Μαρία η Οσία Μήτηρ ημών ήτο εκ της Αιγύπτου, ακμάσασα κατά τους χρόνους του μεγάλου Ιουστινιανού του βασιλεύσαντος κατά τα έτη φκζ΄ - φξε΄ (527 – 565). Έζησε δε πρότερον αύτη ακολάστως και προκαλούσα εις όλεθρον ψυχικόν πολλούς ανθρώπους δια της αισχράς ηδονής, επί δεκαεπτά έτη, διότι παιδιόθεν εκρημνίσθη εις τας πονηράς πράξεις της σαρκός και έμεινεν εις αυτάς καθ’ όλον αυτό το διάστημα. Ύστερον επεδόθη η μακαρία εις άσκησιν και αρετήν, και τοσούτον υψώθη δια της απαθείας, ώστε περιεπάτει επί των υδάτων και των ποταμών, χωρίς να καταβυθίζηται και όταν προσηύχετο, ίστατο υπεράνω της γης, μετέωρος εις τον αέρα. Η δε αιτία της μεταβολής αυτής και μετανοίας είναι η εξής: Κατά την δεκάτην τετάρτην του Σεπτεμβρίου μηνός, όταν εις την Ιερουσαλήμ εγίνετο η Ύψωσις του Τιμίου Ξύλου του ζωοποιού Σταυρού, πολλοί Χριστιανοί συνέρρεον πανταχόθεν εις τα Ιεροσόλυμα, όπως ίδωσι το Τίμιον Ξύλον του Σταυρού. Τότε επήγεν εκεί και η Οσία αύτη, ομού με ακολάστους και ασελγείς νέους, ζητούσα δε να εισέλθη εις τον Ναόν της Αγίας Αναστάσεως όπως ίδη τον ζωοποιόν Σταυρόν, ημποδίζετο αοράτως και δεν ηδύνατο ούτε να εισέλθη, ούτε να ίδη. Κατέστησε λοιπόν την Κυρίαν Θεοτόκον εγγυήτριαν, ότι εάν αφεθή να εισέλθη, και ίδη τον Σταυρόν του Κυρίου, θα φυλάξη εις το εξής σωφροσύνην και άλλην φοράν δεν θα μολύνη το σώμα της με επιθυμίας και ηδονάς. Όθεν, επιτυχούσα του ποθουμένου, δεν εψεύσθη εις την δοθείσαν υπόσχεσίν της, αλλά διελθούσα τον Ιορδάνην ποταμόν, μετέβη εις την έρημον και εκεί έζησεν η τρισολβία τεσσαράκοντα έτη χωρίς να ίδη άνθρωπον, μόνον δε τον Θεόν είχε θεατήν της· και τοσούτον ηγωνίσθη, ώστε ανέβη μεν υπεράνω της ανθρωπίνης φύσεως, απέκτησε δε ζωήν επί γης αγγελικήν τε και υπεράνθρωπον και ούτως εν ειρήνη απήλθε προς Κύριον.
Ο κατά πλάτος Βίος και Πολιτεία της Οσίας Μητρός ημών ΜΑΡΙΑΣ της Αιγυπτίας μεταφρασθείς εις την κοινήν γλώσσαν παρά του εν Μοναχοίς ελαχίστου Δαμασκηνού του Υποδιακόνου και Στουδίτου:
Μέγα καλόν, ευλογημένοι Χριστιανοί, είναι η μετάνοια· και είναι αύτη μέγα καλόν, διότι πάντα άνθρωπον σώζει, όλας τας αμαρτίας τας εξαλείφει, όλα τα παραπτώματα τα αφανίζει. Δεν υπάρχει αμαρτία, την οποίαν να μη συγχωρήση ο Θεός, όταν μετανοήση ο άνθρωπος. Η μετάνοια φέρει χαράν μεγάλην εις τους ουρανούς, και εις τους Αγγέλους, καθώς το ορίζει και ο Κύριος εις το άγιον Ευαγγέλιον· «Χαρά έσται εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. ιε:7). Η μετάνοια είναι καθαρμός της ψυχής του ανθρώπου και δεύτερον Βάπτισμα. Βάπτισμα δε είναι, διότι, όστις εμόλυνε το πρώτον Βάπτισμα με αμαρτίας, το αποκαθιστά με την μετάνοιαν εις την πρώτην αυτού καθαρότητα. Η μετάνοια είναι μέγα όφελος εις τον αμαρτωλόν άνθρωπον, καθώς το μαρτυρούν τα βιβλία της Εκκλησίας μας· από αυτήν την μετάνοιαν εσώθησαν πολλοί αμαρτωλοί άνθρωποι και όχι μόνον εσώθησαν, αλλά και Άγιοι έγιναν και τους προσκυνούμεν ημείς έως την σήμερον, ως την Οσίαν Μαρίαν την Αιγυπτίαν, η οποία ήτο πρότερον γυνή πόρνη και αμαρτωλή, επειδή όμως μετενόησε και ησκήτευσεν, ηγίασεν και ετιμήθη υπό Θεού και ανθρώπων. Αυτης της Αγίας τας αμαρτίας και την μετάνοιαν θέλω διηγηθή σήμερον, ευλογημένοι Χριστιανοί. Δια τούτο, σας παρακαλώ, ακούσατε τους λόγους μου μετά πάσης προθυμίας, ίνα εννοήσητε και μάθετε, πόσον ισχύει η μετάνοια δια τον άνθρωπον. Εις τα μέρη της Παλαιστίνης ήτο Ιερομόναχος τις Ζωσιμάς ονόματι, ήτο δε ούτος γέρων κατά πολύ ενάρετος και τόσον φημισμένος δια την αρετήν του, ώστε πολλοί Μοναχοί από τα πέριξ Μοναστήρια επήγαιναν πολλάκις δια να ακούσουν λόγον από το στόμα του Γέροντος αυτού. Έκαμε λοιπόν εις εκείνο το Μοναστήριον, όπου ήτο, χρόνους πεντήκοντα τρεις· έπειτα του ήλθε λογισμός, όστις του έλεγεν· «Άραγε υπάρχει κανείς, όστις να γνωρίζη να με διδάξη έργον μοναχικής ζωής; Υπάρχει κανείς, όστις δεν σφάλει εις τίποτε, αλλά εις όλα είναι πλήρης; Άραγε υπάρχει κανείς εις την έρημον, όστις να υπερβάλλη ημάς τους Κοινοβιάτας εις την αρετήν»; Εν ω λοιπόν διελογίζετο ταύτα ο Γέρων, Άγγελος Κυρίου εφάνη εις αυτόν και του λέγει· «Ζωσιμά, αν και μεγάλη είναι η ιδική σου αρετή, αλλ’ όμως πήγαινε εις τον Ιορδάνην ποταμόν, εις το Μοναστήριον το οποίον είναι εκεί πλησίον, να ίδης άλλους μεγαλυτέρους από σε εις την αρετήν». Εσηκώθη τότε παρευθύς ο Γέρων και επήγεν εις εκείνο το Μοναστήριον και αφού έβαλε μετάνοιαν, έμεινεν εκεί. Είχον δε οι Μοναχοί εκείνοι συνήθειαν να εξέρχωνται την Καθαράν Δευτέραν όλοι από το Μοναστήριον και να πηγαίνουν εις την έρημον, ο καθείς χωριστά, έμεναν δε εκεί μέχρι της Κυριακής των Βαϊων. Κατά την συνήθειαν λοιπόν του Μοναστηρίου εξήλθε και ο Γέρων Ζωσιμάς και διήλθε τον Ιορδάνην ποταμόν με άλλους Μοναχούς. Αφού δε εχωρίσθη από τους άλλους, του ήλθε λογισμός να προχωρήση εις την ενδοτέραν έρημον, μήπως εύρη άλλον τινά Γέροντα Ασκητήν, ίνα ακούση λόγον Θεού από εκείνον. Ενώ δε εβάδιζεν, έφθασεν η ώρα να αναγνώση την Ακολουθίαν του και σταθείς προς Ανατολάς προσηύχετο. Εκεί δε όπου εστέκετο, είδε να εμφανίζεται σκιά τις ανθρωπίνου σώματος, νομίσας δε ότι ήτο φαντασία δαιμονική, έκαμε παρευθύς τον Σταυρόν του. Όταν ετελείωσε την Ακολουθίαν του, βλέπει φανερά, ότι περιεπάτει άνθρωπος τις προς το δεξιόν αυτού μέρος, το σώμα του οποίου ήτο μαύρον κατά πολύ, διότι τα μαλλιά του ήσαν άσπρα ωσάν βαμβάκι, πλην ήσαν μικρά και μόνον έως τον ώμον έφθαναν. Ευθύς ως είδε τούτον ο Γέρων εχάρη κατά πολύ, διότι επί τέλους εύρεν εκείνον όπου εζήτει και παρευθύς ήρχισε να τρέχη οπίσω του. Εκείνος όμως, ως είδε τον Ζωσιμάν ότι τρέχει προς αυτόν, έφευγε περισσότερον· αλλ’ ο Ζωσιμάς, αν και ήτο γέρων, πλην έτρεχε ταχύτερον και όταν τον επλησίασε τόσον, ώστε να ακούεται φωνή, έκλαυσεν ο Γέρων και λέγει προς εκείνον όπου εφαίνετο· «Διατί με αποφεύγεις τον αμαρτωλόν, δούλε του Θεού; Τι με απεχθάνεσαι τον γέροντα και δεν στέκεσαι να με ευλογήσης; Στάσου δια την αγάπην του Χριστού, διότι είμαι γέρων και δεν δύναμαι να σε ακολουθώ». Αυτά λέγων ο Γέρων και τρέχων έφθασεν εις τόπον τινά, όστις ήτο ως μικρός ξηροπόταμος, και τότε εκείνος ο οποίος εφαίνετο κατήλθε και πάλιν ανήλθεν, ο δε Γέρων εστάθη, μη δυνάμενος να περάση και έκλαιε περισσότερον. Τότε εκείνος, όστις εφαίνετο, απελογήθη και λέγει προς τον Ζωσιμάν· «Συγχώρησόν μοι, Αββά Ζωσιμά, δια τον Ιησούν Χριστόν· δεν δύναμαι να σταθώ να με ίδης, διότι είμαι γυνή γυμνή, ως με βλέπεις· πλην, εάν θέλης να σταθώ, ρίψε μου το ράσον σου, ίνα ενδυθώ και τότε με βλέπεις και μου δίδεις την ευχήν σου». Ως ο Αββάς Ζωσιμάς ήκουσεν ότι τον εκάλεσεν εξ ονόματος, εθαύμασεν, εννοήσας ότι πρόκειται περί ανθρώπου προορατικού. Του έρριψε λοιπόν ο Ζωσιμάς το εξώρασόν του και τότε επήγε προς εκείνον και του έβαλε μετάνοιαν· ομοίως δε και ο φαινόμενος έβαλε μετάνοιαν και πολλήν ώραν έμειναν πρηνείς και οι δύο και ο ένας έλεγε προς τον άλλον· «Ευλόγησόν με, δούλε του Θεού». Αφού δε παρήλθεν αρκετή ώρα, λέγει η γυνή εκείνη· «Αββά Ζωσιμά, συ πρέπει να με ευλογήσης, διότι είσαι