Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Ὅπως πληροφορηθήκαμε, τά ξημερώματα τῆς 3ης Μαρτίου 2020 κοιμήθηκε στό Κολουέζι τοῦ Κονγκό ἡ Ἱεραπόστολος «μητέρα» Θεανώ Μουσδελεκίδου, πού καταγόταν ἀπό τήν Ἔδεσσα καί τήν γνώριζα ἀπό τά χρόνια ἐκεῖνα πού διακονοῦσα ὡς Ἱεροκήρυξ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας.
Ἡ Ἔδεσσα εἶναι ἡ πόλη πού γαλούχησε μεγάλους Ἱεραποστόλους. Πρῶτος ἦταν ὁ Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος, τόν ὁποῖον ἔφερε στήν Ἔδεσσα ὁ τότε Μητροπολίτης Παντελεήμων Παπαγεωργίου, ὁ μετέπειτα Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, καί μάλιστα ἔμεινε μαζί του στό Μητροπολιτικό Οἴκημα. Δεύτερος ἦταν ὁ Ἀρχιμ. Χαρίτων Πνευματικάκης, Ἱεροκήρυξ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης. Ἐκεῖ γνωρίσθηκαν μέ τόν π. Χρυσόστομο καί ἀργότερα τόν ἀκολούθησε στήν Ἀφρική. Τρίτος ἦταν ὁ Ἀρχιμ. Ἰγνάτιος Μαδενλίδης, ἀργότερα Μητροπολίτης Πενταπόλεως, πού γνώρισε καί τούς δύο στήν Ἔδεσσα καί ἀργότερα ἀκολούθησε τόν Πνευματικό του π. Χαρίτωνα στήν Ἱεραποστολή. Καί τέταρτη ἦταν ἡ Ἐδεσσαία Θεανώ Μουσδελεκίδου, πού ἀκολούθησε τούς προηγουμένους στήν Ἱεραποστολή.
Ὅταν δῆ κανείς τήν ζωή τῶν τεσσάρων αὐτῶν Ἱεραποστόλων, θά διαπιστώση ὅτι ὑπάρχει ἕνας ἐσωτερικός σύνδεσμος, μιά ἐσωτερική μυστική ἑνότητα μέ κέντρο τήν Ἔδεσσα, ἡ ὁποία πράγματι ἀναδείχθηκε ὡς μιά πόλη μεγάλων Ἱεραποστόλων τῆς Ἀφρικῆς. Καί ὅπως ἡ Ἔδεσσα εἶναι κατά τήν ὀνομασία της πόλη «πολλῶν ὑδάτων» καί φημίζεται γιά τόν θαυμαστό καταρράκτη της, ἔτσι τώρα θά φημίζεται καί γιά τούς μεγάλους Ἱεραποστόλους πού ἀνέδειξε καί ἔγινε πόλη τῶν καταρρακτῶν τῆς Ἱεραποστολῆς στήν Ἀφρική.
Ἡ ἴδια διηγεῖται: «Στά δύσκολα χρόνια τῆς Κατοχῆς εἴχαμε τή μεγάλη εὐλογία νά ἔχουμε καλό ποιμένα, τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης καί Πέλλης, τόν μακαριστό Παντελεήμονα (μετέπειτα Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης) καί τούς ἀξιόλογους πνευματικούς συνεργάτες του, τόν π. Χρυσόστομο (Παπασαραντόπουλο), τόν παππούλη καί ἐξομολόγο μας, ὡς παιδιά τῶν κατηχητικῶν τότε ἐμεῖς, καθώς ἐπίσης καί τόν π. Χαρίτωνα (Πνευματικάκη), ὁ ὁποῖος, μέ τήν ἀκάματη δραστηριότητά του καί μέ τά πύρινα κηρύγματά του, ἀγκάλιασε ὅλους τούς νέους τῆς ἐποχῆς καί τούς χάραξε πορεία ζωῆς. Τά κατηχητικά, οἱ κύκλοι Ἁγίας Γραφῆς, ὁ λόγος του ἔγινε βίωμα ζωῆς» (tastv.gr).
