέρα τις βαρεία μάστιγξ˙ αλλά πάσι τοις εν πίστει και αληθεία τω εμώ οίκω ή τω ονόματι προσκειμένοις και δοξολογίαν και αίνεσίν σοι Κύριε προσφέρουσι και δι’ εμού σωτηρίαν και έλεος αιτουμένοις, χάρισαι ο Θεός άφθονον περιουσίαν των σων αγαθών και της επουρανίου σου βασιλείας καταξίωσον˙ ότι μόνος ει αγαθός και φιλάνθρωπος και δεδοξασμένον το όνομά σου εις τους αιώνας, Αμήν».1
Η προσευχή αυτή εξηγεί την μεγάλη ιαματική δύναμι της Αγίας Παρασκευής και τον λόγο για τον οποίο κατέστη η πλέον λαοφιλής Αγία. Ο δήμιος εκτέλεσε την εντολή του Ταρασίου και απέτεμε την τιμία της κεφαλή. Τότε αντί αίματος έρρευσε γάλα. Άγγελος Κυρίου παρέλαβε την άγια ψυχή της και την ωδήγησε στους ουρανούς ενώ ταυτοχρόνως ηκούσθη ουράνια φωνή που την καλωσόριζε στην Βασιλεία των Ουρανών. Ήταν τότε 26 Ιουλίου του 143 μ. Χ. (κατ’ άλλους η 9η Νοεμβρίου).
Το σκήνωμα της Αγίας ενεταφιάσθη με μεγάλες τιμές από έναν ευλαβή χριστιανό νέο, τον Άνθιμο. Το πιθανότερο είναι ότι για να τύχη της πρεπούσης τιμής να μετεφέρθη το λείψανο από την πόλι του Ascoli όπου εμαρτύρησε η Αγία στα απέναντι ηπειρωτικά παράλια και στη θέσι Καναλλάκι Πρεβέζης εκεί όπου ευρίσκεται η παλαίφατος Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Της. Στο μέρος αυτό δείχνεται από τις μοναχές ο βράχος αποτομής της κεφαλής της Αγίας καθώς και ο τάφος της. Το γεγονός αυτό υποστηρίζει την μεγάλη διάδοσι τιμής της Αγίας στην Δυτική Ελλάδα, την Ήπειρο και την Αλβανία.
Σήμερα πολλά τμήματα του τιμίου σκηνώματος της Αγίας κοσμούν πολλά μοναστήρια και ναούς της πατρίδος μας και του εξωτερικού. Για τέτοιους πολύτιμους θησαυρούς καυχώνται οι Αγιορείτικες Μονές Κουτλουμουσίου, Διονυσίου, Δοχειαρίου, Αγ. Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας, Ασωμάτων Πετράκη, Μακρυμάλλης Ευβοίας, Αγ. Παρασκευής Κοινοπιαστών Κερκύρας, Μεταμορφώσεως Μεγάλου Μετεώρου καθώς και οι Ναοί Αγίας Τριάδος Κέας, Παναγίας Κατασυρτής Άνδρου κ.α.
Αρκετοί χειρόγραφοι κώδικες διαφόρου χρονολογήσεως διασώζουν τον βίο και το μαρτύριο με κυριότερη και παλαιότερη πηγή τον κώδικα: GR 24 Bodleian Library, Οξφόρδη, φ. 166v 173r που φέρει τίτλο: «Μηνί Νοεμβρίω Θ’ Μαρτύριον της αγίας οσιομάρτυρος Παρασκευής˙ Συγγραφή Ιωάννου πρεσβυτέρου Ευβοίας» (8ος αι.).
Στις 14 Οκτωβρίου αναφέρεται στο Μηνολόγιο της ημέρας το συγκλονιστικό θαύμα της Αγίας Παρασκευής στην νήσο Χίο την οποία έσωσε η θαυματουργός Αγία από καταποντισμό. Ιδιαιτέρως μάλιστα τιμάται στο μυροβόλο νησί με Ιερά Ακολουθία η οποία συνετέθη ειδικώς βάσει της διηγήσεως του θαύματος όπως το κατέγραψε ο Άγιος Κολλυβάς, Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος.
Προς τιμήν της Αγίας κανόνες συνέθεσαν οι βυζαντινοί μελωδοί Όσιος Θεοφάνης ο Γραπτός (+11 Οκτωβρίου), Επίσκοπος Νικαίας {σε ήχο δ’, ου η αρχή˙ «Υμνούσι την φωτοφόρον μνήμην σου, Μάρτυς πανεύφημε». Ο κανόνας αυτός δημοσιεύεται και στο εν χρήσει Μηναίο του Ιουλίου εκδόσεως της Αποστολικής Διακονίας} και Όσιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος (4 Απριλίου), Σκευοφύλαξ της Μεγάλης Εκκλησίας {σε ήχο πλ. δ’, ου η αρχή˙ «Την σκοτισθείσαν ηδοναίς˙ καρδίαν μου κάθαρον δέομαι»}. Κανόνες και έτερα υμνολογήματα συνέθεσαν και οι Ιεροδιάκονοι Βενέδικτος εκ του Ρωσσικού και Γεράσιμος Μοναχός Μικραγιαννανίτης και αρκετοί σύγχρονοί μας υμνογράφοι.