Ιερεύς του Θεού του Υψίστου και τακτικώς ίστασαι εις το Άγιον Βήμα παρακαλών τον Θεόν δια τας αμαρτίας των άλλων· δια τούτο συ ευλογησόν με». Λέγει τότε ο Ζωσιμάς· «Αγία του Θεού, το χάρισμά σου φαίνεται περισσότερον από το ιδικόν μου, διότι είσαι προορατική και γνωρίζεις όχι μόνον το όνομά μου, αλλά και ότι είμαι Ιερεύς· δια τούτο, σε παρακαλώ πολύ, συ να με ευλογήσης!» Ως λοιπόν είδεν η γυνή εκείνη, ήτις εφαίνετο, ότι πλέον δεν την ευλογεί, εσηκώθη μόνη της και λέγει· «Ο Θεός ο Άγιος, ο αγαπών την σωτηρίαν των αμαρτωλών, Εκείνος να σε ευλογήση». Εσηκώθη τότε και ο Γέρων Ζωσιμάς. Είπε δε η Αγία προς τον Ζωσιμάν· «Αββά Ζωσιμά, διατί εκοπίασες και ήλθες έως εδώ, να ίδης μίαν γυναίκα αμαρτωλήν; Επειδή όμως σε έφερεν ο Θεός έως εδώ, ειπέ μοι, πως είναι οι Χριστιανοί; Πως είναι ο κόσμος; Πως είναι οι βασιλείς; Πως είναι η Εκκλησία του Χριστού»; Και ο Γέρων απήντησεν· «Όλοι καλά είναι με την ευχήν σου, Μήτερ Οσία, αλλά παρακάλεσε τον Θεόν και δι’ εκείνους και δι’ εμέ, διότι δια τούτο εκοπίασα εις τόσην οδοιπορίαν, ο αμαρτωλός». Τότε του λέγει η γυνή εκείνη· «Αββά Ζωσιμά, συ πρέπει να παρακαλέσης τον Θεόν δι’ εμέ· πλην, αφού με προστάζεις, θα κάμω υπακοήν». Τότε εστάθη η Αγία επί πολλήν ώραν και προσηύχετο, αλλά φωνή από το στόμα της δεν ηκούετο· ο δε Γέρων έπεσε πρηνής εις την γην και έλεγε το «Κύριε, ελέησον». Μετά πολλήν ώραν εσήκωσε τους οφθαλμούς του και βλέπει την γυναίκα εκείνην ισταμένην μίαν πήχην υψηλότερα από την γην, ως δε είδε τούτο εσκέφθη, ότι ίσως είναι φάντασμα δαιμονικόν και προσποιείται, ότι προσεύχεται. Τότε είπε η γυνή· «Τίνες οι λογισμοί σου, Αββά Ζωσιμά, και σκέπτεσαι ότι είμαι φάντασμα; Γυνή είμαι αμαρτωλότερη από όλον τον κόσμον». Ποιήσασα δε το σημείον του Σταυρού εις όλον της το σώμα, λέγει προς τον Γέροντα· «Ο Θεός, Αββά Ζωσιμά, να μας ελευθερώση απότας τέχνας του διαβόλου». Τότε ο Ζωσιμάς έπεσε κάτω εις την γην και με δάκρυα πολλά ήγγισε τους πόδας της Αγίας και είπε προς αυτήν· «Σε ορκίζω, δούλη του αληθινού Θεού και Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ειπέ μοι πως ευρέθης εδώ εις την έρημον; Πόθεν είσαι και πως ησκήτευσες; Και πόσον καιρόν έχεις όπου ευρίσκεσαι εδώ; Ταύτα ειπέ μου δια την αγάπην του Θεού και μη μου κρύψης τίποτε, διότι δι’ αυτό ηυδόκησεν ο Θεός και σε είδα· ίνα ακούσω και εγώ και ωφεληθώ από τους λόγους σου· διότι αν δεν ήθελεν ο Θεός να σε ίδω, δεν ήθελον περιπατήσει τόσον δρόμον εγώο γέρων και αδύνατος, όστις ποτέ δεν ηδυνήθην να εξέλθω από το κελλίον μου». Ότε λοιπόν ήκουσεν η Αγία τους λόγους και είδε τα δάκρυά του, λέγει προς τον Ζωσιμάν· «Αββά Ζωσιμά, εντρέπομαι, η αμαρτωλή, να διηγηθώ τα έργα μου, διότι είναι γεμάτα εντροπήν, αλλά θα τα εξομολογηθώ σήμερον όλα προς την αγιωσύνην σου. Εγώ, τίμιε Γέρων, είμαι από την Αίγυπτον· όταν έζων οι γονείς μου και εγώ ήμουν εις ηλικίαν δώδεκα ετών, άφησα τους γονείς μου και μετέβην εις την Αλεξάνδρειαν, εκεί δε ήμουν πολιτική δεκαεπτά χρόνους· και τόσον εκυλιόμην εις την αμαρτίαν, ώστε μόνον δια να έρχωνται πολλοί προς εμέ, δεν τους έπαιρνα τίποτε· και τόσον ήμην πτωχή, ώστε έζων με την εργασίαν των χειρών μου, άλλοτε με την ρόκαν, και άλλοτε με άλλην εργασίαν. Μίαν ημέραν λοιπόν εξήλθον έξω εις τον αιγιαλόν και βλέπω πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι εισήρχοντο εις πλοίον τι μεγάλο και ως το είδα ηρώτησα ένα από εκείνους, που πηγαίνουν οι άνθρωποι αυτοί. Αυτός δε μου απήντησεν· «Εις την Ιερουσαλήμ πηγαίνομεν, διότι πλησιάζει η ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού». Τότε λέγω προς εκείνον· «Άρα γε θέλουν να υπάγω και εγώ μαζί των»; Λέγει εκείνος· «Εάν έχης να δώσης τον ναύλον, κανείς δεν σε εμποδίζει». Εγώ δε είπον· «Δεν έχω τον ναύλον, αλλ’ έχω το σώμα μου, δια να τραφώ και να υπάγω έως τα Ιεροσόλυμα χωρίς αγώγιον». Εκείνος, ως ήκουσε τους λόγους μου, έφυγε γελών. Εγώ δε, Αββά Ζωσιμά, όχι ότι είχον καλόν σκοπόν να υπάγω εις τα Ιεροσόλυμα, αλλ’ επεθύμουν να σύρω και άλλους πλησίον μου. Σου είπον, Αββά Ζωσιμά μου, μη με αναγκάζης να είπω περισσότερα, διότι μιαίνω την γην και τον αέρα με τους λόγους μου». Αυτά ειπούσα η Αγία εσιώπησε. Λέγει τότε ο Ζωσιμάς· «Ειπέ μου, Μήτερ Οσία, έως το τέλος και μη αποκρύψης τίποτε από εμέ». Πάλιν δε απεκρίθη η Αγία και είπεν· «Αββά Ζωσιμά, επειδή με αναγκάζεις, θα σου τα ειπώ όλα. Παρευθύς λοιπόν έρριψα κάτω την ρόκαν μου και τρέχω εις ένα από τα πλοία εκείνα, όπου ήσαν έτοιμα να φύγουν, διότι ήσαν και άλλα πολλά πλοία έτοιμα να ξεκινήσουν και βλέπω εκεί δέκα νέους ωραίους, οίτινες εισήρχοντο εις το πλοίον και τους λέγω· «Πάρετε και εμέ μαζί σας και δώσατε τον ναύλον δι’ εμέ και εγώ θέλω τον εξαγοράσει». Εκείνοι, ως ήκουσαν τούτο, με επήραν εις το πλοίον και όσας αμαρτίας έκαμα εκεί, Αββά, εντρέπομαι να σου τας διηγηθώ. Αυτό δε μόνον θαυμάζω, πως δεν εσχίσθη η θάλασσα να μας καταπίη όλους, όσοι είμεθα μέσα εις το πλοίον, αλλά ο Θεός ανέμενε την μετάνοιάν μου. Όταν δε εξήλθον από το πλοίον, δεν με έφθασαν αι πρώται μου αμαρτίαι, αλλ’ εζήτουν και άλλους περισσοτέρους εραστάς. Τέλος έφθασε και η ημέρα της Υψώσεως και εγώ συνέχιζα, όπως και πρώτα, την αμαρτίαν. Έβλεπα δε τους ανθρώπους, οίτινες μετέβαινον την νύκτα εις την Εκκλησίαν και τους ηκολούθουν και εγώ, μόνον και μόνον δια να βλέπω τους νέους. Όταν δε έφθασα εις την Εκκλησίαν προσεπάθουν να εισέλθω και εγώ από την θύραν, με απώθουν όμως άλλοι και δεν με άφηναν να εισέλθω». Τοιουτοτρόπως λοιπόν εισήλθον όλοι εις την Εκκλησίαν, εις εμέ δε εστάθη αδύνατον να προχωρήσω και έμενον έξω· τρεις και τέσσαρας φοράς προσεπάθησα, αλλά δεν ημπόρεσα. Τότε εστάθην εις μίαν εξωτερικήν γωνίαν του Ναού· ισταμένη δε εκεί ενεθυμήθην ότι από τας αμαρτίας μου δεν δύναμαι να εισέλθω· και εν ω έκλαια δια τας αμαρτίας μου, βλέπω άνωθέν μου, ότι ήτο Εικών τις της Παναγίας και ως την είδα εδάκρυσα και είπα· «Παρθένε Δέσποινα Θεοτόκε, η γεννήσασα τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, γνωρίζω ότι δεν είμαι αξία να βλέπω την αγίαν Σου Εικόνα εξ αιτίας των πολλών μου αμαρτιών· αλλά επειδή δια τούτο έγινεν ο Θεός άνθρωπος, δια να καλέση τους αμαρτωλούς εις μετάνοιαν, βοήθησόν με και εμέ να εισέλθω εις την Εκκλησίαν, ίνα ίδω το άγιον Ξύλον όπου εσταυρώθη ο Υιός Σου δια τας ιδικάς μου αμαρτίας και έχυσε το άγιόν Του Αίμα, δια να σώση τους αμαρτωλούς· και εάν καταξιωθώ να το ίδω, σε παρακαλώ να γίνης εγγυήτρια προς τον Υιόν Σου, ότι πλέον δεν θα μιάνω το σώμα μου, αλλ’ όταν εξέλθω από την Εκκλησίαν, θα υπάγω όπου με οδηγήσης. Αυτά είπα και έλαβα ολίγην άνεσιν· έπειτα ανεμίχθην με άλλους ανθρώπους και εισήλθον εις την Εκκλησίαν, κανείς δε πλέον δεν με ημπόδισεν, όπως την πρώτην φοράν. Όταν δε είδον το πανάγιον Ξύλον του Τιμίου Σταυρού, φόβος και τρόμος με κατέλαβεν· έπεσα λοιπόν κάτω εις την γην και το προσεκύνησα με δάκρυα και ως το προσεκύνησα, έδραμον πάλιν εις τον τόπον όπου ήτο ιστορημένη η Θεοτόκος και κλαίουσα έλεγα· «Συ, Παναγία