Ήταν αυτό που θα λέγαμε "αρχοντογεννημένη".
Κόρη του Σέρβου ηγεμόνα Κωνσταντίνου Δραγάση, καταγόταν από την βασιλική και ευλογημένη γενιά που έδωσε αγίους όπως ο κτίτωρ της Μονής Χιλανδαρίου Όσιος Συμεών ο Μυροβλήτης.
Η ανατροφή της βασίστηκε στο βυζαντινό ιδεώδες, καθώς οι Σέρβοι ήταν βαθιά επηρεασμένοι από τον βυζαντινό πολιτισμό.
Έτσι "σαν έτοιμη από καιρό", στα 19 της χρόνια (τέλη του 1390) παντρεύτηκε τον Μανουήλ Β' Παλαιολόγο, λίγους μήνες πριν γίνει Αυτοκράτορας.
Η ζωή της δεν ήταν εύκολη καθώς στο πλευρό του συζύγου της υπέφερε πολλούς εξευτελισμούς, στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να βρει τρόπους σωτηρίας της ετοιμοθάνατης Αυτοκρατορίας (αναζητώντας συμμάχους ανάμεσα σε αλλόθρησκους αλλά και στα -κατ' όνομα- χριστιανικά κράτη της Δύσης).
Όμως στάθηκε ακλόνητη και με όπλο την προσευχή και την γλυκύτητα της χριστιανικής πίστης, που διδάχθηκε από την οικογένειά της, έγινε ο βράχος στον οποίο έσπαζαν τα κύματα των δοκιμασιών που χτυπούσαν την αυτοκρατορία και τον λαό της.
Η «Ελένη η εν Χριστώ τω Θεώ αυγούστα και αυτοκρατόρισσα των Ρωμαίων η Παλαιολογίνα» -στολισμένη με την αρετή της υπομονής και μεγάλη δύναμη ψυχής- έγινε η μάνα του λαού και η άξια σύντροφος του Βασιλέως, με απόλυτη συναίσθηση τόσο της θέσης της και των περιστάσεων, όσο και του ρόλου που αυτές της υπαγόρευαν, σε όλα τα επίπεδα.
Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του φιλοσόφου Γεωργίου Γεμιστού-Πλήθωνος, που γράφει γι αυτήν: «Η Βασιλίς αύτη με πολλήν ταπείνωσιν και καρτερικότητα εφαίνετο να αντιμετωπίζει και τας δύο μορφάς της ζωής. Ούτε κατά τους καιρούς των δοκιμασιών απεγοητεύετο, ούτε όταν ευτυχούσε επανεπαύετο, αλλά εις κάθε περίπτωσιν έκανε το πρέπον.
Συνεδύαζε την σύνεσιν με την γενναιότητα, περισσότερον από κάθε άλλην γυναίκα. Διεκρίνετο δια την σωφροσύνην της.
Την δε δικαιοσύνην την είχε εις τελειότατον βαθμόν. Δεν εμάθαμε να κάμνει κακόν εις ουδένα, ούτε μεταξύ των ανδρών, ούτε μεταξύ των γυναικών. Αντιθέτως εγνωρίσαμε να κάμνει πολλά καλά και εις πολλούς.
Με ποίον άλλον τρόπον δύναται να φανεί εμπράκτως η δικαιοσύνη, εκτός από το γεγονός του να μη κάμνει κανείς ποτέ θεληματικά και σε κανέναν κακό, αλλά μόνον το αγαθόν σε πολλούς;»
Το ζεύγος των Βασιλέων έζησε μαζί 35 χρόνια και ο Θεός τους χάρισε οκτώ παιδιά που τα ανέθρεψαν "εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου". Έξι αγόρια από τα οποία τα δύο ανέβηκαν στον αυτοκρατορικό θρόνο, ο Ιωάννης Η' και ο Κωνσταντίνος ΙΑ', ο τελευταίος θρυλικός αυτοκράτορας. Ο Θεόδωρος, ο Δημήτριος και ο Θωμάς διετέλεσαν δεσπότες του Μυστρά, και ο Ανδρόνικος της Θεσσαλονίκης. Επίσης δύο κορίτσια, τα οποία όμως πέθαναν σε μικρή ηλικία.
Ο σύζυγός της αφού παρέδωσε τον θρόνο στον πρωτότοκο Ιωάννη, δύο μήνες πριν τον θάνατό του (29 Μαρτίου 1425),απεσύρθη στη Μονή του Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη, όπου εκάρη μοναχός με το όνομα Ματθαίος.
Η ίδια, μετά το θάνατο του συζύγου της έγινε μοναχή (1425) στη Μονή της κυράς Μάρθας, με το όνομα Υπομονή.
Και τρία από τα παιδιά τους επίσης έγιναν μοναχοί, ο Θεόδωρος και ο Ανδρόνικος (μ. Ακάκιος) στη Μονή του Παντοκράτορος, και ο Δημήτριος (μ. Δαυίδ) στο Διδυμότειχο
Ακόμα, εν όσω βρισκόταν στην πατρίδα της, μαζί με τον πατέρα της έκτισαν την Ι.Μ. Παναγίας Παμμακαρίστου στο Πογάνοβο της πόλης Δημήτροβγκραντ της Ν.Α. Σερβίας.