Γνώριζα ἀπό παλαιά πολύ καλά τήν Θεανώ Μουσδελεκίδου. Κατ' ἀρχάς τήν ἔβλεπα νά βοηθᾶ τόν σύζυγό της στό παντοπωλεῖο καί φαινόταν ὡς μιά ἀξιοπρεπής, εὐγενής, σοβαρή καί ἐξυπηρετική κυρία, μέ ἐξαιρετική ἐξωτερική ἐμφάνιση. Τήν συναντοῦσα καί στόν κεντρικό δρόμο πού ὁδηγεῖ ἀπό τόν Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Σκέπης πρός τόν Μητροπολτικό Οἶκο ὅπου ἔμενα, ὅταν πήγαινε νά δῆ τήν εὐγενέστατη καί ἀρχόντισσα μητέρα της Ἑλένη Ἀντωνιάδου, πού ἔμενε μέ τόν καθηγητή υἱό της καί τήν οἰκογένειά του ἀκριβῶς ἀπέναντι ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολη. Ἡ σοβαρότητά της ἦταν στενά συνδεδεμένη μέ τήν εὐγένειά της καί τήν χαρούμενη ὄψη τοῦ προσώπου της, διέκρινα μέσα της μιά ὁρμή.
Ὅταν ἐκοιμήθη ὁ σύζυγός της, ἐπειδή δέν εἶχαν παιδιά, ἄρχισε νά προβληματίζεται γιά τό τί θά κάνη στό ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς της. Δέν τήν ἱκανοποιοῦσε τό νά διατηρήση τό παντοπωλεῖο καί ἤθελε νά προσφέρη τίς δυνάμεις της στήν κοινωνία καί τήν Ἐκκλησία.
Τότε ἦταν πού τήν γνώρισα καλύτερα, διότι μέ πλησίασε γιά νά μέ ἐνημερώση γιά κάποια σχέδιά της. Σκέφθηκε καί ἀποφάσισε νά μετατρέψη τήν εὐρύχωρη οἰκία της σέ χῶρο, ὅπου θά ἔμεναν μαθήτριες πού προέρχονται ἀπό τά πέριξ τῆς Ἐδέσσης χωριά καί πήγαιναν στά Γυμνάσια καί τά Λύκεια τῆς πόλεως, παρακινούμενη ἀπό τό ἴδιο πού ἔπραξε ἡ Μαρία Ἀρτοπούλου.
Σχεδιάσαμε καί προχωρήσαμε μαζί τήν λειτουργία ἐνός ἀτύπου Οἰκοτροφείου, μιᾶς «Μαθητικῆς Στέγης». Στήν πραγματικότητα δέν ἦταν Οἰκοτροφεῖο, ἀλλά μιά μεγάλη οἰκογένεια μέ πολλές μαθήτριες, πού ἔμεναν μαζί, σάν νά τίς φιλοξενοῦσε ἐκείνη, καί ἡ ἴδια φρόντιζε γιά τήν ἑτοιμασία τοῦ φαγητοῦ καί εἶχε τήν γενική ἐπίβλεψή τους. Ἦταν πραγματικά μιά πνευματική οἰκογένεια.
Ἐκείνη ἦταν πολύ χαρούμενη γιά τό νέο αὐτό ἔργο, πού τῆς ἔδωσε μεγάλη ἔμπνευση, τό ἀσκοῦσε μέ ὑπευθυνότητα καί ἀναπλήρωσε τήν ἔλλειψη τῆς οἰκογένειάς της. Ἔτσι ἔβλεπε ὅλες τίς μαθήτριες ὡς δικά της παιδιά καί ἀνταποκρινόταν σέ αὐτές ὡς μητέρα τους. Αὐτό ἦταν οἰκονομία Θεοῦ, γιατί ἦταν ἕνα στάδιο προετοιμασίας της γιά τήν ἱεραποστολή στήν Ἀφρική.