Παρθένε, δεν με περιεφρόνησες την αμαρτωλήν και αναξίαν δούλην σου, αλλά με κατηξίωσες να ίδω εκείνο, το οποίον ηγάπων και επεθύμουν· δια τούτο, Δέσποινα Θεοτόκε, δείξε μου τον δρόμον, πως να σωθώ· Συ γενού οδηγία της σωτηρίας μου· Συ η οποία έγινεςεγγυήτρια, Συ καθοδήγησέ με, πως να είμαι αρεστή εις τον Υιόν Σου». Εν ω δε εγώ έλεγον ταύτα, ήκουσα φωνήν, ήτις μου είπεν· «Αν περάσης τον Ιορδάνην, θέλεις εύρει μεγάλην ανάπαυσιν». Ως δε ήκουσα τούτο, εβόησα μεγαλοφώνως· «Δέσποινα, Δέσποινα, μη εγκαταλείπης με». Αυτό είπα και εξήλθον, ίναυπάγω προς τον Ιορδάνην. Εις τον δρόμον με είδε Χριστιανός τις και μου έδωσε τρία νομίσματα δια το όνομα του Χριστού. Τα επήρα λοιπόν και ηγόρασα με αυτά τρεις άρτους. Εκεί ηρώτησα τινά, ποίος δρόμος οδηγεί εις τον Ιορδάνην. Εκείνος δε μου έδειξε τον δρόμον και ήρχισα κλαίουσα να περιπατώ. Αργά προς το εσπέρας έφθασα εις τον Ναόν του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, πλησίον του Ιορδάνου και την ημέραν εκείνην μετέλαβα εις το Μοναστήριον, έφαγον μισόν άρτον και έπιον από το ύδωρ του Ιορδάνου· έπειτα έπεσα και εκοιμήθην εκεί. Το πρωϊ, όταν εξημέρωσε, κατήλθον εις τον ποταμόν και ευρούσα πλοιάριον, επέρασα με αυτό τον ποταμόν και ήλθον έως εδώ όπου βλέπεις, Αββά Ζωσιμά». Ηρώτησε τότε ο Γέρων· «Πόσους χρόνους έχεις, Αγία, όπου είσαι εδώ εις την έρημον»; Απεκρίθη η Αγία· «Τεσσαράκοντα χρόνους έχω εδώ, Αββά Ζωσιμά». Ηρώτησε δε πάλιν την Αγίαν ο Ζωσιμάς· «Και πόθεν εύρισκες την τροφήν σου μέχρι σήμερον; Πως επέρασες τόσους χρόνους»; Απεκρίθη η Αγία· «Δύο και ήμισυν άρτους είχον όταν επέρασα τον Ιορδάνην και τόσον εξηράνθησαν, ώστε έγιναν ως πέτραι· όμως με αυτούς, τρώγουσα από ολίγον, και με τα χορτάρια αυτής της ερήμου επέρασα». Κατόπιν ηρώτησε πάλιν ο Γέρων· «Πως επέρασες τόσον καιρόν; Είχες κανένα πειρασμόν ή όχι»; Η Αγία απεκρίθη· «Αββά Ζωσιμά, με ηρώτησες πράγμα δια το οποίον φρίττω και να το ενθυμούμαι, διότι εάν σου είπω τους όσους πειρασμούς υπέμεινα και έπαθα, φοβούμαι μήπως τους πάθω και πάλιν». Αλλ’ ο Γέρων της λέγει· «Παρακαλώ σε, δούλη του αληθινού Θεού, μη μου κρύψης τίποτε, αλλά διηγήσου μου όλα δια την αγάπην του Χριστού». Απεκρίθη η Αγία· «Πίστευσέ με, Αββά Ζωσιμά, δεκαεπτά χρόνους έκαμα εις την έρημον αυτήν, όπου είχα πολλούς πειρασμούς από τον δαίμονα· διότι όταν ήρχιζα να φάγω, ενεθυμούμην το κρέας και τα οψάρια της Αιγύπτου, ενεθυμούμην τον οίνον τον πολύν, όπου έπινα εκεί και κατεκαίετο η καρδία μου, διότι εδώ ουδέ καν νερόν δεν είχον να πίω. Ενεθυμούμην πάλιν τα άσματα όπου ήξευρα και ήρχιζα να τραγουδώ και παρευθύς ενεθυμούμην τας αμαρτίας μου και την Παναγίαν Παρθένον, την οποίαν έβαλα εγγυήτριαν, και μου ήρχοντο δάκρυα και έκλαιον, η ταλαίπωρος. Ευθύς τότε επεκαλούμην την Θεοτόκον και αμέσως έλαμπεν έμπροσθέν μου φως περισσόν και εχάνοντο οι κακοί λογισμοί. Πως να διηγηθώ, Αββά Ζωσιμά, την φλόγα όπου έκαιε την καρδίαν μου δια την πορνείαν; Όταν όμως μου ήρχετο τοιούτος λογισμός, έπιπτα κάτω εις την γην με δάκρυα και δεν εσηκωνόμην, εάν δεν ήθελα ίδει εκείνο το φως να σκορπίση τους λογισμούς μου. Λοιπόν με τοιούτους πειρασμούς, Αββά Ζωσιμά, ηνωχλούμην κατά τους δεκαεπτά εκείνους χρόνους· από τότε δε έως σήμερον, με την βοήθειαν της Παναγίας μου, δεν έχω κανένα πειρασμόν». Ηρώτησε πάλιν ο Αββάς Ζωσιμάς· «Και πλέον δεν επεθύμησες να έχης τροφήν ή ένδυμα;» Η δε Αγία απεκρίθη· «Τους άρτους, όπως σου είπον, έφαγον εις τους δεκαεπτά χρόνους και από τότε τρέφομαι με τα χόρτα της γης ταύτης· το ένδυμά μου δε, το πρώτον όπου είχα, κατεστράφη και έπεσε και ησθανόμην ψύχραν πολλήν την νύκτα και πάλιν την ημέραν είχον περισσόν καύσωνα, τόσον ώστε πολλάς φοράς έπιπτα κάτω ως αποθαμένη άλλοτε από το πολύ ψύχος (δια τούτο και ο τόπος εκείνος είναι έρημος, διότι η διαφορά της θερμοκρασίας μεταξύ της ημέρας και της νυκτός είναι τόσον μεγάλη, ώστε καταστρέφει πάσαν ικμάδα ζωής) και άλλοτε από τον πολύν καύσωνα, αλλ’ ο Θεός όστις είπεν, ότι «Ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος» (Ματθ. δ:4, Λουκ. δ:4), αυτός με έθρεψε και με εσκέπαζε, διότι Αυτός περιβάλλει τον ουρανόν εν νεφέλαις». Όταν ο Ζωσιμάς ήκουσεν, ότι του ωμίλησε περί θείων Γραμμάτων, την ηρώτησε· «Γνωρίζεις, Αγία, γράμματα; Ή σου τα έδειξε κανείς;» Απεκρίθη η Αγία· «Αββά Ζωσιμά, εγώ άνθρωπον ακόμη δεν είδα τόσον καιρόν· ούτε γράμματα γνωρίζω, Αββά μου· αλλά ο Θεός, όστις δίδει την γνώσιν εις τους ανθρώπους, Εκείνος μου διδάσκει τους λόγους τούτους· παρακάλει λοιπόν τον Θεόν, Αββά Ζωσιμά, δι’ εμέ την αμαρτωλήν». Ως ήκουσεν ο Ζωσιμάς τους λόγους τούτους, ηθέλησε να βάλη μετάνοιαν· η Αγία όμως δεν τον άφησε να βάλη μετάνοιαν, μόνον του είπεν· «Αββά Ζωσιμά, αυτά όπου σου είπα και ήκουσες, πρόσεχε να μη τα είπης εις κανένα, έως ότου αποθάνω· τώρα πήγαινε εις το καλόν και τον ερχόμενον χρόνον θέλεις με ίδει πάλιν· μόνον, σε παρακαλώ, να κάμης αυτό το οποίον θέλω σου είπει· τον ερχόμενον χρόνον να μη περάσης τον Ιορδάνην, όπως έχετε συνήθειαν, αλλά απόμεινε εις το Μοναστήριον, διότι αν θελήσης να εξέλθης, δεν θέλεις δυνηθή· κατά δε την Μεγάλην Πέμπτην αργά, πάρε τα Άγια Μυστήρια και έλα εις τον Ιορδάνην, περίμενέ με δε εκεί, διότι αφ’ ότου ήλθον εδώ, ακόμη δεν μετέλαβα· δια τούτο, σε παρακαλώ, να μου φέρης την Αγίαν Κοινωνίαν να μεταλάβω· να ειπής δε εις τον Αββάν Ιωάννην, τον Ηγούμενον του Μοναστηρίου σας, να προσέχη καλώς, διότι πολλά κακά υπάρχουν μέσα εις το Μοναστήριον και είναι ανάγκη να διορθωθούν». Αυτά είπεν η Αγία και ευθύς έφυγε προς την έρημον. Ο δε Γέρων εθαύμαζε, πως του είπε τας συνηθείας του Μοναστηρίου και πως εγνώριζε τα σφάλματα των Μοναχών, πεσών δε κάτω εις την γην ησπάσθη τον τόπον, εις τον οποίον είχε σταθή η Αγία. Ευχαριστήσας δε τον Θεόν επέστρεψεν εις το Μοναστήριον. Το επόμενον έτος, κατά την συνήθειαν του Μοναστηρίου, ηθέλησεν ο Ζωσιμάς να εξέλθη, αλλά δεν ηδυνήθη, διότι επειράχθη από πυρετόν και τότε ενεθυμήθη, ότι του είπεν η Αγία να μη εξέλθη από το Μοναστήριον. Αφού λοιπόν έμεινεν επ’ ολίγας ημέρας πυρέσσων, εθεραπεύθη. Ότε δε ήλθεν η Μεγάλη Πέμπτη, έλαβε την Αγίαν Κοινωνίαν, καθώς του είπεν η Αγία, έλαβε και ολίγα σύκα, φοινίκια και φακήν βεβρεγμένην εις το ύδωρ και ήλθε πλησίον του ποταμού. Εν ω δε ανέμενε να ίδη την Αγίαν, έκλαιε, διότι η ώρα παρήρχετο και η Αγία δεν εφαίνετο να έρχεται. Τότε του ήλθε λογισμός και εσκέπτετο πως θα περάση η Αγία τον Ιορδάνην, όταν έλθη, αφού πλοίον δεν υπήρχεν εκεί; Εν ω δε ταύτα εσκέπτετο, βλέπει την Αγίαν ερχομένην και ευθύς ως την είδεν εστάθη πάλιν και εσκέπτετο πως θα περάση τον ποταμόν. Αν δε και ήτο νύκτα, όμως επειδή η σελήνη έφεγγε πολύ καθαρά, είδεν την Αγίαν να κάμνη τον Σταυρόν της και παρευθύς ευρέθη εις το άλλο μέρος του ποταμού. Ταύτα ιδών ο Ζωσιμάς ητοιμάζετο να προσκυνήση και η Αγία του λέγει· «Αββά Ζωσιμά, τι θέλεις να κάμης; Τα Άγια Μυστήρια βαστάζεις και θέλεις να βάλης μετάνοιαν;» Ειπούσα δε τον λόγον αυτόν η Αγία, έφθασε πλησίον του