Στην Κωνσταντινούπολη είχε συνδεθεί με την Ι. Μ. του Τιμίου Προδρόμου της Πέτρας, όπου φυλαγόταν το ιερό λείψανο του οσίου Παταπίου του θαυματουργού, στον οποίο η αγία Υπομονή έτρεφε ιδιαίτερη ευλάβεια. Η Μονή είχε ιδρυθεί από τον συνασκητή του οσίου Παταπίου στην Αίγυπτο, όσιο Βάρα, έξω από την πύλη του Ρωμανού πριν από το 450 μ.Χ.
Με την συμβολή της αγίας ιδρύθηκε στη Μονή γυναικείο γηροκομείο με την επωνυμία "Η ελπίς των απηλπισμένων".
Ο Θεός ευδόκησε να μην ζήσει τις τελευταίες τραγικές στιγμές της Αυτοκρατορίας. Την κάλεσε κοντά Του στις 13 Μαρτίου 1450, έχοντας διανύσει 35 χρόνια ως Αυτοκρατόρισσα και 25 ως ταπεινή μοναχή.
Ετάφη στη μονή του Παντοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί ετάφησαν ο αυτοκράτορας σύζυγός της και 3 από τα παιδιά τους.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, ο Αγγελής Νοταράς, συγγενής του αυτοκράτορα (ανιψιός της Αγίας Υπομονής) μετέφερε στο βουνό Γεράνεια στη Νότια Ελλάδα (κοντά στην Αθήνα) και έκρυψε το λείψανο του Αγίου Παταπίου σε μια σπηλιά, κοντά στην πόλη Θέρμαι (το σημερινό Λουτράκι) που ήταν ήδη ασκητήριο μοναχών από τον 11ο αιώνα μ.Χ.
Στο σπήλαιο αυτό βρέθηκε Βυζαντινή αγιογραφία της Αγίας Υπομονής και η αγία κάρα της. Εκεί χτίστηκε το 1952 από τον γέροντα Νεκτάριο Μαρμαρινό το μοναστήρι του Αγ. Παταπίου όπου φυλάσσεται και η σεπτή κάρα της Αγίας Υπομονής.
Είναι αρκετές οι εμφανίσεις της αγίας Υπομονής τα τελευταία χρόνια.
Επιλεκτικά καταχωρούμε ένα συμβάν που περιγράφει την θαυμαστή εμφάνισή της και θεραπεία κάποιου ασθενή.
Η Αγία Υπομονή εμφανίσθηκε ως μοναχή σε κάτοικο των Αθηνών που εργαζόταν σε ταξί. Το σταμάτησε και ζήτησε να κατευθυνθεί προς το Λουτράκι.
Ο ταξιτζής είχε καρκίνο του δέρματος στα χέρια του και βρισκόταν σε μεγάλη απελπισία.
Καθ' οδόν, η μοναχή που φορούσε ένα κουκούλι με κόκκινο σταυρό τον ρώτησε:
"Γιατί είσαι μελαγχολικός;" Εκείνος δεν δίστασε να ομολογήσει όλη την αλήθεια. Μετά τον ρώτησε αν θέλη να τον σταυρώσει για να γίνει καλά και εκείνος δέχθηκε. Σε λίγο όμως τον έπιασε υπνηλία και παρακάλεσε την μοναχή να σταθούν λίγο για να μηνσκοτωθούν.
Είχαν φθάσει κοντά στα διόδια και εύκολα θα έβρισκαν άλλο ταξί αν εκείνη βιαζόταν. Σταμάτησε στην άκρη του δρόμου και τον πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε διαπίστωσε ότι τα χέρια του είχαν γίνει καλά, αλλά η μοναχή είχε εξαφανιστεί. Ρώτησε τους ανθρώπους των διοδίων μήπως είδαν κάποια μοναχή εκεί κοντά, αλλά κανείς δεν την είχε δει.
Τότε συγκλονισμένος γύρισε στο ταξί και κατάλαβε ότι κάποια αγία ήταν κι' έγινε άφαντη. Κατευθύνθηκε μετά στον γιατρό του και του διηγήθηκε το περιστατικό. Την στιγμή εκείνη, έπεσε το μάτι του σε μια εικόνα που ήταν κρεμασμένη στον τοίχο του ιατρείου. Πετάχτηκε απ' το κάθισμά του και φώναξε : "Αυτή ήταν".
Στην εικόνα ήταν η αγία Υπομονή!
Έτσι έμαθε ποια ήταν εκείνη που τον θεράπευσε.
Εκ των υστέρων γίνηκε γνωστό ότι η ημέρα που γίνηκε το θαύμα ήταν 13 Μαρτίου, ημέρα που η αγία γιορτάζει.
Επίσης η Αγία τιμάται και την ημέρα της Άλωσης.
Ας προσευχηθούμε, στις 29 κάποιου Μάη, να αξιωθούμε να μεταφέρουμε την τίμια κάρα της στην Πόλη που αγάπησε και στο βυζαντινό μοναστήρι του Παντοκράτορα.