Μέ τήν ἐπικοινωνία πού εἴχαμε μέ καλοῦσε συχνά τά βράδυα στήν «Μαθητική Στέγη» γιά νά συζητῶ μέ τίς μαθήτριες, τό ἴδιο ἔκανε καί ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος. Θαυμάζαμε ὅλοι τόν ἱεραποστολικό ζῆλο τῆς κ. Θεανοῦς.
Ἡ ἴδια διηγεῖται: «Τό 1980, μέ τήν καθοδήγηση τοῦ πνευματικοῦ μου καί ἐπί μακαριστοῦ Μητροπολίτου Ἐδέσσης καί Πέλλης κ. Καλλινίκου, μετατρέπω τό σπίτι μας σέ μαθητική στέγη καί ἐπί 10 χρόνια φιλοξενῶ κοπέλες ἀπό τήν γύρω περιοχή, πού ἐπιθυμοῦσαν νά φοιτήσουν στό Γυμνάσιο. Τό σπίτι λειτουργοῦσε σάν μία μεγάλη οἰκογένεια, μέ τήν πνευματική καθοδήγηση τοῦ Μητροπολίτη μας καί μέ πνευματικό τότε τόν π. Ἱερόθεον, Μητροπολίτη Ναυπάκτου σήμερα» (tastv.gr).
Ἀργότερα ὁ νέος Μητροπολίτης Ἐδέσσης Χρυσόστομος εἶχε τίς δικές του ἀπόψεις καί ἐκείνη ἐξαναγκάσθηκε νά κλείση τήν «Μαθητική στέγη», ἐκφράζοντας ἔτσι τό ἐκκλησιαστικό της φρόνημα καί τόν σεβασμό της στούς ἐκκλησιαστικούς θεσμούς.
Ὅμως, εἶχε πολλές δυνάμεις, μεγάλη ὄρεξη νά προσφέρη στόν ἱεραποστολικό τομέα. Θυμᾶμαι ὅτι συζητήσαμε ἐκτενῶς τό θέμα αὐτό καί ἐκείνη συμβουλεύθηκε τόν ἐξ Ἐδέσσης Ἀρχιμ. Ἰγνάτιο Μαδενλίδη καί τελικά ἔλαβε τήν ἀπόφαση νά μεταβῆ στήν Ἱεραποστολή στό Κολουέζι τοῦ Κονγκό, στήν Ἱερά Μητρόπολη Κατάνγκας, στήν ἀρχή δοκιμαστικά καί ἔπειτα μόνιμα.
Μετέβη ἐκεῖ καί ἄρχισε μέ ζῆλο τό ἱεραποστολικό της ἔργο. Κατά καιρούς μοῦ τηλεφωνοῦσε καί ἐρχόταν στήν Ναύπακτο σέ ἑορταστικές ἡμέρες. Μάλιστα ἔδωσε σέ ἕνα «μαυράκι» τό ὄνομά μου γιά νά θυμᾶται τήν συνεργασία μας στήν Ἔδεσσα.
Τόν Ὀκτώβριο τοῦ ἔτους 2007 ἡ μητέρα Θεανώ ἦλθε στήν Ναύπακτο γιά νά μοῦ εὐχηθῆ γιά τήν ὀνομαστική μου ἑορτή. Τότε ὁ Ἀρχιμ. π. Καλλίνικος Γεωργᾶτος, πού ἡ μητέρα του ἦταν φίλη τῆς κ. Θεανοῦς, τῆς πῆρε συνέντευξη ἀπό τήν ὁποία, μεταξύ τῶν ἄλλων, προῆλθε καί τό κατωτέρω κείμενο, τό ὁποῖο δείχνει τόν τρόπο πού ἐργαζόταν ἡ Ἱεραποστολή καί τό ἔργο τῆς μητέρας Θεανοῦς.