Γέροντος και του λέγει· «Ευλόγησόν με Αββά, ευλόγησόν με». Έπειτα παρεκάλεσε τον Γέροντα και είπε το «Πάτερ ημών» και το «Πιστεύω», κατόπιν τον ησπάσθη, κατά την συνήθειαν της αγάπης και ούτως εκοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων. Κατόπιν προσηυχήθη λέγουσα· «Νυν απολύεις την δούλην σου, Δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη, ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου». Έπειτα εστράφη προς τον Γέροντα και του λέγει· «Συγχώρησόν με, Αββά Ζωσιμά, και σε παρακαλώ, αν είναι ευλογημένον, να μου κάμης άλλο ένα θέλημα, πήγαινε εις το Μοναστήριόν σου με την βοήθειαν του Θεού και κατά τον επόμενον χρόνον όπου έρχεται, να έλθης πάλιν εις τον τόπον όπου με συνήντησες την πρώτην φοράν και θέλεις με ίδει, καθώς θέλει ο Θεός». Ο δε Γέρων απεκρίθη· «Δούλη του αληθινού Θεού, είθε να ήμην άξιος να σε ακολουθήσω· αλλά τουλάχιστον λάβε από ταύτα τα φαγητά, όπου σου έφερα». Ήπλωσε τότε η Αγία την χείρα της και επήρε τρία μόνον σπειρία από την φακήν και πάλιν έκαμε τον Σταυρόν της και επέρασε τον Ιορδάνην ποταμόν επί των υδάτων, όπως την πρώτην φοράν. Ο δε Γέρων επέστρεψεν εις το Μοναστήριόν του, δοξάζων τον Θεόν. Όμως πολύ επικραίνετο, διότι δεν έμαθε το όνομα της Αγίας, αλλ’ ήλπιζεν, ότι θα την ερωτήση κατά το επόμενον έτος. Όταν λοιπόν έφθασεν ο νέος χρόνος και ήλθεν η Κυριακή της Τυρινής, εξήλθεν από το Μοναστήριον, κατά την συνήθειάν του, και περιεπάτει εις την έρημον παρατηρών εδώ και εκεί μήπως ίδη την Αγίαν. Επειδή όμως δεν την έβλεπεν, ήρχισε να κλαίη και με δάκρυα πολλά έλεγε προς τον Θεόν· «Θεέ μου Μεγαλοδύναμε, Συ όστις με κατηξίωσες να ίδω τοιούτον μυστήριον, μη με υστερήσης έως τέλους, ίνα το συμπληρώσω· καταξίωσέ με, Χριστέ μου, να απολαύσω και πάλιν την ευχήν της δούλης σου». Εν ω δε με τους λόγους τούτους παρεκάλει τον Θεόν, παρετήρει δεξιά και αριστερά, μήπως την ίδη. Και πράγματι την είδεν, νεκράν όμως με εσταυρωμένας τας χείρας και την κεφαλήν εστραμμένην προς την δύσιν. Τότε έδραμε κλαίων και εγγίσας τας πόδας της Αγίας, τους έβρεχε με τα δάκρυά του. Όσον λοιπόν ηδύνατο έκλαυσε, έπειτα δε ανέγνωσεν από το Ψαλτήριον τον Άμωμον. Αφού λοιπόν ο Ζωσιμάς ετελείωσε την ανάγνωσιν, ευρίσκετο εις απορίαν τι να πράξη· και ευθύς βλέπει άνωθεν της κεφαλής της Αγίας γράμματα χαραγμένα εις την γην, τα οποία έλεγον· «Αββά Ζωσιμά, θάψε το σώμα της ταπεινής Μαρίας εδώ όπου το εύρες και παρακάλει τον Θεόν δι’ εμέ. Ετελειώθην δε κατά τον μήνα Φαρμουθί, δηλαδή τον Απρίλιον, την νύκτα εκείνην κατά την οποίαν μετέλαβα». Ως είδεν ο Ζωσιμάς την φραφήν αυτήν, ηπόρησε τις να την έγραψε· διότι η Αγία του είχεν είπει, ότι δεν εγνώριζε γράμματα. Απορούσε ακόμη και δια το πως η Αγία επεριπάτησεν είκοσι ημερών δρόμον εις μίαν ώραν. Και πάλιν ευρίσκετο εις απορίαν με τι να σκάψη την γην. Βλέπει τότε εκεί μικρόν ξύλον ερριμμένον κάτω εις την γην και με εκείνο ήρχισε να σκάπτη. Αλλά δεν ηδύνατο, διότι ήτο γέρων και ο τόπος πολύ ξηρός. Αίφνης βλέπει λέοντα τινά, όστις ελθών έλειχε τους πόδας της Αγίας και πολύ εφοβήθη· διότι ενεθυμήθη τον λόγον τον οποίον του είχεν είπει η Αγία, ότι θηρίον δεν είδε κατά τους τεσσαράκοντα χρόνους· έκαμεν όμως τον Σταυρόν του και ήλπιζε να μη βλαβή, είπε δε προς τον λέοντα· «Ω θηρίον ανήμερον, επειδή η δύναμις του Θεού σε έφερεν εδώ να με βοηθήσης, σκάψε την γην δια να θάψωμεν το Λείψανον της Αγίας, διότι εγώ είμαι γέρων και δεν δύναμαι ούτε να σκάψω, ούτε να υπάγω να φέρω σκαπτικά εργαλεία· δια τούτο κάμε συ τον τάφον της Αγίας». Ούτως είπεν ο Γέρων και παρευθύς ο λέων ήρχισε με τους εμπροσθίους του πόδας να σκάπτη την γην, έσκαψε δε τόσον, όσον εχρειάζετο δια να σκεπασθή το σώμα της Αγίας· αφού δε ετελείωσεν, έβαλε μετάνοιαν εις τον Γέροντα και έφυγεν εις την έρημον. Έθαψε τότε ο Γέρων το Λείψανον της Αγίας εις την θέσιν όπου το εύρε και επέστρεψεν εις το Μοναστήριον δοξάζων και υμνών τον Θεόν. Κατά την παραγγελίαν δε της Αγίας και ο Ηγούμενος Ιωάννης ερευνήσας εύρε πολλά σφάλματα εις το Μοναστήριον, τα οποία και ηγωνίσθη να διορθώση. Εις το Μοναστήριον αυτό απέθανεν ο Γέρων Ζωσιμάς εις ηλικίαν εκατόν ετών. Αυτά είναι τα έργα της πόρνης, ευλογημένοι Χριστιανοί· αυταί είναι αι αρεταί της απεγνωσμένης γυναικός· πόρνη αληθώς ήτο, αλλά αι μεγάλαι της αρεταί την ηξίωσαν της Βασιλείας των ουρανών· αμαρτωλή ήτο, αλλά η μετάνοιά της την έσωσεν. Ας ίδωμεν πως ησκήτευσεν, ας ίδωμεν πως ηγωνίσθη. Δεν ήτο και αυτή αμαρτωλή; Δεν ήτο και αυτή απεγνωσμένη; Τοιουτοτρόπως λοιπόν και ημείς ας μετανοήσωμεν δια τας αμαρτίας ημών και ας μη περιπίπτωμεν εις απόγνωσιν. Ακόμη δε και αν αι αμαρτίαι μας είναι ως την άμμον της θαλάσσης, ας μη απελπιζώμεθα, διότι καμμία αμαρτία δεν είναι ικανή να αποκλείση το έλεος του Θεού, ούτε υπάρχει κανέν σφάλμα, το οποίον να μη διορθώνεται με την μετάνοιαν. Διότι ο πανάγαθος Θεός δέχεται ενός εκάστου την μετάνοιαν· μόνον ας επιστραφώμεν προθύμως με όλην μας την καρδίαν, ας μετανοήσωμεν και ο Θεός μάς δέχεται, διότι είναι εύσπλαγχνος και πολυέλεος. Ας μη λέγωμεν δε ότι θα κάμωμεν αμαρτίας πολλάς και ύστερον θέλομεν μετανοήσει, διότι όποιος πραγματεύεται ούτω την σωτηρίαν του, δεν τον αξιώνει ο Θεός της μετανοίας. Μήπως γνωρίζομεν εάν μέλλη να αποθάνωμεν απόψε; Ή γνωρίζομεν την ώραν του θανάτου μας; Δια τούτο ο Κύριος ημών ορίζει εις το άγιον Ευαγγέλιον· «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε ποία ώρα ο Κύριος υμών έρχεται» (Ματθ. κδ:42). Επειδή λοιπόν δεν γνωρίζομεν την ημέραν του θανάτου μας, ας μη οκνούμεν δια την σωτηρίαν μας, ας με αμελούμεν δια το καλόν της ψυχής μας, διότι η αμέλεια ποτέ καλόν δεν επέτυχε, ποτέ αγαθόν δεν συνεπλήρωσε, ούτε σωματικόν ούτε ψυχικόν. Και όπως όταν αμελήση κανείς τον αγρόν του, ή την άμπελόν του και δεν τα καλλιεργήση, καταστρέφονται από τας ακάνθας και τα βότανα, ούτω συμβαίνει και εις την ψυχήν εκάστου Χριστιανού. Όταν παραμελήση ο άνθρωπος το έργον του Θεού και το συμφέρον της ψυχής του, απόλλυται η ψυχή του ανθρώπου εκείνου από λογισμούς κακούς, από νοήματα δαιμονικά και από άλλας ενεργείας του πονηρού. Δια τούτο πρέπει να μη αμελούμεν το καλόν της ψυχής μας και να μη λέγωμεν· «Σήμερον ας αμαρτήσωμεν και αύριον θέλομεν μετανοήσει· εις την νεότητά μας ας κάμνωμεν αμαρτίας και εις το γήρας μας θέλομεν μετανοήσει». Διότι ο τοιούτος λογισμός είναι του διαβόλου, όστις ποτέ δεν θέλει το καλόν της ψυχής μας· εάν εις την νεότητά μας δεν θέλωμεν να μετανοήσωμεν, οπότε δυνάμεθα να τελέσωμεν τον κανόνα του Πνευματικού μας, πως θα μετανοήσωμεν εις το γήρας, οπότε αδυνατεί το σώμα μας; Τότε όπου δεν δυνάμεθα ούτε να μετανοήσωμεν, ούτε να νηστεύσωμεν, ούτε να αγρυπνήσωμεν, ούτε άλλον τινά κόπον να κάμωμεν δια τας αμαρτίας μας; Τώρα, ότε έχομεν τον καιρόν, ας μετανοήσωμεν· μάλιστα σήμερον όπου εκάμαμεν την αμαρτίαν, σήμερον ας την εξομολογηθώμεν· διότι, ως λέγει ο σοφός Σολομών· «Ου γαρ γινώσκεις τι τέξεται η επιούσα» (Παροιμ. κζ:1). Δηλαδή, δεν