Η εικόνα της Αγίας κατέστη πρώτη στην ζήτησι από τους χριστιανούς μετά τις εικόνες του Κυρίου και της Θεοτόκου. Κατά τα πρώτα χρόνια παρουσιαζόταν στην εικονογραφία να κρατά Σταυρό ενώ αργότερα επικράτησε να παρουσιάζεται σε προτομή βαστώντας στον κόρφο της την εικόνα του Χριστού η «Άκρα Ταπείνωσις».
Αυτό συνέβη κατά μίμησι των εικόνων της θρηνούσης Θεοτόκου στην απεικόνισι του σταυρικού πάθους του Χριστού και του πένθους από την Εκκλησία γι’ Αυτόν.
Έτσι η εικόνα αυτή της Αγίας προήλθε από την απεικόνισι της τεθλιμμένης Θεοτόκου που βαστά τον νεκρό Υιό Της και η οποία ήταν προσωποποίηση της πιο πένθιμης ημέρας των Χριστιανών που ονομαζόταν «Η Αγία και Μεγάλη Παρασκευή».
Άλλη παράστασι της Αγίας είναι η κεφαλοφόρος (τέμπλο Μονής Σινά), όπου την βλέπουμε να προσφέρη στον Ιησού Χριστό την κεφαλή της θυσία ευάρεστο.
Κατά τα νεώτερα χρόνια (δεκαετία του 1950) ο εκδοτικός οίκος Απέργη κυκλοφόρησε την εικόνα της Αγίας όπου η Αγία φέρεται να βαστά πινακίδιο με οφθαλμούς (λόγω του θαύματος της ομματώσεως του αυτοκράτορος Αντωνίνου).
Στην παράσταση αυτή ο αγιογράφος «δανείστηκε» το πινακίδιο από τα χέρια της Αγίας Παρθενομάρτυρος Λουκίας της οποίας το κατεξοχήν σύμβολο είναι το πινακίδιο με τους οφθαλμούς της που εξόρυξε ο δήμιός της χρησιμοποιώντας ξιφίδιο.
Εκ της Υμνολογίας για την Αγία Παρασκευή.
Απολυτίκιον. Ήχος α’.
Την σπουδήν σου τη κλήσει κατάλληλον, εργασαμένη φερώνυμε, την ομώνυμόν σου πίστιν εις κατοικίαν κεκλήρωσαι, Παρασκευή αθληφόρε˙ όθεν προχέεις ιάματα, και πρεσβεύεις υπέρ των ψυχών ημών.
Ήχος πλ. δ’. Κοντάκιον. Τη υπερμάχω.
Τη αθληφόρω οι πιστοί το υμνητήριον, Παρασκευή δεύτε συμφώνως αναμέλψωμεν απαστράπτει γαρ τοις θαύμασιν εν τω κόσμω, απελαύνουσα της πλάνης την σκοτόμαιναν, και παρέχουσα πιστοίς την χάριν άφθονον, τοις κραυγάζουσι˙ Χαίρε μάρτυς πολύαθλε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Εκκλησίας η λαμπηδών και των ιαμάτων πολυχεύμων όντως κρουνός, χαίροις προστασία και σκέπη ουρανία, Παρασκευή θεόφρον, Πνεύματος όργανον.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Κώδιξ 166, σελ. 354, Ι. Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους (17ος αι).
Απολυτίκιον. Ήχος α’.
Την σπουδήν σου τη κλήσει κατάλληλον, εργασαμένη φερώνυμε, την ομώνυμόν σου πίστιν εις κατοικίαν κεκλήρωσαι, Παρασκευή αθληφόρε˙ όθεν προχέεις ιάματα, και πρεσβεύεις υπέρ των ψυχών ημών.
Ήχος πλ. δ’. Κοντάκιον. Τη υπερμάχω.
Τη αθληφόρω οι πιστοί το υμνητήριον, Παρασκευή δεύτε συμφώνως αναμέλψωμεν απαστράπτει γαρ τοις θαύμασιν εν τω κόσμω, απελαύνουσα της πλάνης την σκοτόμαιναν, και παρέχουσα πιστοίς την χάριν άφθονον, τοις κραυγάζουσι˙ Χαίρε μάρτυς πολύαθλε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Εκκλησίας η λαμπηδών και των ιαμάτων πολυχεύμων όντως κρουνός, χαίροις προστασία και σκέπη ουρανία, Παρασκευή θεόφρον, Πνεύματος όργανον.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Κώδιξ 166, σελ. 354, Ι. Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους (17ος αι).
Από το βιβλίο: «Οι Άγιες Ιάτειρες των Οφθαλμών» του Ιερομονάχου π. Δημητρίου Καββαδία. Εκδοσις Αθήναι, 2014.