«Στό κέντρο τῆς ἱεραποστολικῆς δράσης βρίσκεται ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Κολουέζι. Εἶναι τό κέντρο τῆς λατρευτικῆς καί μυστηριακῆς ζωῆς τῶν ἱεραποστόλων, τῶν συνεργατῶν τους καί τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ τοῦ Κολουέζι. Κτίσθηκε τό 1950 ἀπό τήν ἑλληνική κοινότητα, ἡ ὁποία ἀνθοῦσε τόν καιρό ἐκεῖνο. Τώρα ἑλληνικές κοινότητες ὑπάρχουν στήν πρωτεύουσα Κινσάσα καί τήν συμπρωτεύουσα Λουμπουμπάσσι.
Δίπλα στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου εἶναι τά Γραφεῖα τῆς Ἱεραποστολῆς καί οἱ ἀποθῆκες μέ τά ἀπαραίτητα ἐκεῖνα σκεύη καί ἀγαθά γιά τήν Ἱεραποστολή.
Κάθε ἡμέρα στίς 5:30 τό πρωΐ σημαίνει τό ἐγερτήριο, καί ἀρχίζει νά βουΐζει σιγά-σιγά ἡ ζωή στήν Κομιττέ (Ἱεραποστολή). Στίς 6:00 ἀρχίζει ὁ Ὄρθρος στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καί ἐάν εἶναι κάποια ἑορτή ἀκολουθεῖ θεία Λειτουργία. Στίς 7:30 ἔχει τελειώσει ἡ Ἀκολουθία. Στίς 7:00 μέ 7:30 ἀνοίγουν τά Γραφεῖα τῆς Ἱεραποστολῆς. Ὁ ἐπικεφαλῆς π. Μελέτιος παραδίδει τά κλειδιά στούς ὑπευθύνους, παρουσιάζει τό πρόγραμμα τῆς ἡμέρας καί μοιράζει τίς ἐργασίες στούς ἑκατόν πενήντα (150) ἐργαζομένους, Ἱερεῖς, δασκάλους, ἐργάτες, ὁδηγούς κλπ. Ὅλοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι μισθοδοτοῦνται ἀπό τήν Ἱεραποστολή μέ μισθό πού κυμαίνεται ἀπό 40 ἕως 100 δολ. τόν μήνα, ἀνάλογα μέ τήν προϋπηρεσία καί τήν οἰκογενειακή κατάσταση. Τά χρήματα αὐτά προέρχονται ἀπό δωρεές ἀπό ἄλλες Ἐκκλησίες, ἀπό Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀπό τήν Ἀποστολική Διακονία, ἀπό τήν Ἱερά Μονή Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους καί ἄλλες Ἱερές Μονές, ἀπό τόν Σύλλογο τῆς Θεσσαλονίκης «Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» μέ πρόεδρο τόν κ. Ἀσλανίδη, ἀπό διάφορους Συλλόγους καί ἰδιῶτες πού ἐνδιαφέρονται καί βοηθοῦν τό ἱεραποστολικό ἔργο. Στήν Ἱεραποστολή ἀνήκει καί ἕνα ἀγρόκτημα μέ καλαμπόκι, ἀπό τό ὁποῖο ἔχει ἕνα μικρό ἔσοδο. Στούς ἐργαζομένους στήν Ἱεραποστολή χορηγεῖται καί ἀλεύρι ὡς συμπλήρωμα στόν μισθό τους.
Τόν π. Μελέτιο βοηθοῦν στό ἔργο τῆς διοίκησης τῆς Ἱεραποστολῆς καί ὁ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος π. Θεόφιλος, «τό μάτι καί τό αὐτί», ἡ κ. Θεανώ πού εἶναι ἡ «μητέρα»τῆς Ἱεραποστολῆς καί τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο (Κομιτέ).
Ὑπό τήν ὑπευθυνότητα τῆς Ἱεραποστολῆς καί τοῦ ἐπικεφαλῆς της π. Μελετίου εἶναι ἡ προετοιμασία τῶν νέων Ἐνοριῶν, τοῦ κτισίματος τῶν νέων Ἐνοριακῶν Ναῶν, ἡ προετοιμασία τῶν νέων Πρεσβυτέρων, τῶν Σχολείων καί Ἰατρείων πού πλαισιώνουν κάθε Ἐνορία.