γνωρίζομεν τι θέλει μας συμβή έως αύριον. Επειδή λοιπόν δεν γνωρίζομεν τι θέλει μας συμβή έως αύριον, ας μη συμπεριφερώμεθα ως αθάνατοι, ας μη αμαρτάνωμεν, ως να μη ηθέλομεν αποθάνει ποτέ, Αλλά, ως γνωρίζοντες, ότι ολίγη και πρόσκαιρος είναι η παρούσα ζωή μας, ας διορθώσωμεν τον εαυτόν μας· ας επιστρέψωμεν με την θέλησίν μας εις το αγαθόν· ας μεταστρέψωμεν την φροντίδα μας εις το συμφέρον της ψυχής μας. Μη ενδιαφερώμεθα μόνον πως να πλουτίσωμεν, ή πως να ενδυθώμεν, ή πως να τραφώμεν, αλλά μάλλον να συλλογιζώμεθα πως να αρέσκωμεν εις τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, πως να τελειοποιήσωμεν τας αρετάς, πως να επιτύχωμεν την Βασιλείαν των ουρανών. Διότι και ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, εις το άγιον Ευαγγέλιον, μάς παραγγέλλει λέγων: «Μη μεριμνάτε τη ψυχή υμών τι φάγητε και τι πίητε, μηδέ τω σώματι υμών τι ενδύσησθε· ουχί η ψυχή πλείον έστι της τροφής και το σώμα του ενδύματος;» (Ματθ, στ:25). Δηλαδή, μη συλλογίζεσθε μέσα εις την ψυχήν σας τι θα φάγετε ή τι να πίετε, ούτε να φροντίζετε με τι να ενδύσετε το σώμα σας. Δεν είναι η ψυχή σας ανωτέρα από το φαγητόν; Δεν είναι το σώμα σας καλλίτερον από το ένδυμα; Δηλονότι εφ’ όσον συλλογίζεσθε δια το φαγητόν όπου δεν είναι τίποτε, πως δεν φροντίζετε και δια την ψυχήν σας, ήτις είναι πράγμα πολυτιμότερον του κόσμου όλου; Και πάλιν ορίζει ο Κύριος· «Εμβλέψατε εις τα πετεινά του ουρανού, ότι ου σπείρουσιν, ουδέ θερίζουσιν, ουδέ συνάγουσιν εις αποθήκας και ο Πατήρ υμών ο ουράνιος τρέφει αυτά· ουχ υμείς μάλλον διαφέρετε αυτών; Τις δε εξ υμών μεριμνών δύναται προσθήναι επί την ηλικίαν αυτού πήχυν ένα;» (Αυτ. 26-27). Τουτέστιν, ίδετε τα πτηνά όπου πετούν εις τον αέρα, ότι ούτε σπείρουν ούτε θερίζουν, ούτε συναθροίζουν εις αποθήκας και ο Θεός, ο Πατήρ όλων, τρέφει αυτά. Σεις δε οι άνθρωποι, δεν διαφέρετε περισσότερον από αυτά; Ποίος δε, αν θελήση, δύναται να προσθέση εις το σώμα του έστω και μίαν πήχυν; Ορίζει δε πάλιν ο Κύριος· «Και περί ενδύματος τι μεριμνάτε; Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού, πως αυξάνει· ου κοπιά ουδέ νήθει· λέγω δε υμίν, ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού περιεβάλετο ως εν τούτων. Ει δε τον χόρτον του αγρού σήμερον όντα και αύριον εις κλίβανον βαλλόμενον ο Θεός ούτως αμφιέννυσιν, ου πολλώ μάλλον υμάς, ολιγόπιστοι»; (Ματθ. στ: 28-30). Δηλαδή διατί μεριμνάτε δια το ένδυμα; Παρατηρήσατε τα λουλούδια του κάμπου, πως αυξάνουν, ενώ καθόλου δεν κοπιάζουν ούτε γνέθουν· σας λέγω, ότι ούτε ο Σολομών, παρ’ όλην του την μεγαλοπρέπειαν και την τιμήν, όπου είχε, δεν ενεδύθη ως εν από αυτά. Δεν ηδυνήθη δηλαδή να στολισθή τόσον ωραία, ως είναι εστολισμένα τα λουλούδια. Αν δε τον χόρτον του κάμπου, όπου σήμερον υπάρχει, αύριον δε τον ρίπτουν εις φούρνον και καίεται, ο Θεός τον ενδύει και τον στολίζει, πόσω μάλλον σάς, ολιγόπιστοι, δεν θα ενδύση; «Μη ουν μεριμνήσητε λέγοντες, τι φάγωμεν, ή τι πίωμεν, ή τι περιβαλώμεθα· πάντα γαρ ταύτα, τα έθνη επιζητεί· οίδε γαρ ο Πατήρ ημών ο ουράνιος, ότι χρήζετε τούτων απάντων· ζητείτε δε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην Αυτού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν» (Αυτ. 31-33). Δηλαδή μη μεριμνάτε, λέγοντες τι να φάγωμεν, ή τι να πίωμεν, ή τι να ενδυθώμεν, διότι όλα ταύτα τα ζητούν τα έθνη· ο Θεός, όμως, ο Πατήρ σας, όστις είναι εις τους ουρανούς, γνωρίζει ό,τι τα χρειάζεσθε και θα σας τα δώση. Δια τούτο, σεις ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην Του και αυτά όλα θα σας δοθούν. Και ημείς λοιπόν, ευλογημένοι Χριστιανοί, ας μη καταπονούμεθα δια τα τοιαύτα, αλλ’ ας συλλογιζώμεθα το συμφέρον της ψυχής μας, ας επιμελούμεθα την σωτηρίαν μας, ας φροντίζωμεν πως να θρέψωμεν την ψυχήν μας με λόγον Θεού· ας αγωνισθώμεν πως να ποτίσωμεν την ψυχήν μας με διδαχήν θεάρεστον· ας ενδιαφερθώμεν πως να ενδύσωμεν με αρετάς την ψυχήν μας, δια να μας αξιώση ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, εδώ μεν να διέλθωμεν υγιείς, εν ευτυχία και γαλήνη, ασκανδάλιστοι, από εχθρούς ψυχικούς και σωματικούς, εκεί δε της αιωνίου Του Βασιλείας· ότι Αυτώ πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις, συν τω ανάρχω Αυτού Πατρί και τω Παναγίω και αγαθώ και ζωοποιώ αυτού Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Αγία Μαρία Αιγύπτια:
Παράδειγμα μετανοίας και υπερνικήσεως των πειρασμών. Ελπίδα για όλους τους πεπτωκότας ανθρώπους.
Μυργιώτης Παναγιώτης, Μαθηματικός
Η Αγία μας Εκκλησία διανύουσα περίοδο νηστείας προβάλλει στους πιστούς παραδείγματα προς μίμηση. Η αναστήλωση των ιερών εικόνων, με το τέλος της εκατόχρονης και πλέον διαμάχης, η μνήμη του Γρηγορίου Παλαμά, η προσκύνηση του τιμίου Σταυρού, η μνήμη του Αγίου Ιωάννου της κλίμακος και η μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας τιμώνται τις Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μας προετοιμάζει, με σοφό τρόπο, η εκκλησία για να εορτάσουμε τα σεπτά πάθη του Κυρίου, την Σταύρωση την ατιμωτική και την τριήμερο έγερση. Τον θρίαμβο της Ζωής επί του θανάτου, του Φωτός επί του σκότους.
Στο παρόν κείμενο θα μας απασχολήσει η Οσία Μαρία η Αιγύπτια. Η μνήμη της τιμάται την 1η Απριλίου κάθε έτους και επίσης την πέμπτη Κυριακή των νηστειών. Για να τιμάται η μνήμη της δυο φορές το χρόνο κάτι το ιδιαίτερο θα έχει και κάποιο μήνυμα θα θέλει να εκπέμψει η Αγία μας Εκκλησία. Και μάλιστα στην περίοδο της νηστείας, στην πορεία μας προς το Πάσχα.
Ας δούμε δι’ ολίγων τον βίο επί της γης της Οσίας Μαρίας. Γεννήθηκε στην Αίγυπτο κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Από την ηλικία των 12 χρόνων απώλεσε την παρθενίαν και επιδίδετο σε ζωή φιλήδονο και σαρκική. Δεν πόρνευε για να συγκεντρώσει πλούτο αλλά για να ικανοποιήσει τη φιλήδονο και αμαρτωλή σάρκα. Δεν ήταν πλούσια και για να εξοικονομήσει τα αναγκαία προς το ζειν δούλευε χειρωνακτικά γνέθοντας. Πολλούς παρέσυρε σε πράξεις ακολασίας και διαφθοράς. Όπως απεκάλυψε η ίδια στον Αββά Ζωσιμά «είχε ακόρεστη επιθυμία και ακατάσχετο έρωτα να κυλιέται στον βόρβορο που ήταν η ζωή της και σκεπτόταν έτσι ντροπιάζοντας την ανθρώπινη φύση».
Εξ αιτίας της άσωτης και αμαρτωλής ζωής της αποφάσισε να ακολουθήσει μια ομάδα ανθρώπων που θα πήγαιναν να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό. Η ίδια δεν ήθελε να πάει για προσκύνηση αλλά να βρει προθύμους άνδρες να ικανοποιήσει την σάρκα της. Η ίδια αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της δεν υπήρχε είδος ασέλγειας από όσα λέγονται και δεν λέγονται, του οποίου δεν έγινε διδάσκαλος σε εκείνους τους ταλαίπωρους ταξιδιώτες. Στην πόλη όταν έφθασαν περιφερόταν στους δρόμους «ψυχάς νέων αγρεύουσα».
Το ταξίδι αυτό έγινε η αιτία η Μαρία να εγκαταλείψει τον έκλυτο βίο και να αφοσιωθεί στον Θεό. Η μεταστροφή έγινε με θαυμαστό τρόπο. Η Μαρία πήγε να αλιεύσει άνδρες προς ακολασία και ο Θεός αλίευσε την Μαρία, η οποία δεν σώθηκε, μόνο, αλλά αγίασε.
Όταν η Μαρία επιχείρησε να μπει στον ναό, όπως οι άλλοι συνταξιδιώτες, δεν τα κατάφερε. Οι άλλοι μπαίνανε αλλά την ίδια εμπόδιζε μια αόρατη δύναμη. Δεν μπορούσε να προχωρήσει όσο και να προσπαθούσε. Το ταξίδι της σωτηρίας, τώρα, αρχίζει. «Άρχισα τότε να κλαίω, να οδύρομαι και να κτυπώ το στήθος μου, βγάζοντας στεναγμούς από τα βάθη της καρδιάς μου. Ενώ δε έκλαια, είδα πάνω από το τόπο που στεκόμουνα, την εικόνα της Παναγίας Θεοτόκου, και είπα σ' αυτήν: «Παρθένα Δέσποινα, γνωρίζω ότι δεν είμαι άξια να βλέπω την αγία εικόνα Σένα της Αειπάρθενης, Σένα της Αγνής, Σένα της οποίας το σώμα και η ψυχή είναι καθαρή και αμόλυντη, εξ αιτίας των πολλών μου αμαρτιών, αλλά είναι δίκαιο να με μισείς και να μ’ αποστρέφεσαι την άσωτη. Επειδή όμως, καθώς άκουσα, γι' αυτόν τον λόγο, ο Θεός που Τον γέννησες, έγινε άνθρωπος για να καλέσει σε μετάνοια τους αμαρτωλούς, βοήθα με, που είμαι μόνη και δεν έχω κανένα να μου συμπαρασταθεί. Διάταξε να επιτραπεί και σε με η είσοδος στην εκκλησία για να δω το άγιο Ξύλο, πάνω στο οποίο έδωσε το αίμα του ο Γιός σου για τη δική μου σωτηρία. Διάταξε, ν' ανοίξει και για με η πόρτα της Θείας προσκύνησης του Σταυρού και βάζω στο Γιό σου, σαν εγγυήτρια αξιόχρεη, Σένα. Γιατί πλέον δεν πρόκειται να λερώσω το σώμα μου μ' οποιαδήποτε αισχρή πράξη, αλλά όταν δω το ξύλο του Σταυρού του Γιού σου, θ' αποστραφώ αμέσως τον κόσμο και όλα τα κοσμικά και όταν βγω από την εκκλησία θα πάω όπου Εσύ, σαν εγγυήτρια της σωτηρίας μου, θα με οδηγήσεις».
Μετά μπήκε στην εκκλησία για να προσκυνήσει το Τίμιο Ξύλο. Βγήκε έξω και ευχαρίστησε την Παναγιά. «Τότε ακούστηκε μια φωνή από μακριά που φώναζε: «Εάν περάσεις τον Ιορδάνη θα βρεις καλή ανάπαυση». «Εγώ τότε άκουσα αυτή τη φωνή, πίστεψα ότι σε μένα απευθυνόταν και με δάκρυα στα μάτια φώναξα: «Δέσποινα, Δέσποινα, μην με εγκαταλείπεις». «Όταν δε φώναξα αυτά, βγήκα από την αυλή της εκκλησίας και άρχισα αμέσως να περπατώ».
Έπειτα, αγόρασε 3 ψωμιά και ξεκίνησε την πορεία για την έρημο περνώντας από το μοναστήρι του Ιωάννη του Προδρόμου όπου μετάλαβε των Αχράντων Μυστηρίων. Στην έρημο έζησε 17 ολόκληρα χρόνια με τους λογισμούς να την προτρέπουν στην προηγούμενη ζωή τους με τα ποτά, τα φαγητά και τα πορνικά άσματα. Όταν οι πειρασμοί και λογισμοί την πολεμούσαν έπεφτε στη γη και την έλουζε με τα δάκρυα της μετανοίας και δεν σηκωνόταν «ἕως ὅτου τὸ φῶς ἐκεῖνο τὸ γλυκὺ περιέλαμψεν καὶ τοὺς λογισμοὺς τοὺς ἐνοχλοῦντας μοὶ ἐδίωξεν». Συνεχώς προσευχόταν στην Υπεραγία Θεοτόκο την οποία είχε εγγυήτρια της ζωής της μετανοίας. Τα ρούχα σχίστηκαν από την πολυκαιρία και τις δύσκολες καιρικές συνθήκες και παρέμεινε γυμνή, υποφέροντας τον καύσωνα και το ψύχος της ερήμου.
Με τον αγώνα της και με τη χάρη του Θεού απαλλάκτηκε από τους σαρκικούς και άλλους αμαρτωλούς λογισμούς και έφθασε σε υψηλό σημείο πνευματικής προόδου, τέτοιας που ο Θεός της χάρισε το προορατικό χάρισμα. Το σώμα τρεφόταν με τη Χάρη του Θεού: «Τρέφομαι γὰρ καὶ σκέπτομαι τῷ ρήματι τοῦ Θεοῦ διακρατοῦντος τὰ σύμπαντα», αναφέρει η ίδια. Αυτό συμβαίνει με πολλούς Αγίους να αναστέλλονται οι λειτουργίες του σώματος.
Την περίοδο εκείνη στην έρημο αυτή ζούσε και ο ιερομόναχος Ζωσιμάς (η μνήμη του τιμάται στις 4 Απριλίου), άνθρωπος με υψηλή πνευματικότητα. Του ήλθε ο λογισμός ότι δεν υπάρχει μοναχός που θα μπορούσε να τον ωφελήσει. Ο Θεός τον απάντησε ότι υπάρχει και του υπέδειξε να πάει στο μοναστήρι του Ιωάννου του Βαπτιστού που είναι κοντά στον Ιορδάνη ποταμό. Ο Ζωσιμάς υπάκουσε και δια μέσου του μοναστηριού αυτού βρέθηκε στην έρημο. Αφού έλαβε ελάχιστες τροφές, βγήκε από το μοναστήρι και πορεύθηκε στην έρημο, έχοντας την επιθυμία να εισέλθει όσο μπορούσε πιο βαθειά σε αυτή, με την ελπίδα μήπως συναντήσει κάποιον ασκητή που θα τον βοηθούσε να φθάσει σε αυτό που ποθούσε. Πορευόταν προσευχόμενος και τρώγοντας ελάχιστα. Κοιμόταν δε όπου ευρισκόταν.
Μετά από πορεία είκοσι ημερών κάθισε να ξεκουραστεί. Και τότε έγινε μάρτυρας θαυμαστού γεγονότος. Είδε στο βάθος κάτι που έμοιαζε με σκιά. Μετά κατάλαβε ότι ήταν άνθρωπος γυμνός με άσπρα μαλλιά. Ήταν η Αγία Μαρία. Ο Ζωσιμάς την είδε προσευχόμενη χωρίς να ακούει τα λόγια της. Κάποια στιγμή βλέπει την προσευχόμενη Μαρία να είναι αιωρούμενη και να μη πατά στη γη. Προσπαθεί ο Αββάς να την πλησιάσει αλλά εκείνη απομακρύνεται. Ο Ζωσιμάς συνεχίζει να προσπαθεί. Όταν κουρασμένος, μετά από πολλή αγώνα, κάθεται να ξεκουραστεί σε κάποιο ρέμα εκείνη τον αποκαλεί με το όνομά του. Παραξενεύεται και συγχρόνως του αποκαλύπτει ότι είναι γυναίκα γυμνή και τον παρακαλεί να της δώσει ιμάτιο για να καλύψει τη σωματική της γύμνια. Ο Ζωσιμάς κάνει το ζητούμενο και ξαφνικά βρίσκονται και οι δυο στο έδαφος ζητώντας ο ένας την ευλογία του άλλου. Ο Αββάς δέκτηκε τις ευλογίες της, γιατί αναγνώρισε ότι η χάρη του Κυρίου δεν είναι θέμα αξιωμάτων. Η Αγία αντιλήφθηκε τους λογισμούς του Ζωσιμά και του είπε ότι είναι γυναίκα αμαρτωλή που περιστοιχίστηκε από το Άγιο Βάπτισμα και είναι από χώμα και στάκτη και όχι άυλο πνεύμα.
Κατά την συνάντηση αυτή η αγία απεκάλυψε όλη τη ζωή της. Επίσης, τον παρεκάλεσε να πάει τη Μεγάλη Πέμπτη της επόμενης χρονιάς σε προκαθορισμένο σημείο του Ιορδάνη ποταμού για να την κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων μετά από πολλά χρόνια μετανοίας που μεταμόρφωσε την ύπαρξή της. Ο Ζωσιμάς ακούει την διήγηση της Αγίας και δάκρυα τρέχουν από τα μάτια του και ευχαριστεί τον Θεό που του επέτρεψε να συναντήσει την Αγία αυτή μορφή που πριν ήταν δέσμια των σαρκικών παθών και του διαβόλου. Βρήκε άνθρωπο από τον οποίο ωφελήθηκε και μάλιστα πάρα πολύ.
Ο Ζωσιμάς αναχώρησε, πήγε στο μοναστήρι και δεν απεκάλυψε σε κανέναν τα όσα έζησε στην έρημο, κατά τη συνήθεια του μοναστηριού. Στεναχωριόταν γιατί ό χρόνος δεν κυλούσε γρήγορα και παρακαλούσε τον Θεό να τον αξιώσει να δει το «ποθούμενον πρόσωπο».
Η ποθητή ημέρα της Μεγάλης Πέμπτης έφθασε και ο Ζωσιμάς έβαλε σε ένα ποτήρι το σώμα και το αίμα του Κυρίου, πήρε λίγους χουρμάδες και βρεγμένη φακή και έφθασε στο προκαθορισμένο σημείο. Η Αγία δεν εμφανιζόταν και άρχισε να προσεύχεται στον Θεό. Ξαφνικά εμφανίζεται στην αντίπερα όχθη. Αρχίζει να ανησυχεί με ποιο τρόπο θα περάσει το ποτάμι. Αίφνης βλέπει την Αγία να κάνει το σημείο του Σταυρού και να περπατά πάνω στα νερά. Του ζήτησε να απαγγείλει το Σύμβουλο της Πίστεως και το «Πάτερ ημών» και μετέλαβε των ζωοποιών μυστηρίων. Έπειτα ύψωσε τα χέρια της στον ουρανό, αναστέναξε με δάκρυα και είπε: «Νῦν ἀπολύεις τὴν δούλη σου, ὢ Δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου». Τον παρεκάλεσε να πάει και την επόμενη χρονιά την ίδια ημέρα στον χείμαρρο που τη συνάντησε την πρώτη φορά.