Στήν Ἱεραποστολή γίνεται τακτικά ἡ κατήχηση, μέ κέντρο τόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἀπό τόν π. Μελέτιο κάθε Κυριακή γίνεται τό θεῖο Κήρυγμα, κάθε Πέμπτη ἡ ὁμιλία γιά τούς ἄνδρες, συνάξεις Ἁγίας Γραφῆς, καί σέ ὅλες τίς Ἐνορίες ἀπό τούς κατά τόπους Ἱερεῖς τους. Ἡ κ. Θεανώ ἔχει ὑπό τήν ὑπευθυνότητά της τήν ὁμιλία στίς νέες μητέρες (50-60 μητέρες), κάθε Τετάρτη, τήν ὁμιλία στήν Σχολή Οἰκοκυρικῶν καί Ἀναλφάβητων (250-300 κορίτσια) κάθε Παρασκευή, καί τήν ὁμιλία στίς ὑποψήφιες δασκάλες (100 περίπου) κάθε Σάββατο.
Στίς ἀπομακρυσμένες Ἐνορίες δημιουργεῖται τό μεγάλο πρόβλημα μέ τίς μετακινήσεις. Ξεκινᾶ τό Κλιμάκιο τῆς Ἱεραποστολῆς ἀπό τό κέντρο μέ ὅλα τά χρειώδη καί δέν ξέρουν πότε θά φτάση, πότε καί πῶς θά ἐπιστρέψη».
Ἐπίσης, ἀπό ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ Ἱερομονάχου Ἱεραποστόλου π. Νικολάου Γρηγοριάτη («Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση», τεῦχος 151, Φεβ. 2009) μαθαίνουμε τό ἑξῆς γιά τήν μητέρα Θεανώ:
«Σημαντική εἶναι ἡ προσφορά τῆς κ. Θεανῶς Μουσδελεκίδου ἀπό τήν Ἔδεσσα, γνωστῆς ὡς "Μητέρα Θεανώ". ... Ἡ κυρία Θεανώ Μουσδελεκίδου εἶναι πολύτιμος συνεργάτης τοῦ Ἱεραποστολικοῦ Κλιμακίου Κολουέζι ἐπί μία 20ετία. Εἶναι οἰκονόμος τῆς Ἱεραποστολῆς ἐκεῖ καθώς καί κατηχήτρια στίς μαθήτριες τῶν Ἐκπαιδευτηρίων. Συνάζει τίς γυναῖκες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί κάνουν ἐξορμήσεις στίς φυλακές, στά Νοσοκομεῖα καί ὅπου ἀλλοῦ χρειάζεται, διανέμοντας τρόφιμα, ρουχισμό καί γενικά κάνοντας φιλανθρωπία. Δικαίως τῆς ἔχει ἀπονεμηθῆ ὁ τίτλος "Μητέρα Θεανώ" ἤ "Μάμα Θεανώ", ὅπως τήν ἀποκαλοῦν οἱ ντόπιοι».
Οἱ δυσκολίες τῆς ἱεραποστολικῆς της προσπάθειας ἦταν πολλές. Ἡ ἴδια διηγεῖται μιά ἀπό αὐτές:
«Στίς 5 Νοεμβρίου 1990, σέ μιά ἐξόρμηση τοῦ Κλιμακίου πηγαίνοντας πρός τό Λικάσι, στήν ἐπιστροφή πρός Κολουέζι, σέ μια στροφή, τουμπάρει τό ἁμάξι καί παίρνει ἀρκετές στροφές. Ὁ π. Μελέτιος καί ὁ ὁδηγός φοροῦσαν τίς ἀσφαλιστικές ζῶνες καί δέν πάθανε τίποτε, βγήκανε ἀπό τό ἁμάξι. Ἐγώ καί ἡ ἀδελφή Ξένη βρισκόμασταν στά πίσω καθίσματα. Ἡ Ξένη ἐπίσης βγαίνει καλά, ἐγώ καταπλακωμένη, τραυματισμένη στό κεφάλι καί στήν πλάτη, περιμένοντας νά πεθάνω. Ξαφνικά μέ τραβᾶνε ἔξω, πάλι στή ζωή. Νά! καί περνᾶ ἕνα φορτηγό αὐτοκίνητο και μέ πηγαίνουν κατ’ εὐθείαν στό Νοσοκομεῖο, στό Λικάσι. Μένω στήν "Ἐντατική", ξένη στούς ξένους, μέ τόν ἄγγελο φύλακά μου. Ἦταν θέλημα Θεοῦ, ἀφοῦ μαρτύρησα καί ἔχυσα τό αἷμα μου. Ἡ ραφή πού ἔγινε στό μέτωπό μου ἦταν σάν νά φοροῦσα ἀκάνθινο στεφάνι...» (tastv.gr).