Το επόμενο έτος ο αββάς έφθασε με λαχτάρα στο συγκεκριμένο σημείο. Η αγία δεν φαινόταν πουθενά. Άρχισε να προσεύχεται στον Θεό να δει τον κρυμμένο θησαυρό. Προσευχόμενος και βαδίζοντας ο Θεός τον οδηγεί και βρίσκει «κεκειμένην τὴν Ὁσίαν νεκράν, καὶ τᾶς χεῖρας οὕτως ὥσπερ ἔδει τυπώσασαν καὶ πρὸς ἀνατολᾶς ὄρασαν κειμένην τὸ σχήματι». Βρήκε και δική της γραφή ο Αββάς λέγουσα «Θάψον, ἀββᾶ Ζωσιμᾶ, ἐν τούτῳ τὸ τόπω τῆς ταπεινῆς Μαρίας τὸ λείψανον, ἀποδὸς τὸν χοῦν τῷ χοΐ, ὑπὲρ ἐμοῦ διὰ παντὸς πρὸς τὸν Κύριον προσευχόμενος, τελειωθείσης, μηνὶ Φαρμουθὶ (κατ’ Αἰγυπτίους, ὅπως ἐστὶ κατὰ Ρωμαίους Ἀπρίλιος), ἐν αὐτῇ δὲ τὴ νυκτὶ τοῦ πάθους τοῦ σωτηρίου, μετὰ τὴν τοῦ θείου καὶ μυστικοῦ δείπνου μετάληψιν». Την βρήκε δηλαδή νεκρή, κείμενη στην γη, με τα χέρια σταυρωμένα και βλέποντας προς την ανατολή. Συγχρόνως βρήκε και γραφή που τον παρακαλούσε να την ενταφιάσει. Η Οσία κοιμήθηκε την ίδια ημέρα που κοινώνησε αφού διήνυσε σε μια ώρα απόσταση την οποία ο Αββάς χρειάστηκε να διανύσει σε είκοσι ημέρες. Ο Αββάς με δάκρυα στα μάτια και αφού έψαλλε κατάλληλους ψαλμούς και έβρεξε με δάκρυα τα άχραντα πόδια της Οσίας επιχείρησε να σκάψει για το μνήμα της. Ο Αββάς γεραλέος, το έδαφος πάρα πολύ σκληρό, η εργασία κοπιαστική. Εκτελών τα χρέη προς την κοιμωμένη βλέπει λιοντάρι δίπλα στην Οσία να γλύφει τα ίχνη της. Ο Αββάς δεν χάνει την ψυχραιμία του και ζητά από το λιοντάρι να ανοίξει τον τάφο Της. Το λιοντάρι εκτελεί την επιθυμία του Αββά σκάβοντας με τα μπροστινά του πόδια. Και άλλο παράδοξο, το άλογο λιοντάρι συμπεριφέρεται ως λογικό όν. Ο ενταφιασμός έγινε και το λιοντάρι αναχώρησε για τα βάθη της ερήμου ως πρόβατον και ο «Ζωσιμᾶς δὲ ὑπέστρεψεν (εις το μοναστήρι), εὐλογῶν καὶ αἰνῶν τὸν Θεὸν ἠμῶν».
Ο βίος της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας αναγιγνώσκεται εις τον Όρθρο του Μεγάλου Κανόνος ως παράδειγμα μετανοίας και υπερνικήσεως του πειρασμού. Ο καλός Θεός όταν διαγνώσει, ως καρδιογνώστης ότι υπάρχει από την πλευρά μας ένας μικρός κόκκος καλής πίστεως και διαθέσεως θα μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από την επήρεια του κακού και θα μας οδηγήσει στην οδό της σωτηρίας. Ο Κύριος ζητεί από μας να κάνουμε το ένα βήμα και τα υπόλοιπα 99 θα τα κάνει ο Ίδιος. Η Αγία Μαρία η Αιγύπτια απαρνήθηκε τον αμαρτωλό εαυτό της από ένα σημείο θαυμαστό. Σε όλους μας στέλνει ό Θεός σημεία. Η Αγία το ερμήνευσε σωστά και οδηγήθηκε στην αγιότητα. Εμείς δεκτήκαμε σημεία πως τα ερμηνεύσαμε; Τα θεωρήσαμε τυχαίο γεγονός; Τίποτα δεν γίνεται τυχαία.
Νίκησε η Αγία τη δύναμη του κακού, της σάρκας και της συνηθείας, με τη χάρη του Κυρίου. Αφέθηκε στα χέρια της Παναγίας και ακολούθησε τις συμβουλές Της. Δεν τα άφησε για αργότερα, αλλά με τρία ψωμιά ως εφόδιο για τη ζήση της αναχώρησε για την πέρα του Ιορδάνη περιοχή, στην έρημο. Αποτελεί παράδειγμα για όλους η Αγία, όπως και άλλοι Άγιοι για να οδηγηθούμε στην οδό της μετανοίας. Δύσκολη η απόφαση. Δεν μας το επιτρέπει ο εγωισμός και η υπερηφάνεια. Ο χαιρέκακος διάβολος μας σιγοψιθυρίζει άφησέ το για αργότερα, γλέντα τη ζωή, είναι ωραία, απόλαυσε την ηδονή, ικανοποίησε τις θελήσεις της σάρκας και αύριο έχεις καιρό, μπορείς να μετανοήσεις. Ή ακόμη μπορεί να σπέρνει μέσα μας την απογοήτευση και την απελπισία. Ταλαίπωρε, τόσα πολλά που έκανες και τόσες πολλές αμαρτίες που διέπραξες ο Θεός δεν τις συγχωρεί. Δεν υπάρχει λόγος να μετανοήσεις, δεν σε σώζει ο Θεός. Η Αλήθεια είναι διαφορετική. Ο Θεός μας περιμένει και θέλει όλοι να οδηγηθούμε στη σωτηρία, στον παράδεισο και στην κατά χάρη θέωση. Η παραβολή του Ασώτου, ο βίος της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας αυτά νοηματοδοτούν και λένε. Ο Θεός περιμένει να μετανοήσουμε και να σωθούμε. Στην καλή ή στην κακή μας πρόθεση εξαρτάται. Δηλαδή από εμάς.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Φωτισθεῖσα ἐνθέως Σταυροῦ τὴ χάριτι, τῆς μετανοίας ἐδείχθης φωτοφανῆς λαμπηδών, τῶν παθῶν τὸν σκοτασμὸν λιποῦσα πάνσεμνε, ὅθεν ὡς ἄγγελος Θεοῦ, Ζωσιμᾶ τῷ ἱερῷ, ὠράθης ἐν τὴ ἐρήμω, Μαρία «Ὅσιε Μῆτερ» μεθ' οὐ δυσώπει ὑπὲρ πάντων ἠμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ἐν σοί Μῆτερ ἀκριβῶς διεσώθη τό κατ᾽ εἰκόνα· λαβοῦσα γάρ τόν σταυρόν, ἠκολούθησας τῷ Χριστῷ, καί πράττουσα ἐδίδασκες, ὑπερορᾷν μέν σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελεῖσθαι δέ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτoυ· διό καί μετά Ἀγγέλων συναγάλλεται, Ὁσία Μαρία τό πνεῦμά σου.
Κοντάκιον
Ἦχος γ'. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ελισάβετ η Οσία Μήτηρ ημών η Θαυματουργός, εκ νεαράς ηλικίας υποβληθείσα εις ασκητικούς αγώνας, έλαβε παρά Κυρίου την Χάριν των ιαμάτων, θεραπεύουσα διάφορα πάθη και ασθενείας. Ταύτης της Οσίας η γέννησις εδηλώθη άνωθεν δια θείας αποκαλύψεως και προεμηνύθη παρά Θεού, ότι μέλλει να γίνη σκεύος εκλογής. Εφόρει δε η μακαρία ένα μόνον χιτώνα, ταλαιπωρουμένη υπό του ψύχους και παγετού του χειμώνος· δεν έπλυνε ποτέ το σώμα της δι’ ύδατος· ενήστευσε τεσσαράκοντα ημέρας· επί τρία έτη είχε τον νουν της όλως προσηλωμένον εις τον Θεόν και με τους σωματικούς οφθαλμούς της δεν έβλεπε τελείως το κάλλος και το μέγεθος του ουρανού· εθανάτωσε δια προσευχής της όφιν μέγιστον φαρμακερόν· δεν εγεύθη ελαίου εις διάστημα πολλών ετών· δεν εφόρεσεν υποδήματα εις τους πόδας της· και πλείστα άλλα θαυμάσια επετέλεσε. Μετά λοιπόν τους τοιούτους και τοσούτους αγώνας και αρετάς, θεαρέστως διαλάμπουσα, η τρισολβία, ανεπαύθη εν Κυρίω, χαρίζουσα μέχρι σήμερον εις τους μετά πίστεως προς αυτήν προστρέχοντας, χάριν πολλών δωρεών και ιαμάτων, διότι και χώμα μόνον εκ του τάφου αυτής λαμβανόμενον ιατρεύει πάσαν ασθένειαν.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Ἐλισάβετ, λιποῦσα γῆν, Θεοῦ Λόγε,
Καλὴ καλὸν βλέπει σε νύμφη νυμφίον.
Εἰκάδι καί γε τετάρτῃ ἀπῆρε πόλονδε Ἐλισαβέτεια.
Η Οσία Ελισάβετ καταγόταν από την Ηράκλεια της Θράκης και έζησε τον 5ο αιώνα μ.Χ. Οι γονείς της, Ευνομιανός και Ευφημία, ήταν ξακουστοί και ονομαστοί, φημισμένοι για τα πλούτη τους και περίφημοι για την αρετή τους. Κατοικούσαν κοντά στην Ηράκλεια, στον τόπο που από παλιά ονομαζόταν Θρακοκρήνη και αργότερα Αβυδηνοί. Ζούσαν με ευσέβεια έχοντας ως πρότυπο τον Ιώβ. Ποθώντας δε με πάθος να μιμηθούν την φιλοξενία του Αβραάμ, απλόχερα βοηθούσαν όλους, όσοι είχαν ανάγκες υλικές.
Όμως είχαν περάσει δεκαέξι χρόνια από τότε που νυμφεύθηκαν και ήταν ακόμη άτεκνοι. Γι' αυτό παρακαλούσαν αδιάκοπα τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί, διάδοχο του γένους τους και κληρονόμο του πλούτου τους. Ο Κύριος, που ικανοποιεί τα αιτήματα των πιστών Του, άκουσε με ευμένεια τη δέησή τους και δεν παρέβλεψε την προσευχή τους.
Υπήρχε στον τόπο εκείνο ένα παλαιό έθιμο να συγκεντρώνονται οι Χριστιανοί στην μνήμη της Αγίας Μάρτυρος Γλυκερίας (τιμάται 13 Μαΐου) και να εορτάζουν μια ολόκληρη εβδομάδα. Τότε λοιπόν, βρέθηκαν εκεί μαζί με τους άλλους Χριστιανούς και οι γονείς της Οσίας. Έκαναν λιτανείες και ολονύκτιες δοξολογίες και επισκέπτονταν τους ναούς της πόλεως, που σε αυτούς φυλάσσονταν τα ιερά λείψανα των σαράντα Αγίων Γυναικών, του διακόνου Αμώς (βλέπε 1 Σεπτεμβρίου) και πολλών άλλων Αγίων. Λιτάνευαν τότε και την πολυσέβαστη κάρα της Αγίας Γλυκερίας. Όμως κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, την οποία τελούσε ο Επίσκοπος της πόλεως Λέων, ο πατέρας της Ελισάβετ, Ευνομιανός, έβλεπε την αγία κάρα πότε να χαμογελά και πότε να λυπάται. Αυτό το θεώρησε ως σημείο της πίστεώς του στη Μάρτυρα και η ψυχή του γέμισε με χαρά και λύπη μαζί. Μαζί με την σύζυγό του ικέτευσαν την αθληφόρο Αγία, να λύσει τα δεσμά της στειρώσεώς τους και να τους χαρίσει ένα παιδί. Έτσι, όταν τους πήρε για λίγο ο ύπνος, ο Ευνομιανός είδε σε όνειρο την Αγία Γλυκερία, η οποία του είπε: «Γι' αυτό μου δημιουργείς κόπους, άνθρωπέ μου, και μου ζητάς αυτό που μόνο ο Θεός μπορεί να σου δώσει; Όμως, εάν στ' αλήθεια δίνεις τον λόγο σου πως θ' αποκτήσετε καρδιά και πνεύμα ταπεινό και πως ποτέ δεν θα καυχιέσαι σε βάρος των άλλων, ευχή κάνω να σου δώσει με τις πρεσβείες μου ο μεγαλόδωρος Κύριος, το γρηγορότερο, ένα κορίτσι. Αυτό θα το ονομάσεις Ελισάβετ, γιατί θα αναδειχθεί όμοια στην ψυχή με την μητέρα του Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτισθού».