Ἡ Ἱεραποστολή ἔχει πολλές θυσίες. Κατά τήν διήγησή της «εἴχαμε, ὅπως εἶναι ἑπόμενο, ποικίλα προβλήματα· διανυκτερεύσεις στό δάσος, χαμένοι στή ζούγκλα, βουτηγμένοι στούς βάλτους, πεζοπορίες, κατεστραμμένες γέφυρες. Ὅλα πρός δόξαν Θεοῦ! Ταπεινά τά ἀποδεχόμαστε» (tastv.gr).
Ἡ «μητέρα» Θεανώ Μουσδελεκίδου-Ἀντωνιάδου ἔγραψε πράγματι μιά θαυμάσια ἱστορία στό ἔργο τῆς Ἱεραποστολῆς στήν Ἀφρική. Δέν ὑπολόγισε ἀσθένειες, πολέμους, δυσκολίες καί αὐτόν τόν θάνατο. Τήν δραστηριότητα καί τό ἔργο της τό γνωρίζει καλύτερα ἀπό ὅλους ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κατάνγκα-Κονγκό κ. Μελέτιος καί ἀσφαλῶς θά γραφοῦν πολλά γιά τό ἔργο αὐτό.
Ὅταν ἤμουν στήν Ἔδεσσα καί συνεργαζόμουν μαζί της, δέν μποροῦσα νά διανοηθῶ τό θάρρος της καί τήν ἀποφασιστικότητά της νά φύγη ἀπό τήν Ἑλλάδα καί νά μεταβῆ στήν Ἀφρική, νά ἀφήση τούς συγγενεῖς της, τό γνώριμο περιβάλλον της, τήν ὄμορφη Ἔδεσσα, ὅπου μεγάλωσε, καί νά πετάξη στό ἄγνωστο μέ τίς πολλές δυσκολίες, καί τελικά νά κοιμηθῆ καί νά ἐνταφιασθῆ στήν Ἀφρική, ἀναμένοντας τήν μελλοντική ἀνάσταση τῶν νεκρῶν γιά νά λάβη τόν στέφανο τῆς ζωῆς. Ὁ ἀείμνηστος π. Κοσμᾶς Γρηγοριάτης, θέτοντας τό ἐρώτημα «τί σημαίνει Ἱεραποστολή;», ἀπαντοῦσε: «Νά πεθάνης στήν Ἀφρική». Αὐτό ἐνέπνεε καί ἐκείνη καί αὐτό ἔγινε στήν ζωή της.
Τήν θαύμαζα τήν «μητέρα», τήν «μάμα», ὅπως τήν ἀποκαλοῦσαν «τά μαυράκια της», Θεανώ Μουσδελεκίδου καί τήν ζήλευα, καί ἀκόμη τήν ζηλεύω, πού ἀκολούθησε αὐτό τό δύσκολο ἔργο μέ ἐνθουσιασμό μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς της καί εἰσῆλθε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ μνήμη της θά εἶναι αἰώνια, θά τήν ἀγαποῦν καί τά «μαυράκια» της καί οἱ λευκοί οὐράνιοι ἄγγελοι, ἀλλά καί ὅλοι ἐμεῖς πού τήν γνωρίσαμε καί συμμετείχαμε σέ ἕναν βαθμό στούς εὐγενεῖς πόθους της.