Ο πατέρας της Οσίας συμφώνησε ότι θα κάνε αυτό που ζήτησε η Αγία Γλυκερία. Τότε εκείνη τον σφράγισε με το σημείο του Σταυρού και έφυγε. Η γυναίκα του συνέλαβε αμέσως και μετά από τη συμπλήρωση εννέα μηνών γέννησε κορίτσι.
Όταν η Ελισάβετ έγινε δώδεκα ετών, η μητέρα της έφυγε από την πρόσκαιρη ζωή. Μετά από τρία χρόνια έφυγε από την ζωή και ο πατέρας της. Η μακαρία Ελισάβετ απέμεινε ορφανή. Όμως αμέσως εμπιστεύθηκε τον εαυτό της στον Θεό και διακρίθηκε στη διακονία των φτωχών και των ελαχίστων αδελφών της. Χάρισε την περιουσία της στους φτωχούς και έτσι με τα χέρια τους την κατέθεσε στον Θεό, ενώ στους δούλους χάρισε την ελευθερία τους.
Έπειτα αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη. Έφθασε στη μονή του Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου, που είχε το όνομα «Μικρός Λόφος» και που ηγουμένη εκεί ήταν κάποια θεία από τον πατέρα της. Στη μονή αυτή απαρνήθηκε τα εγκόσμια και τις βιοτικές μέριμνες και εκάρη μοναχή. Ζούσε με σκληραγωγία, νηστεία και άσκηση και περπατούσε ανυπόδητη. Το σώμα της ποτέ δεν δέχθηκε να το πλύνει με νερό. Το διατηρούσε όμως καθαρό λούζοντάς το καθημερινά με τις αστείρευτες πηγές των δακρύων της. Έτσι έφθασε στα ύψη της αγιότητας και ο Άγιος Θεός την αξίωσε του προορατικού χαρίσματος και αυτού της θαυματουργίας.
Δύο χρόνια αργότερα η ηγουμένη της μονής έφυγε από την παρούσα ζωή, αφού όρισε διάδοχό της την Οσία Ελισάβετ, την οποία εγκατέστησε ο Πατριάρχης Γεννάδιος Α' (458 - 471 μ.Χ.).
Η Οσία γέμιζε με φως αυτούς που με πίστη την πλησίαζαν. Κάποτε, την ώρα που ετελείτο η Θεία Λειτουργία στο ναό, είδε να αστράφτει ένα απερίγραπτο φως και το Πανάγιο Πνεύμα να κατέρχεται μετά τον Χερουβικό ύμνο μέσα στο Θυσιαστήριο και να καλύπτει τον ιερέα που στεκόταν μπροστά στην Αγία Τράπεζα. Η Οσία πλημμύρισε από θάμβος και έκπληξη. Όμως αυτό δεν το είπε σε κανένα, μέχρι που έφθασε ο καιρός της εκδημίας της στον Θεό. Όσο πλησίαζε η ώρα της, ο πόθος της - όπως έλεγε - να δει την πατρίδα της, περίσσευε. Ήλθε λοιπόν στην Ηράκλεια και προσκύνησε τους εκεί σεπτούς ναούς των Αγίων. Και εκεί, στο ναό της Θεοτόκου, είδε σε όραμα την Παναγία, που την υποδέχθηκε. Το πρόσωπο της Θεοτόκου το αναγνώρισε σε εικόνα, όταν έφθασε στο ναό του Ιερομάρτυρα Ρωμανού. Η φωνή της Παναχράντου την κάλεσε να επιστρέψει στο μοναστήρι της, γιατί ο καιρός της κοιμήσεώς της ήταν κοντά. Έτσι η Οσία Ελισάβετ, αφού επέστρεψε πίσω, κοιμήθηκε με ειρήνη. Το ιερό λείψανό της ενταφιάσθηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου, μένοντας ακέραιο και ανέπαφο.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Μητρικῶν ἐκ λαγόνων Χριστὸν ἠγάπησας, ὥσπερ βλαστὸς Ἐλισάβετ δικαιοσύνης τερπνός, καὶ τοὶς ἴχνεσιν αὐτοῦ ἀκολουθήσασα, τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, γεωργεῖς τᾶς ἀπαρχᾶς, ἀμέμπτω σου πολιτεία, θαυματουργοῦσα θεόφρον, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἠμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ἐν σοί Μῆτερ ἀκριβῶς διεσώθη τό κατ᾽ εἰκόνα· λαβοῦσα γάρ τόν σταυρόν, ἠκολούθησας τῷ Χριστῷ, καί πράττουσα ἐδίδασκες, ὑπερορᾷν μέν σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελεῖσθαι δέ ψυχῆς, πράγματος..
--------------------------------------------------------------------------------------
Η οσία Ελισάβετ χαρίστηκε παρά Θεού στους γονείς της, ευσεβείς χριστιανούς και άρχοντες της Ηράκλειας της Θράκης, μετά από θαυματουργική επέμβαση της αγίας μάρτυρος Γλυκερίας [13 Μαΐου]. Από την πλέον τρυφερή παιδική ηλικία είχε αποστηθίσει τους Βίους των αγίων, ώστε να μπορεί σε κάθε περίπτωση να ακολουθεί το παράδειγμα της ευαγγελικής διαγωγής τους. Σε ηλικία δώδεκα ετών έμεινε ορφανή, διαμοίρασε την κληρονομιά της στους πτωχούς, απελευθέρωσε τους δούλους της και εισήλθε στην Μονή Αγίου Γεωργίου, την λεγομένη «του Μικρού Λόφου», κοντά στην στέρνα του Αγίου Μακίου στην Βασιλεύουσα, της οποίας ηγουμένη ήταν η εκ μητρός θεία της.
Με ζήλο επιδόθηκε σε όλους τους άθλους της ασκητικής ζωής και σύντομα κατέστη σκεύος εκλογής της θείας χάριτος. Οι οφθαλμοί τής ψυχής της ήσαν αδιάκοπα προσηλωμένοι στο θείο κάλλος: επί τρία χρόνια είχε το βλέμμα της καρφωμένο στο έδαφος, χωρίς ποτέ να το στρέψει αλλού. Φορούσε διαρκώς τον ίδιο χιτώνα, και περπατούσε ανυπόδητη, ακόμη και τους χειμερινούς μήνες, ο πόθος όμως για τον Θεό που έφλεγε την καρδία της την περιέβαλλε σαν πανωφόρι και σκέπασμα. Τα δάκρυα που έρρεαν όταν έψαλλε ήσαν πλέον ηδεία από τα ύδατα και τα αρώματα του λουτρού, ενώ τροφή της συνηθέστατα ήταν μόνο η μετάληψη του επουρανίου Άρτου.
Όταν η ηγουμένη της μονής έφθασε στα τέλη του βίου της, όρισε διάδοχό της την Ελισάβετ, η οποία ενθρονίστηκε από τον πατριάρχη άγιο Γεννάδιο (458-471) [17 Νοεμ]. Ο Κύριος πολλαπλασίασε τότε τις δωρεές της χάριτός του με την οποία την περιέβαλλε, και η οσία επιτέλεσε πλήθος θαυμάτων, θεραπεύοντας ανίατες ασθένειες, εκβάλλοντας δαίμονες, προφητεύοντας μέλλοντα συμβάντα. Προειδοποίησε τον αυτοκράτορα Λέοντα Α’ για την τρομακτική πυρκαγιά που ξέσπασε στην Βασιλεύουσα το 465, την οποία προέβλεψε επίσης ο όσιος Δανιήλ ο Στυλίτης [11 Δεκ.], και χάρις στις δεήσεις των δύο αγίων η Πόλη σώθηκε από πλήρη αφανισμό. Ως δείγμα ευγνωμοσύνης, ο αυτοκράτορας δώρισε στην μονή της οσίας το κτήμα του Αγίου Βαβύλα, στο προάστιο του Εβδόμου. Τον τόπο αυτό λυμαίνονταν ένας φοβερός δράκοντας που τρομοκρατούσε τους κατοίκους. Η οσία έφθασε εκεί με τον Τίμιο Σταυρό, σκότωσε τον δράκοντα και τον ποδοπάτησε.
Η φήμη της ως θαυματουργού απλώθηκε τότε σε όλη την Βασιλεύουσα. Ως νέος άγιος Ανάργυρος, η οσία Ελισάβετ θεράπευε τους ασθενείς που προσέτρεχαν στην μεσιτεία της. Μία ημέρα, κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας, περιήλθε σε έκσταση και είδε να κατέρχεται το Άγιον Πνεύμα, όμοιο με πάλλευκη και φωτεινή σινδόνη που περιέβαλλε την Αγία Τράπεζα.
Προς τα τέλη του βίου της, η οσία Ελισάβετ επέστρεψε στην γενέτειρά της για να προσκυνήσει τα ιερά σκηνώματα. Παρουσιάστηκε τότε η αγία Γλυκερία, της υπενθύμισε την προστασία την οποία της παρείχε από την παιδική της ηλικία και την κάλεσε να μεταβεί στην ουράνια πατρίδα, την επομένη της εορτής του αγίου Γεωργίου.
Επιστρέφοντας στην μονή, η Ελισάβετ έδωσε τις τελευταίες της νουθεσίες και εντολές και την προρρηθείσα ημέρα κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων, το πρόσωπό της έλαμψε ως ήλιος, άπλωσε τα χέρια προς τον ουρανό και παρέδωσε το πνεύμα της στον Κύριο, προφέροντας τους λόγους του δικαίου Συμεών του Θεοδόχου: «Νυν απολύεις την δούλην Σου, Δέσποτα, ότι είδον οι οφθαλμοί μου το Σωτήριόν Σου!» Το τίμιο λείψανό της παρέμεινε άφθορο και επί σειρά αιώνων αποτέλεσε πηγή ιαμάτων.
Πηγή:eikonografos.com
